Dwa tygodnie temu omówiliśmy zasady i wysokość opodatkowania wypłat z tytułu tzw. usług niematerialnych w relacjach z podmiotami zagranicznymi, zasady opodatkowania dochodu z tytułu transgranicznych wypłat odsetek i należności licencyjnych w ramach UE i Szwajcarii. Jak zasady opodatkowania odsetek i należności licencyjnych zostały uregulowane w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania?

W odniesieniu do opodatkowania odsetek należy przypomnieć, że wiele międzynarodowych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania zawieranych przez Polskę w latach 70. i 80., w tym umów z większością rozwiniętych gospodarczo państw członkowskich OECD, zawierało postanowienia w całości zwalniające transgraniczne odsetki od opodatkowania w tzw. państwie źródła. Z kolei umowy zawierane w latach 90. w większości przewidywały opodatkowanie odsetek w państwie źródła w wysokości 10 proc. kwoty odsetek brutto, jednak z jednoczesnym zwolnieniem odsetek wypłacanych w związku z kredytem lub pożyczką bankową (m.in. umowa z Luksemburgiem i Irlandią).
W wyniku renegocjacji po 2000 roku wielu umów o unikaniu podwójnego opodatkowania i zawarcia nowych umów z Austrią, Belgią, Danią, Holandią, Niemcami i Wielką Brytanią, zwolnienie podatkowe zostało utrzymane w bardzo wąskim zakresie, przede wszystkim w odniesieniu do odsetek wypłacanych w związku z kredytem lub pożyczką bankową. W pozostałym zakresie, szczególnie w odniesieniu do odsetek wypłacanych innym podmiotom, niebędącym bankami, a więc np. prywatnym spółkom udzielającym pożyczek innym spółkom z tej samej grupy kapitałowej, zwolnienie to już nie obowiązuje. Zazwyczaj w tych nowych umowach przewidziano opodatkowanie odsetek w państwie źródła w wysokości 5 proc. kwoty odsetek brutto. Obecnie jest już tylko pięć umów, zgodnie z którymi transgraniczne odsetki są w pełni zwolnione od opodatkowania w państwie źródła - bez względu na to, na czyją rzecz są wypłacane (umowa z Francją, Hiszpanią, Norwegią, Szwecją i Stanami Zjednoczonymi).
Z kolei w odniesieniu do należności licencyjnych należy zwrócić uwagę na przedmiotowy zakres opodatkowania dochodu z tego tytułu podatkiem pobieranym przez płatnika, czyli u źródła. Artykuł 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych stanowi, że od przychodów z tytułu odsetek, z praw autorskich lub praw pokrewnych, z praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również ze sprzedaży tych praw, z należności za udostępnienie tajemnicy receptury lub procesu produkcyjnego, za użytkowanie lub prawo do użytkowania urządzenia przemysłowego, w tym także środka transportu, urządzenia handlowego lub naukowego, za informacje związane ze zdobytym doświadczeniem w dziedzinie przemysłowej, handlowej lub naukowej (know-how) - pobiera się podatek w wysokości 20 proc. przychodów. OECD po 1993 roku nie uznaje już płatności za użytkowanie lub prawo do użytkowania urządzenia przemysłowego, handlowego lub naukowego za należności licencyjne i w konsekwencji tzw. umowa modelowa OECD, będąca wzorem dla dwustronnych umów podatkowych, w definicji należności licencyjnych nie zawiera już tej kategorii dochodu. Polska w swej praktyce traktatowej nie zaakceptowała tej zmiany i większość obecnych polskich umów o unikaniu podwójnego opodatkowania w definicji należności licencyjnych uwzględnia płatności za użytkowanie lub prawo do użytkowania urządzenia przemysłowego, handlowego lub naukowego, pozwalając tym samym na pobór podatku w stosownej wysokości, wynikającej z danej umowy. Jednak jeżeli konkretna umowa nie zawiera w definicji należności licencyjnych tego rodzaju dochodu - zryczałtowany podatek dochodowy z tego tytułu nie może zostać pobrany u źródła wcale, nawet jeżeli ta umowa przewiduje pobór podatku od należności licencyjnych (umowa z Francją i Stanami Zjednoczonymi).
Not. EM
dr Janusz Fiszer, partner White & Case, adiunkt UW / DGP