Okres wiosenno-letni dla jednych przedsiębiorców oznacza otwarcie działalności sezonowej, dla innych – może być czasem przestoju. Konieczność okresowego wstrzymania biznesowej aktywności może też wywołać wiele innych czynników, choćby choroba, brak zamówień czy chęć zrobienia sobie dłuższych wakacji. Firmy niezatrudniające pracowników są w tej korzystnej sytuacji, że mogą zawiesić prowadzenie działalności gospodarczej. Mogą to zrobić na okres od 30 dni do 24 miesięcy. W tym czasie zawieszone będą m.in. obowiązki podatkowe.
Paweł Barnik kierownik zespołu ds. podatku VAT w ECDDP / Media / mat. prasowe

Konsekwencje podatkowe

Przedsiębiorca może zawiesić prowadzenie firmy na podstawie przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przez dokonanie zmiany we wpisie do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).
Możliwość zawieszenia dotyczy także spółek wpisywanych do Krajowego Rejestru Sądowego. Jednak z uwagi na to, że przywilej zawieszania firmy dotyczy przedsiębiorców, którzy nie są pracodawcami, większe praktyczne znaczenie ma on w przypadku osób fizycznych (także tworzących spółki prawa cywilnego, przy czym w tym wypadku zawieszenie musi dotyczyć wszystkich wspólników).
Podatkowe skutki zawieszenia działalności regulują przepisy ustaw o PIT, CIT, zryczałtowanym podatku dochodowym oraz VAT. W podatku dochodowym zawieszenie oznacza przede wszystkim zwolnienie przedsiębiorcy z obowiązku opłacania zaliczek. Dotyczy to zarówno podatników rozliczających się skalą, jak i podatkiem liniowym. Ryczałtowcy nie muszą zaś opłacać podatku w tej formie. Podatnicy VAT (z pewnymi wyjątkami) są z kolei zwolnieni z obowiązku składania deklaracji za okresy rozliczeniowe, których to zawieszenie dotyczy.

Prawa i obowiązki firmy

Przedsiębiorca zawieszony nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać z niej bieżących przychodów. Nie powinien więc podejmować działań związanych ze zwykłym prowadzeniem firmy, tj. sprzedawać towarów, zawierać umów z kontrahentami. Aby jednak zapewnić ciągłość działalności, przedsiębiorca w okresie zawieszenia może m.in. wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów; przyjmować należności powstałe przed datą zawieszenia; zbywać własne środki trwałe i wyposażenie.
Podejmowanie działań niezbędnych do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów oznacza w praktyce możliwość ponoszenia kosztów podatkowych, które temu celowi służą. Chodzi np. o regulowanie czynszu za najem, dzierżawę czy leasing środków trwałych, uiszczanie wydatków i opłat związanych z utrzymaniem siedziby, opłacenie abonamentu telefonicznego, umów ubezpieczenia itd. Takie wydatki w okresie wstrzymania działalności mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, o ile zobowiązanie do ich poniesienia (zawarcie stosownych umów) powstało przed zawieszeniem firmy. Należy je wówczas uznać za pośrednio związane z działalnością gospodarczą i mające związek z zachowaniem źródła przychodów. Powinny być zaksięgowane w podatkowej księdze przychodów i rozchodów i rozliczone po wznowieniu działalności (por. interpretacje dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 8 września 2010 r., sygn. IPPB1/415-594/10-3/JB oraz z 16 lutego 2012 r., sygn. IPPB1/415-1082/11-4/EC).
W okresie zawieszenia dopuszczalne jest także osiągnięcie dochodu (przychodu – w przypadku opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym) ze zbycia środków trwałych lub wyposażenia, wykorzystywanego wcześniej w działalności gospodarczej. W związku ze zwolnieniem z obowiązku uiszczania zaliczek rozliczenie przychodu, np. z planowanej sprzedaży środka trwałego w czasie zawieszenia prowadzenia firmy, nastąpi dopiero w zeznaniu rocznym (por. interpretację dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 8 października 2012 r., sygn. ITPB1/415-783/12/IG).
Zawieszenie oznacza utratę prawa do amortyzacji składników majątku, które nie są używane na skutek wstrzymania działalności, a tym samym brak możliwości zaliczenia odpisów w koszty uzyskania przychodów. Majątek nie podlega amortyzacji od miesiąca następującego po miesiącu, w który zawieszono firmę. Po wznowieniu działalności można kontynuować rozpoczętą amortyzację.

Wydatki a odliczenie VAT

W przypadku zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej podatnicy nie mają obowiązku składania deklaracji VAT-7 za okresy rozliczeniowe, których to wstrzymanie dotyczy. Aby jednak zrealizować przysługujące prawo do odliczenia podatku naliczonego z otrzymywanych faktur dokumentujących (np. opłaty czynszowe), można składać w okresie zawieszenia działalności deklaracje dla VAT, wykazując podatek naliczony do przeniesienia na następne okresy rozliczeniowe (stosownie do art. 86 ust. 19 ustawy o VAT). Istotne jest jednak, że nabywane usługi muszą być związane z wykonywaniem – po wznowieniu działalności – czynności opodatkowanych, a umowy z dostawcami tych usług zostały zawarte przed zawieszeniem firmy.
To, że podatnicy mają prawo w okresie wstrzymania działalności do składania deklaracji VAT-7 i wykazania w nich podatku naliczonego, potwierdzają organy podatkowe w wydawanych interpretacjach (por. m.in. interpretację dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 23 lutego 2012 r., sygn. IPPP2/443-1359/11-4/MM oraz interpretację dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 18 maja 2011 r., sygn. ITPP2/443-334/11/AP).

Wznowienie i zeznanie roczne

Po okresie zawieszenia podatnicy wpłacają zaliczki według zasad obowiązujących przed przerwą. Z kolei ryczałtowcy muszą obliczyć i wpłacić ryczałt za okres zawieszenia na zasadach i w terminach określonych w art. 21 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (obowiązek zapłaty podatku po wznowieniu wystąpi np. w przypadku sprzedaży środka trwałego podczas wstrzymania działalności).
Przedsiębiorca w okresie zawieszenia firmy ma obowiązek wykonywania wszelkich obowiązków nakazanych przepisami prawa, dotyczy to również powinności podatkowych. Oznacza to, że w czasie wstrzymania działalności zobowiązany jest w szczególności do:
złożenia rocznego zeznania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych lub w podatku dochodowym od osób prawnych albo w ryczałcie ewidencjonowanym,
zapłaty odpowiednio PIT lub CIT albo ryczałtu ewidencjonowanego za rok podatkowy,
dokonywania rozliczeń VAT w przypadku wykonywania czynności dozwolonych, podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.
Należy pamiętać, że obowiązek złożenia zeznania rocznego występuje także wtedy, gdy działalność gospodarcza była zawieszona przez cały rok podatkowy.
Ważne
Zwolnienie z obowiązku składania deklaracji VAT nie dotyczy okresów rozliczeniowych:
● w których zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej nie obejmowało pełnego okresu rozliczeniowego;
● za które podatnik jest obowiązany do rozliczenia VAT z tytułu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu oraz za które musi dokonać korekty podatku naliczonego
Możliwa przerwa przy karcie
Przedsiębiorca rozliczający się z fiskusem w formie karty podatkowej może zawiesić działalność na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej albo zgłosić przerwę w zapłacie podatku na podstawie ustawy o podatku zryczałtowanym. Przerwa ma wyłącznie skutek podatkowy, nie zwalnia przedsiębiorcy z opłacania składek ZUS, co ma miejsce przy zawieszeniu. Przerwę może zgłosić także kartowicz zatrudniający pracowników. Musi trwać ona nieprzerwanie co najmniej 10 dni (ustawa nie wprowadza innych ograniczeń czasowych). Za każdy dzień nie pobiera się od przedsiębiorcy podatku opłacanego w formie karty podatkowej w wysokości 1/30 miesięcznej należności (podobnie jest przy zawieszeniu).
trzy pytania do eksperta
Przy zawieszeniu niekiedy trzeba złożyć deklarację VAT
Jacy podatnicy nie mogą korzystać ze zwolnienia z obowiązku składania deklaracji VAT?
Zwolnienie z tego obowiązku przy zawieszeniu działalności gospodarczej nie zawsze i nie do wszystkich podatników ma zastosowanie. Nie mogą z niego korzystać przedsiębiorcy dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT) oraz importu usług lub nabywający towary, w których zakresie są podatnikami.
Z kolei podatnicy, którzy korzystają z zawieszenia deklaracji, w pewnych sytuacjach mogą je składać. Chodzi tu o przypadki, gdy przedsiębiorca chce realizować uprawnienie do odliczenia podatku naliczonego. Zwykle takie odliczenie dotyczy zakupu towarów i usług, które są realizowane periodycznie (np. media, raty leasingowe, energia, telefon, czynsz najmu), a umowy zostały zawarte jeszcze przed zawieszeniem działalności.
Czy okazjonalna sprzedaż środków trwałych w okresie zawieszenia działalności gospodarczej skutkuje obowiązkiem zadeklarowania podatku od towarów i usług?
Nie ulega wątpliwości, że podatnik w trakcie zawieszenia działalności gospodarczej może zbywać posiadane środki trwałe, np. samochód czy komputer. Każda sprzedaż dokonana w okresie zawieszenia skutkuje obowiązkiem zadeklarowania podatku, a zatem również koniecznością złożenia deklaracji. Obowiązek ten wynika z art. 99 ust. 7b pkt 5 ustawy o VAT. Zgodnie z nim zwolnienie z obowiązku składania deklaracji podatkowych w okresie zawieszenia działalności gospodarczej nie dotyczy okresów rozliczeniowych, za które podatnik jest obowiązany do rozliczenia podatku z tytułu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.
A czy jeśli przedsiębiorca zawiesza działalność w trakcie miesiąca, ma obowiązek złożenia deklaracji VAT za ten ostatni okres rozliczeniowy?
Zgodnie z art. 99 ust. 7b pkt 4 ustawy o VAT zwolnienie z obowiązku składania deklaracji podatkowych nie dotyczy okresów rozliczeniowych, w których zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej nie dotyczyło pełnego okresu rozliczeniowego. Z przywołanego przepisu jednoznacznie więc wynika, że podatnik – mimo że w trakcie miesiąca zawiesi działalność gospodarczą – nadal jest zobowiązany złożyć za ostatni okres rozliczeniowy deklarację podatkową. A zatem jeżeli przedsiębiorca stwierdzi np. w czerwcu, że zawiesza działalność, to mimo takiej decyzji zobowiązany jest złożyć za ten ostatni miesiąc deklarację podatkową na ogólnych zasadach, tj. do 25 lipca.
Podstawa prawna
Art. 14a ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 220, poz. 1447 z późn. zm.). Art. 22c pkt 5, art. 44 ust. 10–13 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 361 z późn. zm.). Art. 16c pkt 5, art. 25 ust. 5a–5d ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 74, poz. 397 z późn. zm.). Art. 99 ust. 7a i 7b ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.). Art. 21 ust. 1d–1j ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów pobieranych przez osoby fizyczne (Dz.U. nr 144, poz. 930 z późn. zm.).