Traktowanie z punktu widzenia VAT rabatów towarowych budzi często wątpliwości podatników. W zależności od sytuacji rabat taki może być uznany za podlegające opodatkowaniu nieodpłatne przekazanie towarów lub jako neutralny z punktu widzenia VAT element zestawu. Jak prawidłowo należy traktować rabaty towarowe z punktu widzenia VAT?

Jerzy Martini, doradca podatkowy Baker & McKenzie
Pod rządami poprzednio obowiązującej ustawy zapadł 26 listopada 1997 r. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego, w którym stwierdzono, że w obrocie gospodarczym używa się niekiedy pojęcia rabat towarowy lub naturalny na oznaczenie sytuacji, gdy przy sprzedaży większej ilości towarów sprzedawca dostarcza kupującemu dodatkowo bezpłatnie pewną ich ilość tytułem swoistej premii za dokonanie tego zakupu. Analiza przepisów prowadzi jednak do wniosku, że takie bezpłatnie dostarczone towary nie mieszczą się w prawnym pojęciu rabatu w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Takie przekazanie z punktu widzenia prawa stanowi darowiznę. Nie zmienia tego fakt, że z ekonomicznego punktu widzenia u podłoża tej darowizny leży zamiar zyskania sobie klienta. Wyrok ten (zresztą bardzo kontrowersyjny) w dużej mierze ukształtował praktykę działania organów podatkowych, które w większości stały na stanowisku, że rabat towarowy wiąże się z koniecznością jego opodatkowania VAT. Taka konkluzja nie zawsze jest jednak prawidłowa.
W przypadkach, gdy rabat towarowy jest dokonywany w ramach jednej transakcji z dostawą towaru (np. 110 sztuk towaru w cenie 100 zł), nie ma w takiej sytuacji dodatkowej, nieodpłatnej dostawy. Dlatego rabat towarowy w takim przypadku nie podlega opodatkowaniu z tytułu nieodpłatnego przekazania. Zgodnie bowiem z orzeczeniem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Tolsma (C-16/93), towary wydawane są za wynagrodzeniem, jeśli istnieje stosunek prawny wiążący się z wzajemnym świadczeniem: towar w zamian za wynagrodzenie. Jeśli więc towary wydawane są w zamian za wynagrodzenie w ramach jednego stosunku prawnego, nie występuje dodatkowe nieodpłatne wydanie towaru podlegające opodatkowaniu.
Podobnie, rabat naturalny nie powinien podlegać opodatkowaniu, jeśli dostawa towarów rabatowych została dokonana później niż dostawa zasadnicza, lecz wynika ona z retrospektywnej modyfikacji danej transakcji (np. strony ustaliły, że dostawca przekaże dodatkową ilość towaru w ramach ceny poprzednio zapłaconej za towary).
Jeśli jednak rabat towarowy nie stanowi elementu danej transakcji, lecz zostaje przekazany w ramach odrębnego stosunku prawnego, to jego wydanie wiąże się z koniecznością jego opodatkowania VAT (chyba że przekazywane towary można uznać np. za prezenty małej wartości, których jednostkowa cena nabycia lub wytworzenia nie przekroczyła 5 zł).
Zatem w zależności od umowy i okoliczności faktycznych rabat towarowy może wiązać się z obowiązkiem naliczenia podatku od towarów i usług lub takiego obowiązku nie wywoływać. Warto więc spróbować tak zorganizować warunki promocji, aby przy analogicznym efekcie marketingowym dana akcja nie była obciążona dodatkowym kosztem VAT.
Not. EM
Jerzy Martini, doradca podatkowy Baker & McKenzie / DGP