Jeżeli podatnik osobiście wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia albo umowy o dzieło, to co do zasady, koszty wynoszą 20 proc. przychodu. Podatnik może jednak udowodnić, że poniósł wyższe koszty. Ma wtedy prawo uwzględnić je w wysokości faktycznie poniesionej.

Czy diety są zwolnione z podatku
Nasza firma zatrudnia pracowników budowlanych na umowy zlecenia i o dzieło. Pracę wykonują poza siedzibą firmy w innej miejscowości. Czy otrzymane przez pracowników diety są opodatkowane?
Nie
Regulacje zawarte w art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwalniają od podatku diety i inne należności za czas podróży osoby niebędącej pracownikiem do wysokości określonej w odrębnych ustawach lub w przepisach wydanych przez ministra właściwego do spraw pracy w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju (z określonym zastrzeżeniem).
Należności za czas podróży zleceniobiorcy należy uznać za zwolnione od podatku pod warunkiem, że nie zostaną zaliczone do kosztów uzyskania świadczeniobiorcy oraz poniesione zostaną w celu osiągnięcia przychodów świadczeniodawcy.
Podstawa prawna
■ Art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. b) ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Czy trzeba pobrać zaliczkę
Czy od kwot wypłacanych za pracę na podstawie umów zlecenia i o dzieło, pochodzących z działalności wykonywanej osobiście, trzeba pobierać zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych?
Tak
W przypadku wypłaty wynagrodzeń za pracę na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uznawanych za działalność wykonywaną osobiście, pobierane są zaliczki. Potrącają je płatnicy. Przepisy regulujące te kwestie można znaleźć w art. 41 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zgodnie z tymi unormowaniami, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują świadczeń z tytułu działalności, o której mowa m.in. w art. 13 pkt 2 i 4-9, są zobowiązane jako płatnicy pobierać zaliczki na podatek dochodowy. Mają przy tym stosować do dokonywanego świadczenia, pomniejszonego o miesięczne koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 oraz o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b), najniższą stawkę podatkową. Jest ona określona w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. Aktualnie wspomniana najniższa stawka wynosi 19 proc.
Podstawa prawna
■ Art. 41 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Czy koszty wynoszą 20 proc. przychodu
Czy przy wykonywaniu pracy na umowę zlecenia lub umowę o dzieło standardowe koszty uzyskania przychodu wynoszą 20 proc. uzyskanego przychodu?
Tak
Przepisy regulujące kwestie kosztów uzyskania przychodów w przypadku umów zlecenia i o dzieło znajdują się w art. 22 ust. 9 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Unormowania te stanowią, że w przypadku osobistego wykonywania prac na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło określa się koszt uzyskania przychodu w wysokości 20 proc. uzyskanego przychodu. Z tym jednak, że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód.
Podstawa prawna
■ Art. 22 ust. 9 pkt 4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Czy można uwzględnić faktyczne wydatki
Pracując na umowę zlecenia poniosłem wyższe wydatki niż 20-procentowe przewidziane w ustawie. Czy przepisy pozwalają uwzględniać koszty faktycznie poniesione?
Tak
Można uwzględnić wydatki faktycznie poniesione. Podatnik jednak musi udowodnić, że koszty uzyskania przychodów były wyższe niż wynikające z zastosowania normy w wysokości 20 procent. Gdy podatnik to udowodni, to koszty uzyskania przyjmuje się w wysokości faktycznie poniesionej. Możliwość taką przewidują regulacje art. 22 ust. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Podstawa prawna
■ Art. 22 ust. 10 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Czy wypłaty zwolnione są z podatku
Zawarłem umowę zlecenia. Zobowiązanie wynikające z umowy zostanie uregulowane z pieniędzy pochodzących od organizacji międzynarodowych ze środków bezzwrotnej pomocy. Czy wynagrodzenie jest zwolnione z PIT?
Tak
Istotne w tym przypadku jest to, że podatnik będzie bezpośrednio realizował cel programu finansowanego z bezzwrotnej pomocy.
Wynika z tego, że dochody będą spełniały dwie ważne przesłanki, po pierwsze zostaną sfinansowane z bezzwrotnej pomocy zagranicznej, po drugie - podatnik uzyskujący je będzie bezpośrednio realizować cel programu finansowanego z wymienionego źródła.
W takim przypadku wynagrodzenie otrzymane przez osobę bezpośrednio realizującą cel projektu finansowane z przyznanej dotacji będzie korzystało ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Podstawa prawna
■ Art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Czy to działalność wykonywana osobiście
Czy przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło zaliczane są do związanych są z działalnością wykonywaną osobiście?
Tak
Usługi wykonywane na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło uznawane są za pochodzące z działalności wykonywanej osobiście. Wynika to z art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepis ten dotyczy przychodów z umów zlecenia lub umów o dzieło, uzyskiwanych wyłącznie od:
  • osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,
  • właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora - jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością.
Wyjątkiem są tylko przychody uzyskane na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychody, o których mowa w art. 13 pkt 9 ustawy, czyli uzyskane m.in. na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze.
Podstawa prawna
■ Art. 13 pkt 8 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Czy za przedsiębiorcę pobierane są zaliczki
Czy w przypadku, gdy złożę oświadczenie, że wykonywane przeze mnie usługi wchodzą w zakres prowadzonej działalności gospodarczej, to płatnik musi pobrać zaliczkę na podatek dochodowy?
Nie
Tę szczególną sytuację uregulowano w art. 41 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zgodnie z tym unormowaniem, płatnicy nie są zobowiązani do poboru zaliczek od należności z tytułów, o których mowa m.in. w art. 13 pkt 8, czyli z umów zlecenia i umów o dzieło, jeżeli podatnik złoży oświadczenie, że wykonywane przez niego usługi wchodzą w zakres prowadzonej działalności gospodarczej, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy.
Podstawa prawna
■ Art. 41 ust. 2 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Czy umowa zlecenia różni się od dzieła
O przychodach z usług wykonywanych na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uznawanych za pochodzące z działalności wykonywanej osobiście, mowa jest w tym samym przepisie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Czy oznacza to, że w prawie cywilnym między obu rodzajami umów nie ma żadnych różnic?
Tak
Otóż między umowami zlecenia a umowami o dzieło występują różnicę. Zostały one określone w przepisach kodeksu cywilnego. Zgodnie z przepisami zawartymi w art. 734 par. 1 tego kodeksu, przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie, czyli zleceniobiorca, zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, czyli zleceniodawcy.
Według natomiast regulacji zawartej w art. 627 kodeksu cywilnego, przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.
Podstawa prawna
■ Art. 627 i 734 par. 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
KRZYSZTOF TOMASZEWSKI