Czy w przypadku eksportu wyrobów akcyzowych zharmonizowanych zwrot akcyzy przysługuje jedynie podatnikowi tego podatku, czy też każdemu podmiotowi, który dokonał faktycznego wywozu takich wyrobów do kraju trzeciego?

Organy podatkowe często odmawiają zwrotu podatku akcyzowego zawartego w cenie wyeksportowanych wyrobów akcyzowych w sytuacji, gdy eksportu dokonał podmiot niebędący podatnikiem podatku akcyzowego, np. pośrednik, który zakupił wyroby akcyzowe poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy. Organy podatkowe, odmawiając zwrotu, powołują się na rozporządzenie ministra finansów z 14 kwietnia 2004 r. w sprawie zwrotu akcyzy od wyrobów akcyzowych zharmonizowanych, twierdząc, że warunkiem zwrotu akcyzy za wyeksportowane wyroby akcyzowe jest łączne spełnienie wszystkich przesłanek, o którym mowa w tym akcie prawnym. Stosownie natomiast do par. 5 pkt 1 tego rozporządzenia, w przypadku eksportu wyrobów akcyzowych zharmonizowanych zwrot akcyzy zapłaconej na terytorium kraju przysługuje podatnikowi, który dokonał zapłaty akcyzy za wyroby akcyzowe zharmonizowane. Organy podatkowe argumentują, że pośrednicy niebędący podatnikami podatku akcyzowego nie dokonują zapłaty akcyzy i tym samym nie spełniają kryteriów podmiotowych, warunkujących uzyskanie zwrotu akcyzy.
Taką praktykę organów podatkowych należy uznać za sprzeczną z ustawą o podatku akcyzowym i prawem wspólnotowym. Istotą akcyzy, jako podatku nakładanego na konsumpcję określonych towarów, jest to, że w sensie ekonomicznym jego ciężar ponosi zwykle ostateczny konsument płacąc cenę za wyrób akcyzowy zawierającą podatek uiszczony wcześniej przez podmioty będące podatnikami tego podatku. Ponadto z Dyrektywy Rady 92/12/EWG z 25 lutego 1992 r. wynika, że wywóz wyrobów akcyzowych z kraju, w którym akcyza została zapłacona, musi się wiązać ze zwrotem tego podatku. Zasada ta jest w pełni realizowana w ustawie o podatku akcyzowym. Otóż jej art. 23 ust. 1 ustanawia generalne zwolnienie od akcyzy eksportu wyrobów akcyzowych, natomiast art. 60 wprowadza zasadę zwrotu akcyzy przy dostawie wewnątrzwspólnotowej oraz przy eksporcie wyrobów akcyzowych zharmonizowanych. Ministrowi finansów natomiast przyznano jedynie prawo do wydania aktów wykonawczych precyzujących warunki i tryb dokonywania zwrotu zapłaconej w kraju akcyzy.
Art. 60 ust. 2 w związku z art. 60 ust. 1 ustawy o akcyzie stanowi, że jej zwrot przysługuje podmiotowi, który dokonał eksportu wyrobów akcyzowych zharmonizowanych. W przepisie tym występuje termin „podmiot”, co oznacza, że w przypadku eksportu zwrot akcyzy przysługuje podmiotowi (a nie tylko podatnikowi akcyzy), który dostarczył wyroby akcyzowe zharmonizowane na terytorium państwa trzeciego, a więc eksporterowi tych wyrobów. Zawężenie przez ministra finansów w przepisach rozporządzenia kręgu podmiotów uprawnionych do uzyskania zwrotu podatku akcyzowego do kategorii podatnika akcyzy należy uznać za sprzeczne z powyższymi przepisami ustawy o akcyzie, a tym samym naruszające art. 217 konstytucji. Z tego przepisu konstytucji wynika m.in., że nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w ustawie. Podobne stanowisko zajął m.in. WSA w wyroku z 7 lipca 2006 r. (sygn. akt III SA/Wa 1457/06). Zgodnie z główną tezą tego wyroku przepis par. 5 cytowanego rozporządzenia jest sprzeczny z art. 60 ust. 2 ustawy o podatku akcyzowym i narusza art. 92 ust. 1 i art. 217 konstytucji. Tym samym nie może stanowić podstawy prawnej do odmowy dokonania zwrotu akcyzy z tytułu eksportu wyrobów akcyzowych zharmonizowanych dokonanego przez podmiot niebędący podatnikiem tego podatku. Z tego wyroku wynika, że zwrot akcyzy z tytułu dokonanego eksportu wyrobów akcyzowych zharmonizowanych przysługuje podmiotom, które dokonały faktycznego wywozu tych towarów do kraju trzeciego, niezależnie od tego, czy są podatnikami akcyzy czy też nie.
Not. KT
Hubert Jądrzyk, partner PricewaterhouseCoopers / DGP