Często powstają kontrowersje związane z tym, czy osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej i sprzedają własne działki muszą rozliczyć VAT z tego tytułu. Czy w tej kwestii wypowiadały się polskie sądy administracyjne oraz Europejski Trybunał Sprawiedliwości?

TOMASZ MICHALIK
doradca podatkowy, partner MDDP
Przypomnę pogląd Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 20 października 2006 r. (sygn. akt I SA/Wr 830/06). Sąd rozpatrzył przypadek osoby fizycznej, nieprowadzącej działalności gospodarczej, która będący jej własnością grunt rolny przekształciła na budowlany, podzieliła na kilkanaście działek i w ciągu kilku lat dokonała ich sprzedaży. Organy podatkowe fakt zmiany statusu gruntu i jego podziału na działki w zamiarze sprzedaży uznały za potwierdzenie zamiaru wykonywania tych czynności w sposób częstotliwy, uznając za „zamiar częstotliwości” chęć powtarzalnego, a nie jednorazowego, wykonywania określonych czynności, składających się na istotę prowadzonej działalności. Tymczasem sąd uznał, że okoliczność, że podmiot wykonuje czynności wymienione w art. 5 ustawy o VAT (m.in. odpłatną dostawę towarów), nie jest wystarczającą przesłanką do ich opodatkowania VAT. Musi bowiem działać w charakterze podatnika, a zatem podmiotu wykonującego samodzielnie działalność gospodarczą w rozumieniu art.15 ust. 2 ustawy o VAT.
WSA ponadto zauważył, że „zasady wykładni gramatycznej i funkcjonalnej definicji działalności gospodarczej zawartej w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT prowadzą do wniosku, że działalnością gospodarczą jest nawet pojedyncza czynność, jeżeli wiąże się z nią zamiar wykonywania w sposób częstotliwy (czyli stały i powtarzalny). Przy czym czynność ta winna być wykonana przez producenta, handlowca, usługodawcę, pozyskującego zasoby naturalne, rolnika lub wykonującego wolny zawód”. Tymczasem czynności podlegające opodatkowaniu wykonane przez podmiot niewystępujący w tym przypadku w charakterze podatnika (nawet jeżeli jest on podatnikiem w odniesieniu do innych czynności) pozostają poza zakresem opodatkowania. Potwierdził to WSA we Wrocławiu również w rozstrzygnięciu z 16 maja 2007 r. (I SA/Wr 153/07).
Tezę taką na gruncie VI Dyrektywy wyraził także Europejski Trybunał Sprawiedliwości np. w wyroku w sprawie C-291/92 (Ambrecht), ETS podkreślił, że „w przypadku, gdy podatnik sprzedaje część swojego składnika majątkowego, którą zdecydował się zachować do użytku osobistego, nie działa on w odniesieniu do tej sprzedaży jako podatnik w rozumieniu art. 2(1) Dyrektywy”. Stanowisko to zachowuje aktualność także w odniesieniu do przepisów obecnie obowiązującej Dyrektywy 2006/112. Na gruncie wykładni art. 15 ust. 2 ustawy o VAT nie ulega wątpliwości, że ustawodawca za działalność gospodarczą uważa jedynie działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. W konsekwencji za działalność gospodarczą nie uznaje się wykonywania czynności, choćby częstotliwie (względnie z zamiarem wykonywania ich w sposób częstotliwy), jeżeli czynności tych nie dokonuje podmiot w ramach swojej działalności w charakterze producenta, handlowca, usługodawcy, rolnika względnie osoby wykonującej wolny zawód. Powtarzalność czy też częstotliwość wykonywania danej czynności nie ma znaczenia wtedy, gdy dana czynność jest wykonywana poza ramami działalności handlowej, produkcyjnej, usługowej, wydobywczej, rolniczej względnie w ramach wolnych zawodów.
Tak właśnie dzieje się w przypadku sprzedaży przez daną osobę majątku prywatnego. Sprzedaż tego majątku, nabytego w celu wykorzystania na własne potrzeby, a nie w celu wykonywania działalności handlowej czy usługowej, nie podlega VAT. Jest tak dlatego, że jego sprzedaż (dostawa) nie mieści się w ramach prowadzonej działalności handlowej sprzedającego, czyli osoby fizycznej. Nie ma więc żadnego znaczenia to, że podmiot dokonuje kilku czy kilkunastu odrębnych transakcji na rzecz różnych nabywców.
Not. KT
Tomasz Michalik, doradca podatkowy, partner MDDP / DGP