Zgodnie z art. 212 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.) organ, który wydał decyzję, jest nią związany od chwili jej doręczenia. Doręczenie decyzji wyznacza moment, od którego trafia ona do obrotu prawnego i wywiera skutki prawne. Data, jaką opatrzony jest dokument, nie ma tu zasadniczo znaczenia. Jakie znaczenie w praktyce ma moment doręczenia decyzji wydanej przez fiskusa podatnikowi?

Moment prawidłowego doręczenia decyzji lub postanowienia staje się kluczowy w sytuacji, gdy upływają terminy, w których - zgodnie z prawem - powinny być wydane (a właściwie - doręczone) decyzje lub postanowienia. Niestety, nadal praktyką wielu organów skarbowych pozostaje wydawanie takich dokumentów w ostatnich dniach terminu. Zdarza się, że pismo opatrzone jest datą wcześniejszą niż ostatni dzień terminu, ale nadawane na poczcie i doręczane jest podatnikowi już po jego upływie.
Opóźnienia w doręczeniu decyzji lub postanowienia mogą mieć różne skutki w zależności od kontekstu procesowego, w którym są wydawane. Na przykład doręczenie decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego po terminie określonym w art. 139 lub art. 140 Ordynacji podatkowej (czyli terminach załatwienia spraw w postępowaniu podatkowym) jest naruszeniem prawa. Trudno byłoby jednak argumentować, że to naruszenie mogło mieć wpływ na merytoryczny wynik sprawy. Innymi słowy, na gruncie obowiązujących przepisów organy podatkowe bez większych konsekwencji doręczają decyzje po upływie wspomnianych terminów. Jedyną, częściowo skuteczną, gwarancją dla podatnika są tu przepisy wstrzymujące bieg odsetek od zaległości podatkowych po upływie określonych terminów na załatwienie sprawy (art. 54 Ordynacji podatkowej).
Inaczej jest w przypadku interpretacji podatkowych. Tu ustawodawca przewidział swoistą sankcję za przekroczenie przez organ podatkowy trzymiesięcznego terminu na wydanie postanowienia w postaci związania organu stanowiskiem przedstawionym we wniosku podatnika (jest to tzw. milcząca interpretacja). W niedawno rozpatrywanej sprawie, na tle sytuacji, w której podatnikowi doręczono interpretację prawa podatkowego po upływie trzech miesięcy od dnia wpływu wniosku do naczelnika urzędu skarbowego, sąd administracyjny orzekł, że po upływie terminu organ nie miał prawa wydania postanowienia zawierającego interpretację sprzeczną ze stanowiskiem podatnika (sygn. akt III SA/Wa 3931/06; niepublikowany).
Przepisy w sprawie interpretacji nie są jednak jedynymi, w których doręczenie postanowienia w terminie może być warunkiem jego ważności. W przepisach o zwrocie nadwyżki VAT naliczonego nad należnym (art. 87 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług) albo o zwrocie VAT zagranicznym przedsiębiorcom znajdziemy np. sformułowanie, że organ podatkowy może przedłużyć termin do dokonania zwrotu w celu dodatkowego sprawdzenia jego zasadności.
Logicznie rozumując, należy stwierdzić, że przedłużenie terminu może być dokonane wyłącznie do momentu, kiedy termin jeszcze nie upłynął. A zatem i postanowienie o przedłużeniu terminu musi być doręczone (a nie - tylko sporządzone) przed upływem tego terminu. Jeśli zatem byłoby ono doręczone po terminie, utraciłoby podstawę i nie mogłoby wywrzeć skutków prawnych. Innymi słowy, niezwrócony w terminie zwrot stałby się z urzędu nadpłatą.
Not. EM
Agnieszka Tałasiewicz, partner Ernst & Young / DGP