Sprzedaż i leasing zwrotny polega na sprzedaży przez jednostkę środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych z jednoczesnym zawarciem umowy leasingu dotyczącej tych samych przedmiotów z nabywcą. Najczęściej takie transakcje są sposobem na uzyskanie źródeł finansowania. Jakie zasady rachunkowości stosuje się w przypadku leasingu zwrotnego?

dr ANDRÉ HELIN

prezes firmy audytorskiej BDO Numerica

W klasycznej wersji sprzedaży i leasingu zwrotnego kalkulacja ceny sprzedaży i kalkulacja opłat leasingowych są ze sobą powiązane. Umowa leasingu zawarta w ramach takiej transakcji może mieć charakter umowy leasingu finansowego lub operacyjnego. Ustawa o rachunkowości nie zawiera szczegółowych postanowień co do zasad ujęcia operacji leasingu zwrotnego w księgach rachunkowych. Ustawa o rachunkowości nie określa szczegółowych zasad ustalania przychodów i kosztów finansującego oraz kosztów dotyczących leasingu u korzystającego. Jednak w sprawach nieuregulowanych ustawą można stosować krajowe standardy rachunkowości wydane przez Komitet Standardów Rachunkowości, a w przypadku braku takiego standardu można stosować uregulowania zawarte w Międzynarodowych Standardach Rachunkowości. MSR 17 określa następujące zasady ujmowania zysków lub strat na sprzedaży aktywów przejętych następnie w leasing: • jeżeli sprzedaż i leasing zwrotny ma charakter leasingu finansowego, to nadwyżka przychodów ze sprzedaży ponad wartość bilansową przedmiotu leasingu nie powinna być odnoszona w przychody, lecz rozliczana w czasie i odpisywana przez okres leasingu; • jeżeli sprzedaż i leasing zwrotny ma charakter leasingu operacyjnego i jeżeli transakcja została zawarta w cenach odpowiadających wartości godziwej (rynkowej) przedmiotu leasingu, to straty lub zyski z transakcji należy uwzględnić w wyniku finansowym w okresie, w którym transakcja została zrealizowana; • jeżeli cena sprzedaży jest niższa od wartości godziwej, to należy od razu ująć w przychodach lub kosztach ewentualne zyski lub straty, z wyjątkiem sytuacji, gdy stratę kompensują przyszłe opłaty leasingowe niższe od cen rynkowych. W takim przypadku stratę należy rozliczać w czasie i odpisywać proporcjonalnie do opłat leasingowych przez okres przewidywany użytkowania składnika aktywów; • jeżeli cena sprzedaży przewyższa wartość godziwą, to kwotę przekraczającą wartość godziwą należy rozliczyć w czasie i amortyzować przez okres użytkowania składnika aktywów. Ustawa o rachunkowości zawiera wykaz informacji dodatkowych ujawnianych w sprawozdaniu finansowym jednostki. Jednostka powinna przedstawić wartość nieamortyzowanych lub nieumarzanych przez nią środków trwałych, używanych na podstawie umów najmu, dzierżawy i innych umów, w tym z tytułu umów leasingu. Określając zakres informacji dodatkowej, należy kierować się nadrzędną zasadą, jaką jest rzetelność i jasność sprawozdania finansowego. W notach dodatkowych do sprawozdania finansowego należy przedstawić informacje niezbędne do właściwego zrozumienia sprawozdania finansowego. W przypadku aktywów o znacznej wartości, przyjętych w leasing, ustalając zakres informacji dodatkowych, można posiłkować się wytycznymi zawartymi w MSR 17.