Rzecznik praw obywatelskich wnioskuje do ministra finansów, by zbadał sprawę blokowania na rachunkach bankowych podatników kwot przewyższających wierzytelność zajętą np. przez fiskusa. Zwraca się też do Naczelnego Sądu Administracyjnego o podjęcie uchwały rozstrzygającej, jak opodatkować VAT wniesienie aportu do spółki kapitałowej.

Praktyka banków

Do rzecznika trafiły skargi – o czym pisze do ministra finansów (w piśmie RPO-723878/V/13/EG) – na to, że banki dokonują blokady na wszystkich rachunkach należących do podatnika do wysokości egzekwowanej np. przez naczelnika urzędu skarbowego kwoty, nawet gdy na jednym z kont są wystarczające środki na uregulowanie należności. Dlatego podatnik ma ograniczony dostęp do pieniędzy, które znacznie przewyższają egzekwowaną kwotę. Z przeprowadzonego przez RPO postępowania wyjaśniającego wynika, że taka praktyka banków jest nieprawidłowa. Umacnia go w tym pismo departamentu administracji podatkowej MF z 3 czerwca 2013 r. (nr AP8/066/264/LRW/13/RWPD-31145/RD-54191).

Wadliwy przepis

Jak zauważa rzecznik, zła praktyka wynika z wadliwych przepisów art. 81 par. 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 1015 z późn. zm.). Zgodnie z nim zajęcie wierzytelności jest skuteczne w odniesieniu do rachunków zobowiązanego, prowadzonych przez bank, niezależnie od tego, czy organ egzekucyjny wskazał ich numery. W doktrynie przepis ten różnie jest, interpretowany, m.in. tak że pomimo wskazania przez organ numeru rachunku zajęcie wywołuje skutek nie tylko w stosunku do tego konta.
Zdaniem RPO dodatkowo kłopotliwe jest to, że blokada na wszystkich rachunkach bankowych nie ustępuje automatycznie po przekazaniu dochodzonej kwoty, lecz trwa nawet do miesiąca.

Potrzebna wykładnia

Z kolei w piśmie do NSA (RPO-725990-V/13/JG) rzecznik wystąpił z wnioskiem o podjęcie uchwały w sprawie opodatkowania VAT czynności wniesienia do spółki kapitałowej wkładu niepieniężnego – innego niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.
Według RPO obecnie sądy administracyjne różnie rozstrzygają w tej kwestii. Niektóre składy orzekające, zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o VAT (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), uznały, że podstawą opodatkowania tego aportu przy jego wniesieniu jest suma nominalnej wartości udziałów (np. NSA w wyroku z 14 sierpnia 2012 r., sygn. I FSK 1405/11). Inne zaś – powołując się na przepis szczególny wyrażony w art. 29 ust. 9 ustawy – stwierdziły, że jest nią wartość rynkowa wniesionych towarów pomniejszona o VAT (np. NSA w wyroku z 19 grudnia 2012 r., sygn. akt I FSK 211/12). Przepis ten odnosi się do czynności, dla których nie została określona cena, i według rzecznika w przypadku wnoszenia aportu organy i sądy powinny właśnie go stosować, ponieważ wartości udziałów jest różnie określana na gruncie kodeksu spółek handlowych.
Rozstrzygnięcie tego zagadnienia przez poszerzony skład NSA będzie mieć znaczenie dla odliczenia podatku naliczonego przez spółkę kapitałową, do której aport jest wnoszony, w zakresie, w jakim jego przedmiot będzie wykorzystywany do wykonania czynności opodatkowanych.

Banki blokują kwoty większe niż domaga się organ egzekucyjny