Usługi pośrednictwa wykonywane w imieniu i na rzecz zagranicznego dostawcy opodatkowane są w miejscu dokonania dostawy, nawet gdy pośrednik nie posiada pełnomocnictwa do wykonywania tych czynności.

STAN FAKTYCZNY
Podatniczka prowadziła działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług na rzecz podmiotu zagranicznego, będącego podatnikiem podatku od wartości dodanej na terytorium Unii Europejskiej. Wyjaśniła, że w ramach umownych zobowiązań, działając w imieniu i na rzecz podmiotu zagranicznego, reprezentując jego wyłączne interesy na rynku polskim, wykonuje określone czynności. W ich zakres wchodzą m.in. pozyskiwanie na terytorium Polski odbiorców na towary oferowane przez zagranicznego producenta, doprowadzenie do realizacji transakcji, negocjacje z polskimi kontrahentami czy pilotowanie realizacji każdej pozyskanej transakcji. Podatniczka nie posiada pełnomocnictwa kontraktów handlowych w imieniu jej mocodawców. Podstawą jej działania jest dwustronna umowa określająca zasady wynagrodzenia, w tym prowizje z tytułu zawartych transakcji między zagranicznym producentem a polskim odbiorcą na dostawę towarów do Polski (wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów). Przedmiotem sporu okazała się interpretacja dotycząca określenia miejsca świadczenia usług wykonywanych przez pośrednika, związanych z dostawą towarów.
UZASADNIENIE
Udzielając odpowiedzi na pytanie podatniczki, organy podatkowe wskazały, że co prawda skarżąca wykonuje czynności faktyczne na rzecz kontrahenta zagranicznego, jednak działanie w jego imieniu wymaga posiadania stosownych pełnomocnictw udzielonych pośrednikowi przez dającego zlecenie w celu stałego zawierania przez tego pośrednika - za wynagrodzeniem, umów na jego rzecz. Podatniczka nie posiada umocowania do działania w imieniu dającego zlecenie, tak więc nie jest ona osobą uprawnioną, w szczególności do zawierania umów w imieniu i na rzecz zagranicznego kontrahenta, a jej działalność ogranicza się jedynie do dokonywania czynności faktycznych. Organ podkreślił, że z treści art. 28 ust. 5 pkt 2 lit. c) ustawy o VAT, w przypadku usług wykonywanych przez pośredników, działających w imieniu i na rzecz osób trzecich, związanych bezpośrednio z dostawą towarów - miejscem świadczenia tych usług jest miejsce dokonania dostawy towarów. Jednak działanie, o którym mowa w tym przepisie, ma być działaniem nie tylko w imieniu, ale także na rzecz. Usługa pośrednictwa powinna być związana z przyszłą i konkretną dostawą towarów, a nie jedynie z usługą pośrednictwa, której przedmiotem jest wyszukiwanie potencjalnych ich nabywców, w wyniku czego dojdzie do zawarcia umowy między odbiorcą a dostawcą.
Podatniczka wniosła skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego, który ją uwzględnił. Sąd przypomniał, że zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy o VAT, w przypadku świadczenia usług miejscem świadczenia jest miejsce, gdzie świadczący usługi posiada stałe miejsce prowadzenia działalności. W przypadku braku takiej siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności - miejsce stałego zamieszkania, z zastrzeżeniem ust. 2-6 i art. 28 ustawy o VAT. Od ogólnej zasady określającej miejsce świadczenia usług jako miejsce prowadzenia działalności istnieje szereg wyjątków zawartych właśnie w przepisach art. 27 ust. 2-6 i art. 28 ustawy o VAT. W spornym przypadku usług wykonywanych przez pośredników, działających w imieniu i na rzecz osób trzecich, związanych bezpośrednio z dostawą towarów miejscem świadczenia tych usług jest miejsce dokonania dostawy towarów.
W rozpatrywanej sprawie organy podatkowe kwestionowały, że skarżąca, działając w charakterze pośrednika, spełniała przesłanki określone w art. 28 ust. 5 pkt 2 lit. c) ustawy o VAT. Jako główny argument wskazywały, że nie posiada ona pełnomocnictwa zagranicznego dostawcy do działania w jego imieniu. W ocenie sądu stanowisko takie jest niezasadne. Kluczowy art. 28 ust. 5 pkt 2 lit. c) ustawy o VAT stanowi o usługach wykonywanych przez pośredników, działających w imieniu i na rzecz osób trzecich, związanych bezpośrednio z dostawą towarów. Przepis ten nie wymaga zdaniem sądu posiadania przez pośrednika pełnomocnictwa do zawierania umów w imieniu dostawcy towarów z ich odbiorcami. Przez usługi pośrednictwa, o których mowa w powyższym przepisie, należy rozumieć zespół czynności, które mogą być zarówno czynnościami natury faktycznej, jak i prawnej, jeżeli w ich wyniku dojdzie do nawiązania stosunku prawnego (umownego) pomiędzy dostawcą towarów a ich odbiorcą, w konsekwencji czego nastąpi dostawa towarów. Przepis ten wymaga jednak, czego z kolei organy podatkowe nie kwestionują, aby działania pośrednika miały bezpośredni związek z dokonaną dostawą towarów. Z jego brzmienia nie wynika, aby wskazany w nim wymóg działania w imieniu i na rzecz osób trzecich dotyczył zawierania umów, na podstawie których zrealizowane zostaną dostawy. Odnosi się to do świadczenia usług pośrednictwa, w rezultacie których dojdzie ostatecznie do zrealizowania dostawy i które muszą mieć bezpośredni związek z tą dostawą. Dyspozycją tego przepisu nie będą objęte z jednej strony takie działania, które pośrednik, w szerokim znaczeniu tego słowa, będzie podejmował wobec odbiorcy towaru w imieniu własnym, lecz na rzecz (na rachunek) dostawcy. Z drugiej strony eliminował będzie również takie działania, które określony podmiot będzie podejmował w stosunku do potencjalnych odbiorców, np. samorzutnie, bez uzgodnienia z dostawcą i bez posiadania stosownego umocowania z jego strony do działania i dokonywania czynności na jego rzecz, a które w efekcie również mogą prowadzić do zrealizowania dostaw. Natomiast użyty w tym przepisie wymóg działania w imieniu osób trzecich (w tym przypadku dostawcy towarów) należy odnieść do wszelkich czynności faktycznych i prawnych składających się na usługę pośrednictwa. Przy czym jest on spełniony nie tylko w przypadku posiadania pełnomocnictwa do zawierania umów, lecz również w przypadku istnienia umocowania ze strony dostawcy towarów do podejmowania w jego imieniu i na jego rzecz czynności pośrednictwa. Podatniczka co prawda nie posiada pełnomocnictwa do zawierania w imieniu swojego zagranicznego kontrahenta umów z krajowymi odbiorcami. Wyraźnie jednak podkreśla, że w zakresie opisanych przez nią czynności składających się na usługę pośrednictwa, działa w imieniu i na rzecz zagranicznego dostawcy i jest do dokonywania tych czynności umocowana na podstawie zawartej umowy.
Wyrok WSA w Warszawie z 26 stycznia 2007 r.
SYGN. AKT III SA/Wa 3996/06, niepublikowany
ALEKSANDRA TARKA