Analiza prawa oraz stosowanie właściwych zabezpieczeń mogą przyczynić się do tego, że optymalizacja podatkowa będzie nie tylko skuteczna, ale także bezpieczna dla podmiotów gospodarczych. Jakie zastosowanie w praktyce ma optymalizacja podatkowa?

Jacek Kędzior partner Ernst & Young Optymalizacja podatkowa, czyli wybór modelu działania, który pozwoli płacić możliwie niskie podatki – w przeciwieństwie do uchylania się od opodatkowania – jest działaniem legalnym. Jej granice wyznacza Ordynacja podatkowa, która określa skutki czynności pozornych i obejścia prawa. Po ich przekroczeniu podatnicy narażeni są na odpowiedzialność karną. Punktem wyjścia analizy jest zawsze wykładnia obowiązujących przepisów. Trzeba uwzględnić historię ich zmian, a właściwie to, jak te zmiany wpłynęły na dzisiejszy kształt przepisów i ich sens. Ważne jest też, jaką wykładnię prezentują organy podatkowe. Nie można jednak polegać na statystycznej analizie dostępnych interpretacji, gdyż wtedy praktyka organów podatkowych może okazać się nieprzewidywalna. Warto zbadać, jak poglądy organów kształtowały się w czasie, czy w tej sprawie wypowiadały się urzędy skarbowe, izby skarbowe lub minister finansów. Pogląd administracji musi być oceniony również przez pryzmat orzecznictwa sądów, który po wprowadzeniu dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego staje się coraz bardziej czytelny i jednoznaczny. Z uwagi na zmiany prawa podatkowego, szczególne znaczenie mają też standardy wypracowane przez Trybunał Konstytucyjny. Również orzeczenia ETS są znakomitym materiałem, który pozwala nie tylko formułować poprawną interpretację przepisów, ale również wskazuje ogólne kierunki interpretacji, które muszą być przestrzegane przez polskie organy. Niezmiernie ważna jest ostatnia zmiana Ordynacji podatkowej, która weszła w życie 1 stycznia 2007 r. Zgodnie z tą ustawą protokół kończący kontrolę musi zawierać sformułowaną przez organ podatkowy ocenę prawną dokonanych ustaleń oraz pouczenie o prawie złożenia korekty do złożonej przez podatnika deklaracji. Daje to podatnikowi możliwość oceny, które z ustaleń kontrolujących akceptuje, decydując się skorygować swoje rozliczenie podatkowe i zapłacić zaległość z odsetkami, a których nie podziela i zamierza utrzymać swój pogląd w trakcie dalszego postępowania podatkowego. Korekta dokonana po zakończeniu kontroli, a przed wszczęciem postępowania podatkowego, zwalnia z odpowiedzialności karnej skarbowej. Prawo to oznacza, że podatnik, który nie zdecydował się na wystąpienie o wiążącą interpretację podatkową, ma możliwość ponownej oceny swojej decyzji o wdrożeniu rozwiązania optymalizacyjnego po zakończeniu kontroli. Nie tylko będzie więc mógł prezentować swoje argumenty w trakcie kontroli, ale również ocenić ich siłę w świetle protokołu pokontrolnego. Ponieważ kontrole dokonywane są z reguły po upływie długiego czasu od wdrożenia rozwiązania optymalizacyjnego, dany podmiot oceni swoją decyzję w nowych okolicznościach i ze świadomością, że ewentualne wycofanie się z niej nie będzie groziło odpowiedzialnością karną skarbową. Rozszerzenie prawa podatników do korekty zeznania podatkowego jest ważnym rozwiązaniem zabezpieczającym optymalizację i zwiększającym możliwość bezpiecznego planowania.