Płatnicy odpowiadają majątkowo za nieprawidłowe wypełnianie swoich funkcji. Gdy zaś pobiorą podatek niezgodnie z prawem, muszą też zwrócić wypłacone im wynagrodzenie.

Czy podatnik jest zawsze odpowiedzialny

Naczelnik urzędu skarbowego uznał notariusza za osobę odpowiedzialną za niepobranie podatku od czynności cywilnoprawnych. Sprzedający oświadczył, że jest podatnikiem VAT, więc notariusz uznał, że w takiej sytuacji ma zastosowanie zwolnienie z PCC. Czy organ podatkowy może automatycznie wydać decyzję o odpowiedzialności notariusza bez zbadania okoliczności sprawy?
NIE. Aby określić odpowiedzialność podatkową płatnika, organ musi wszcząć postępowanie, w którym stwierdzi zaistnienie przesłanek do orzeczenia o odpowiedzialności notariusza. Musi więc ustalić, że podatek nie został przez płatnika pobrany albo został, ale nie był wpłacony – a następnie wydać odpowiednią decyzję, w której określi wysokość należności. Jednak zasada ta nie ma zastosowania, jeżeli podatek nie został pobrany przez płatnika z winy podatnika. W takich przypadkach urząd wydaje decyzję o odpowiedzialności podatnika.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w wyroku z 27 maja 2009 r. (sygn. I Sa/Ol 312/09, prawomocny) orzekł, że do obciążenia odpowiedzialnością płatnika konieczne jest wcześniejsze wykluczenie winy podatnika. Sprawa, którą zajął się sąd, dotyczyła podatku od czynności cywilnoprawnych, który nie został pobrany przez notariusza w związku z transakcją sprzedaży działki. Od umowy sprzedaży strona kupująca co do zasady płaci PCC. W akcie notarialnym kupujący oświadczył, że jest podatnikiem VAT. Po tym notariusz uznał, że w sprawie ma zastosowanie zwolnienie z PCC zgodnie z art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 101, poz. 649 z późn. zm.). Przepis ten określa, że nie podlegają PCC czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług.
Sąd uchylił decyzje organów i nakazał im – zanim ustalą odpowiedzialność podatnika czy płatnika za brak podatku od tej transakcji – rozważyć zagadnienie winy podatnika, m.in. w kontekście złożonego przez sprzedającego oświadczenia, że z tytułu sprzedaży działki jest opodatkowany VAT.
Podstawa prawna
Art. 30 par. 5 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.).

Czy jest obowiązek uiszczenia wpisu sądowego

Komornik sądowy otrzymał z urzędu skarbowego decyzję ustalającą jego odpowiedzialność jako płatnika za niepobrany i niewpłacony podatek od towarów i usług. Odwołał się do izby skarbowej, ale bezskutecznie. Czy składając skargę do sądu, powinien wnieść opłatę obliczoną od wysokości kwoty podatku wynikającej z decyzji?
TAK. W przypadku skarg do sądów administracyjnych na decyzje o odpowiedzialności płatników należy uiścić wpis stosunkowy, ponieważ wiążą się one bezpośrednio z określoną należnością pieniężną. Tak wynika z postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 stycznia 2010 r. (sygn. I FSK 1997/09). NSA wyjaśnił, że ustawodawca regulując kwestię opłat sądowych, dokonał podziału spraw na takie, które podlegają wpisowi stosunkowemu, oraz takie, które podlegają opłacie stałej. Zgodnie z art. 231 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wpis stosunkowy pobiera się w sprawach, w których przedmiotem zaskarżenia są należności pieniężne, w innych – wpis stały. Wpis stosunkowy powinien zostać pobrany od skargi na akt, który w sposób bezpośredni wiąże się z należnością pieniężną. Taki związek zachodzi, gdy w danym akcie organ określa wysokość należności (por. postanowienie NSA z 23 września 2008 r., sygn. akt I FZ 239/08).
Podstawa prawna
Art. 30 par. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.).
Art. 231d ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.).
Par. 1 pkt 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. nr 221, poz. 2193 z późn. zm.).

Czy firma ponosi odpowiedzialność

Czy wobec przedsiębiorcy, który zapomniał pobrać zaliczki na podatek od przychodów jednego ze swoich pracowników, urząd skarbowy ma prawo wyciągnąć konsekwencje?
TAK. Zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej zadaniem płatnika jest obliczenie i pobranie daniny oraz wpłacenie jej we właściwym terminie na konto urzędu. W przypadku niewywiązania się z tych obowiązków organ podatkowy orzeka o odpowiedzialności podatkowej płatnika.
Podstawa prawna
Art. 30 par. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.).

Czy komornik może rozliczać VAT

Komornik realizował egzekucję z majątku dłużnika – pewnej spółki z o.o. Nieruchomość należąca do przedsiębiorstwa została sprzedana na licytacji. Naczelnik urzędu skarbowego wszczął postępowanie i wydał decyzję o odpowiedzialności komornika za niewpłacony VAT od tej transakcji. Czy komornik jest płatnikiem podatku od towarów i usług?
TAK. Zgodnie z art. 18 ustawy o VAT organy egzekucyjne określone w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 229, poz. 1954 z późn. zm.) oraz komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego są płatnikami podatku od dostawy, dokonywanej w trybie egzekucji, towarów będących własnością dłużnika.
Zaznaczyć trzeba, że art. 18 ustawy o VAT określający powyższe obowiązki płatników w podatku od towarów i usług był przedmiotem skargi konstytucyjnej. Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z 4 listopada 2010 r. (sygn. akt P 44/07) nie zakwestionował jednak tego przepisu i potwierdził, że komornik może pełnić funkcję płatnika VAT.
W kilkanaście miesięcy po tym wyroku Naczelny Sąd Administracyjny zdecydował się skierować w tej sprawie pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (postanowienie z 21 lutego 2013 r., sygn. akt I FSK 221/12). TSUE odpowie, czy przepisy unijnej dyrektywy dopuszczają taką możliwość, że państwo członkowskie nakłada obowiązki płatnika VAT na takie podmioty, jak komornicy sądowi. Trybunał nie wydał jeszcze orzeczenia w tej sprawie.
Podstawa prawna
Art. 18 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.).

Czy trzeba zwrócić należność za złe rozliczenie

Spółka z siedzibą w Polsce wypłaciła zagranicznemu akcjonariuszowi dywidendę. Pobrała od tej wypłaty podatek. Pełnomocnicy spółki doszli później do wniosku, że podatek został jednak uiszczony nienależnie (w sprawie miało zastosowanie zwolnienie). Czy spółka ma obowiązek zwrócić do urzędu skarbowego wynagrodzenie, które potrąciła sobie w zamian za pobór podatku?
TAK. Na podstawie ordynacji podatkowej płatnikom przysługuje zryczałtowane wynagrodzenie z tytułu terminowego wpłacania podatków pobranych na rzecz fiskusa.
Wynosi ono – zgodnie z rozporządzeniem ministra finansów z 24 grudnia 2002 r. w sprawie wynagrodzenia płatników i inkasentów pobierających podatki na rzecz budżetu państwa (Dz.U. z 2002 r. nr 240, poz. 2065) – 0,3 proc. kwoty podatków. Wynagrodzenie jest potrącane z kwoty podatków (także zaliczek) pobranych przez płatników.
Z kolei na podstawie art. 28 par. 4 ordynacji podatkowej rada gminy może ustalać wynagrodzenie dla płatników z tytułu poboru podatków stanowiących dochody samorządu (nie ma żadnego limitu, jeśli chodzi o jego wysokość).
Gdy płatnik pobierze podatek nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej, ma obowiązek zwrócić całość lub odpowiednią część wynagrodzenia na rachunek właściwego urzędu – z odsetkami za zwłokę. Potwierdził to Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 19 grudnia 2012 r. (sygn. II FSK 1336/11).
Pamiętać też trzeba o tym, że płatnik traci prawo do potrącenia sobie wynagrodzenia, jeśli wpłaci podatek na konto urzędu skarbowego po terminie. Prawo do wynagrodzenia zostaje zachowane w sytuacji terminowej wpłaty częściowej.
Podstawa prawna
Art. 28 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.).

Czy płatnik może otrzymać decyzję

Wobec przedsiębiorcy zostało wszczęte postępowanie podatkowe, którego celem jest ustalenie jego odpowiedzialności za niepobranie podatku od dochodów pracowników. Czy prowadzone wobec niego postępowanie może zakończyć się wydaniem decyzji podatkowej?
TAK. Ustalając zakres odpowiedzialności płatnika, organ podatkowy wydaje decyzję, w której określa wysokość niepobranego podatku lub też podatku pobranego, ale niewpłaconego na konto urzędu. Przedmiotem tej decyzji jest określenie wysokości należności pieniężnej z tytułu zaniedbań obowiązków płatnika. W takiej sytuacji płatnik odpowiada całym swoim majątkiem.
Podstawa prawna
Art. 26–32 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.).

Czy osoba fizyczna rozlicza podatek za innych

Podatnik prowadzi mały warsztat samochodowy. W przyszłym roku chce przyjmować więcej zleceń i zastanawia się nad zatrudnieniem mechanika. Czy będzie musiał rozliczać za niego podatek?
TAK. Płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, na którą został nałożony obowiązek obliczania i pobierania podatku oraz wpłacania go we właściwym terminie organowi podatkowemu. Odpowiedzialność płatników uregulowana jest w ustawie – Ordynacja podatkowa.
Podmioty będące pracodawcami mają na mocy ustawy o PIT obowiązek odprowadzać miesięczne zaliczki na podatek dochodowy zatrudnianych przez siebie osób. Muszą brać przy tym pod uwagę przychody pracowników m.in. ze stosunku pracy czy otrzymywane przez nich w związku z wykonywaniem zadań dla pracodawcy na podstawie umowy-zlecenia czy umowy o dzieło.
Podstawa prawna
Art. 26–32 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.).
Art. 31, art. 39, art. 41 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.).