Na czym polegają zmiany dotyczące podatkowego ujęcia różnic kursowych według znowelizowanych przepisów ustawy o CIT?

JANUSZ MARCINIUK doradca podatkowy Marciniuk i Wspólnicy Zgodnie z przepisami obowiązującymi do końca 2006 roku, różnice kursowe powstałe w wyniku transakcji handlowych mogły korygować zarówno przychody, jak i koszty podatkowe, co uzależnione było od charakteru transakcji, w wyniku której powstały. Prawidłowe pod względem podatkowym rozliczenie różnic kursowych w kontekście zasad obowiązujących do 31 grudnia 2006 r. było ważne, zwłaszcza w świetle funkcjonowania w prawie podatkowym limitu wydatków na reprezentację i reklamę niepubliczną uznawanych za koszty uzyskania przychodów. Podstawę obliczenia tego limitu stanowił przychód, a w związku z tym pozornie neutralne jego podwyższenie o kwotę różnic kursowych zamiast odpowiedniego zmniejszenia kosztu, mogło powodować zawyżenie kwoty kosztów uzyskania przychodów z tytułu wydatków na reprezentację i reklamę niepubliczną, a tym samym zaniżenie podstawy opodatkowania i kwoty podatku. Zmianą, którą od 1 stycznia 2007 r. ustawodawca wprowadził do ustawy o CIT, jest dopuszczenie – na zasadzie wyboru podatnika – rozliczania różnic kursowych dla celów podatkowych zgodnie z zasadami przyjętymi w przepisach ustawy o rachunkowości lub zgodnie z regulacjami podatkowymi. W tym drugim przypadku korekta przychodu lub kosztu jego uzyskania o wartość różnic kursowych nie jest już uzależniona od charakteru (przychodowego lub kosztowego) transakcji, w wyniku której powstała różnica kursowa bez względu na jej wartość. Aktualnie uzależniona jest wprost od wartości różnicy kursowej, tak że dodatnie różnice kursowe zwiększają przychody, a ujemne – koszty. Z ustawowego przepisu wynika, że od 1 stycznia 2007 r. przychodów i kosztów nie powiększa się o każdą zrealizowaną różnicę kursową oddzielnie. Należy ustalać wartość globalną różnic kursowych poprzez odjęcie sumy różnic ujemnych od sumy różnic dodatnich. Uzyskaną w ten sposób wartość dodaje się do przychodów, jeśli jest dodatnia, albo do kosztów, gdy jest ujemna. Dla obliczenia różnic kursowych dla celów podatkowych stosuje się faktycznie użyty przez podatnika kurs przeliczenia waluty na złote. Istnieją jednak sytuacje, kiedy dla celów zarachowania kosztów lub przychodów uzyskanych w walutach obcych stosuje się (w pierwszej kolejności) kurs średni ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień, na który dokonujemy przeliczenia. Tak jest np. w sytuacji uzyskania przychodu należnego, jeśli dzień jego uzyskania poprzedza dzień otrzymania płatności z tego tytułu, lub w sytuacji poniesienia kosztu, jeśli dzień zarachowania kosztu na podstawie otrzymanej faktury albo innego dowodu poprzedza dzień uregulowania zobowiązania bez względu na formę. Przyjęcie określonego w powyższy sposób kursu średniego NBP umożliwia podatnikom niemającym dostępu do internetu przeliczenie przychodu w dniu jego uzyskania na podstawie tabel publikowanych w prasie. Nowym przepisem jest regulacja art. 15a ust. 5 ustawy o CIT. Zgodnie z nim, jeżeli faktycznie zastosowany kurs waluty różni się w sensie dodatnim albo ujemnym od średniego kursu NBP z ostatniego dnia poprzedzającego dzień faktycznie zastosowanego kursu waluty o wartość większą niż 5 proc. średniego kursu NBP, to organ podatkowy może wezwać podatnika do zmiany wartości zastosowanego kursu lub do wskazania przyczyn zastosowania takiego kursu waluty. W razie braku odpowiedzi podatnika na takie wezwanie lub niewskazanie przyczyn, które uzasadniają zastosowanie faktycznego kursu waluty, organ podatkowy ma prawo określić kurs, opierając się na kursach walut ogłaszanych przez NBP.