NOWE PRAWO Przedsiębiorcy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą w formie samozatrudnienia muszą uważać na treść umów łączących ich z dawnymi pracodawcami. Może się bowiem okazać, że konieczna jest modyfikacja dotychczas obowiązujących umów.

Czy można wybrać podatek liniowy

Zamierzam rozpocząć działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług projektowych. Usługi te chcę wykonywać w ramach samozatrudnienia na rzecz innych podmiotów gospodarczych, ale też dla obecnego pracodawcy. Czy mogę być opodatkowany 19-proc. podatkiem liniowym?

NIE Wybór opodatkowania 19-proc. podatkiem liniowym dochodów uzyskanych w ramach samozatrudnienia uniemożliwia wykonywanie czynności na rzecz dawnego lub obecnego pracodawcy. Trzeba pamiętać, że podatnicy mogą wybrać ten sposób opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej poprzez złożenie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego do dnia 20 stycznia roku podatkowego pisemnego oświadczenia o wyborze tego sposobu opodatkowania. W przypadku rozpoczęcia prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego oświadczenie składa się do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia tej działalności, nie później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Pomimo wyboru prawo do opodatkowania w tej formie można stracić. Nastąpi to wtedy, gdy podatnik uzyska z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie lub z tytułu prawa do udziału w zysku spółki niemającej osobowości prawnej przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadające czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy, lub wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym – w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy. W efekcie utraty tego prawa podatnik jest obowiązany do wpłacenia zaliczek od dochodu osiągniętego od początku roku, obliczonych przy zastosowaniu skali podatkowej oraz odsetek za zwłokę od zaległości z tytułu tych zaliczek. PODSTAWA PRAWNA■ Art. 9a ust. 2-3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

Czy kontrakt budowlany to działalność gospodarcza

Prowadzę jednoosobową działalność gospodarczą polegającą na wykonywaniu prac budowlanych dla podwykonawców, którzy zlecają je mojej firmie. Praca jest wykonywana w czasie i miejscu oraz pod nadzorem podwykonawcy robót budowlanych. Czy mimo to będę mógł nadal prowadzić działalność gospodarczą?

TAK Należałoby jednak wprowadzić do umowy łączącej przedsiębiorcę z podwykonawcą jasne sformułowanie o odpowiedzialności solidarnej za wykonane dzieło lub zlecenie. Należy pamiętać, że jednym z warunków, które wyłączają wykonywane czynności z działalności gospodarczej, jest ich wykonywanie pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez zlecającego te czynności. Faktycznie tak sformułowane kryterium niekiedy powoduje wyłączenie z pojęcia działalności gospodarczej rzeczywiste relacje gospodarcze (np. w kontraktach w budownictwie). Jednak do wyłączenia muszą być spełnione łącznie trzy warunki określone przez ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednym z pozostałych warunków jest brak odpowiedzialności wykonującego czynności wobec osób trzecich (z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych) za rezultat czynności oraz ich wykonywanie. W tym przypadku za rezultat czynności i ich wykonywanie odpo- wiedzialność ponosi zlecający wykonanie tych czynności. W celu więc wyłączenia tego warunku, co oznaczałoby, że może być prowadzona działalność gospodarcza w dotychczasowej formie, należałoby wprowadzić klauzulę o odpowiedzialności solidarnej za wykonywane czynności zlecającego podwykonawcy i biorącego zlecenie. Odpowiedzialność solidarna polega w takim przypadku na tym, że kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych. Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani. Zobowiązanie może być solidarne, chociażby każdy z dłużników był zobowiązany w sposób odmienny. Przepisy kodeksu cywilnego pozwalają na umowne określenie zobowiązania solidarnego, gdyż umowa pomiędzy stronami stanowi określoną czynność prawną. Zobowiązanie jest solidarne, jeżeli to wynika z ustawy lub z czynności prawnej. PODSTAWA PRAWNA■ Art. 5b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.). ■ Art. 366 oraz art. 368-369 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Czy wspólnik straci prawo do samozatrudnienia

Od tego roku przeszedłem na samozatrudnienie, zakładając z kolegą z pracy spółkę cywilną. Wykonuję te same czynności i na tych samych zasadach, które obowiązywały mnie na umowę o pracę na rzecz dawnego pracodawcy. Czy, wykonując czynności w formie spółki cywilnej dla byłego pracodawcy, stracę prawo do samozatrudnienia?

NIE W takim przypadku nie nastąpi utrata prawa do samozatrudnienia i nie trzeba dokonywać rewizji umów łączących wspólników z dawnym pracodawcą. Wykonywanie czynności w ramach samozatrudnienia, których zakres odpowiada wcześniej wykonywanym pracom, gdy przedsiębiorca był pracownikiem obecnego kontrahenta, zasadniczo powoduje utratę prawa do samozatrudnienia. Za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są warunki: odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie (z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności), są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności, wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością. Jednak to wyłączenie nie ma zastosowania do sytuacji, gdy pozarolniczą działalność gospodarczą prowadzi spółka niemająca osobowości prawnej (np. spółka cywilna, spółka jawna). W takim przypadku przychody wspólnika z udziału w takiej spółce uznaje się za przychody ze źródła, jakim jest działalność gospodarcza. Przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa udziału w zysku oraz łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali. Jeśli w umowie spółki nie określono proporcji do udziału w zysku, przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe. PODSTAWA PRAWNA■ Art. 5b ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

Czy utrata samozatrudnienia dotyczy lat wcześniejszych

Prowadzę działalność gospodarczą w ramach samozatrudnienia od kilku lat. Czy zakwestionowanie przez organ podatkowy moich czynności, jako działalności gospodarczej na podstawie przepisów obowiązujących od 2007 roku, spowoduje korektę dochodów z lat poprzednich?

NIE Przepisy dotyczące nieuznawania czynności wykonywanych w ramach samozatrudnienia za działalność gospodarczą obowiązują od 1 stycznia 2007 r. Od tego dnia za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli samozatrudniony nie ponosi odpowiedzialności wobec osób trzecich za rezultat swoich czynności oraz ich wykonywanie, a ponosi ją zlecający wykonanie tych czynności (z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych). Również, gdy samozatrudniony wykonuje pracę pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności oraz nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością. Jednak w myśl ustawy nowelizującej ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych, która wprowadziła przepisy wyłączające niektóre czynności z działalności gospodarczej, zmiany mają zastosowanie do uzyskanych dochodów (poniesionych strat) od 1 stycznia 2007 r. PODSTAWA PRAWNA■ Art. 5b ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.). ■ Art. 21 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 217, poz. 1588).

Czy na działalność gospodarczą wpływa jej rezultat

Czy przy określaniu warunków powodujących wyłączenie czynności z działalności gospodarczej prowadzonej w ramach samozatrudnienia brany będzie pod uwagę rezultat tej działalności?

TAK Jednak dla określenia działalności gospodarczej ważne będzie, że wykonywane czynności będą objęte ryzykiem gospodarczym, czyli że działalność gospodarcza stanowi wykonywanie czynności bez względu na ich rezultat. Oznacza to, że za działalność gospodarczą można uznać takie postępowanie, gdy nie można w pełni być pewnym skutków gospodarczych wykonywanych czynności. Zazwyczaj chodzi tu o otrzymanie wynagrodzenia, które jest uzależnione tylko od tego, jaki będzie rezultat naszej działalności. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych za działalność gospodarczą albo pozarolniczą działalność gospodarczą uznaje działalność zarobkową: • wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową, • polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż, • polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych. Działalność taka musi być prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych źródeł przychodów określonych w ustawie o PIT (np. stosunek pracy, działalność wykonywana osobiście). PODSTAWA PRAWNA■ Art. 5a pkt 6 oraz art. 5b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

Czy każdy kioskarz jest przedsiębiorcą

Prowadzę mały kiosk, a moja działalność uzależniona jest od centrali Ruchu. Zgodnie z umową o współpracę (wcześniej byłem pracownikiem), Ruch udostępnia mi kiosk, mogę sprzedawać tylko określone towary, co miesiąc otrzymuję pensję plus prowizję od sprzedaży. Towar niesprzedany odbiera Ruch, gdzie są rozpatrywane ewentualne reklamacje. Czy mogę nadal wykonywać czynności w ramach działalności gospodarczej przy tak skonstruowanej umowie z Ruchem?

NIE Przy tak skonstruowanej umowie organy podatkowe mogą zakwestionować wykonywane czynności byłego pracownika Ruchu, jako prowadzenie działalności gospodarczej w formie samozatrudnienia. Z umowy łączącej samozatrudnionego z centralą Ruch wynika, że wszystkie trzy warunki, które wyłączają z działalności gospodarczej, są spełnione. Kioskarz nie odpowiada względem swoich klientów, gdyż reklamacje rozstrzyga Ruch. Spełniony jest więc warunek, że odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności. To Ruch zleca sprzedaż określonych towarów i przyjmuje za nie odpowiedzialność względem klientów. Również drugi warunek zdaje się być spełniony, gdyż czynności kioskarza są wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności (Ruch w ramach kierownictwa określa, jakie towary podlegają sprzedaży w kiosku, oznaczone są godziny otwarcia oraz miejsce – udostępniony kiosk stanowiący własność Ruchu). Trzeci z warunków wyłączający z działalności gospodarczej też jest spełniony, ponieważ kioskarz otrzymuje stałą pensję za swoje czynności (dodatkowo prowizje od sprzedaży). W tym przypadku nie ponosi żadnego ryzyka gospodarczego, bo niezależnie od rezultatu sprzedaży otrzyma pieniądze, a ponadto ma możliwość zwrotu niesprzedanego towaru. PODSTAWA PRAWNA■ Art. 5b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).