Przy rozliczaniu dochodów zagranicznych istotne są nie tylko przepisy ustaw podatkowych, ale także umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Te ostatnie przewidują jedną z dwóch metod unikania podwójnego opodatkowania: metodę proporcjonalnego odliczenia lub wyłączenia z progresją.

A Dwie metody rozliczania

Dwustronne międzynarodowe umowy podatkowe, które Polska podpisała z innymi państwami, zawierają podobne postanowienia. Jednak nie zawsze są one identyczne i poszczególne umowy mogą zawierać indywidualne rozwiązania. Ponadto przepisy danych umów mogą być zmieniane i ich nowe rozwiązania mogą znacznie różnić się od dotychczas obowiązujących. Warto więc – zwłaszcza pracując za granicą – śledzić zmiany nie tylko przepisów podatkowych, ale również umów międzynarodowych. Może się bowiem okazać, że w jednym roku rozliczając zagraniczne dochody w Polsce stosowaliśmy metodę proporcjonalnego odliczenia, a w następnym trzeba będzie już zastosować metodę wyłączenia z progresją. Takim przykładem może być Anglia. Polacy pracujący w Wielkiej Brytanii w 2006 roku i mający miejsca zamieszkania w Polsce w rozliczeniu za 2006 rok będą musieli zastosować metodę proporcjonalnego odliczenia. Ale już w rozliczeniu za 2007 rok zastosowanie będzie miała metoda wyłączenia z progresją. Wszystko dzięki nowej umowie podpisanej między Polską a Wielką Brytanią i Irlandią Północną 20 lipca 2006 r. Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania w swoich postanowieniach przewidują dwie metody rozliczeń. Albo dochód z tytułu pracy wykonywanej i tam opodatkowany zgodnie z miejscowym prawem podatkowym będzie już zwolniony od opodatkowania w Polsce, z jednoczesnym uwzględnieniem go dla potrzeb ustalenia tzw. stopy podatkowej, która zostanie zastosowana do opodatkowania pozostałej części dochodu danej osoby, uzyskanego już w Polsce. Jest to tzw. metoda wyłączenia z progresją. Albo też zagraniczny podatek uiszczony już za granicą zostanie zaliczony na poczet podatku polskiego, obliczonego od całości dochodów – w takiej proporcji, w jakiej zagraniczny dochód pozostaje w stosunku do całości dochodu danego podatnika. W tym przypadku będzie to tzw. metoda odliczenia proporcjonalnego.

PRZYKŁAD: ROZLICZENIE PODATKOWE WEDŁUG METODY WYŁĄCZENIA Z PROGRESJĄ Podatnik zarobił w Polsce 15 000 zł brutto. Po odliczeniu kosztów uzyskania przychodu i składek na ubezpieczenie społeczne dochód wyniósł 12 400zł. Przez następne miesiące podatnik pracował w Niemczech, gdzie uzyskał dochód w kwocie 20 000 zł. Aby obliczyć podatek należny w Polsce, należy ustalić wysokość łącznych dochodów: 12 400 zł + 20 000 zł = 32 400 zł. Następnie należy obliczyć podatek od całego dochodu (według skali podatkowej): 32 400 zł x 19 proc. = 6156 zł 6156 zł – 530,08 zł = 5625,92 zł Kwotę obliczonego podatku należy pomnożyć przez 100, a następnie podzielić przez sumę uzyskanego dochodu: (5625,92 zł x100): 32 400 zł = 17,36. Obliczoną stawkę procentową podatku należy odnieść do dochodów uzyskanych w Polsce – w ten sposób zostanie obliczony podatek należny. 12 400 zł x 17,36 proc. = 2 152,64 zł. Podatek od dochodu uzyskanego w kraju wyniesie 2152,60 zł.

PRZYKŁAD: ROZLICZENIE PODATKOWE WEDŁUG METODY PROPORCJONALNEGO ODLICZANIA Emeryt przez 4 miesiące pracował w Holandii i uzyskał dochód (po przeliczeniu na złotówki) w kwocie 30 000 zł. Podatek zapłacony w Holandii wyniósł 7800 zł. W Polsce uzyskał dochód w wysokości 35 000 zł. Łączny dochód do wykazania w zeznaniu za 2005 rok wyniósł 65 000 zł. Podatek obliczony według skali podatkowej, według II progu, wyniósł 14 897,28 zł. Aby obliczyć kwotę podatku przypadającego proporcjonalnie na dochód uzyskany za granicą, należy kwotę obliczonego podatku, tj. 14 897 zł, pomnożyć przez wysokość dochodu uzyskanego w Holandii (tj. 30 000 zł), a następnie podzielić przez wysokość łącznego dochodu podlegającego opodatkowaniu, tj. kwotę 65 000 zł. W ten sposób ustaliliśmy, iż podatek przypadający proporcjonalnie na dochód uzyskany w Holandii wynosi 6875,67 zł i tylko w tej wysokości może być odliczony od podatku dochodowego.

Kliknij, aby powiększyć

Zmiany w rozliczeniu za 2007 rok

Z danych statystycznych wynika, że Polacy najchętniej wyjeżdżają do pracy w Wielkiej Brytanii. Pierwsza umowa między Polską i Anglią z dnia 16 grudnia 1976 r. jako metodę unikania podwójnego opodatkowania przewidywała metodę proporcjonalnego odliczenia. To powodowało, że Polacy pracujący na Wyspach musieli, mimo rozliczenia w Anglii, przy rozliczeniu w Polsce dopłacać należny podatek. Wszystko to za sprawą relatywnie wysokich – jak na polskie warunki – zarobków brytyjskich. Po przeliczeniu ich na złote i uwzględnieniu w polskim rocznym PIT zazwyczaj okazywało się, że trzeba dopłacić 20 a nawet 30 proc. podatku (najniższa stawka PIT w Anglii wynosi 10 proc. W Polsce są to stawki 19, 30 i 40 proc.). W związku z licznymi protestami Polaków, apelami parlamentarzystów, a także wystąpieniami rzecznika praw obywatelskich umowa z Wielką Brytanią i Irlandią Północną została ratyfikowana przez obie strony dnia 20 lipca 2006 r. Podpisanie nowej umowy wyszło naprzeciw oczekiwaniom kilkuset tysięcy Polaków pracujących w Wielkiej Brytanii i Irlandii, gdyż zmieniono w niej metodę unikania podwójnego opodatkowania z proporcjonalnego odliczenia na wyłączenie z progresją. Jednak korzystniejsza metoda unikania podwójnego opodatkowania będzie miała zastosowanie dopiero do dochodów uzyskanych w 2007 roku. W rozliczeniu za 2006 rok trzeba stosować jeszcze proporcjonalne odliczenie. Dla Polaka pracującego w Anglii z miejscem zamieszkania w Polsce dochód uzyskany na Wyspach będzie opodatkowany w Polsce, a podatek zapłacony za granicą będzie trzeba odliczyć od podatku należnego w kraju, przy czym odliczenie to nie może przekroczyć kwoty podatku polskiego przypadającej na dochód uzyskany za granicą. Nowa umowa wprowadza metodę wyłączenia z progresją, która polega na tym, że uzyskany za granicą dochód jest zwolniony z opodatkowania w Polsce, przy czym do opodatkowania pozostałych dochodów osiągniętych w Polsce stosuje się stawkę podatku wyliczoną dla całości dochodu (polskiego i zagranicznego). Zatem osoba, która w 2007 roku będzie zarabiała zarówno w Polsce, jak i w Wielkiej Brytanii, będzie uwzględniać zarobki brytyjskie w polskim PIT tylko do ustalenia stopy procentowej, która następnie będzie miała zastosowanie do zarobków polskich. Natomiast w sytuacji, gdy podatnik w 2007 roku będzie pracował i zarabiał tylko w Anglii, a w Polsce nie osiągnie żadnych dochodów, nie będzie musiał w kraju w ogóle rozliczać się z pieniędzy zagranicznych. Zmiana metody oznacza, że Polacy pracujący w Wielkiej Brytanii nie będą musieli opodatkowywać w Polsce dochodu uzyskanego za granicą.

B Zasady wynikające z ustawy o PIT

Przy rozliczeniu dochodów zagranicznych w Polsce poza umowami międzynarodowymi ważne są także przepisy ustawy o PIT. W art. 27 zostały przestawione metody rozliczania dochodów zagranicznych. Są one analogiczne do tych zawartych w umowach. Jeżeli podatnik o nieograniczonym obowiązku podatkowym oprócz dochodów podlegających opodatkowaniu osiągał również dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwolnione od podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych umów międzynarodowych – podatek określa się w następujący sposób: 1) do dochodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym dodaje się dochody zwolnione od tego podatku i od sumy tych dochodów oblicza się podatek według obowiązującej skali podatkowej, 2) ustala się stopę procentową tego podatku do tak obliczonej sumy dochodów, 3) ustaloną w ten sposób stopę procentową stosuje się do dochodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

PRZYKŁAD: ROZLICZENIE POLAKA PRACUJĄCEGO W NORWEGII Podatnik aktualnie mieszka w Norwegii. Tam pracuje i płaci podatki. Od lipca 2005 r. mieszka w Norwegii. Od stycznia 2006 r. również pracuje w Norwegii. W Polsce nie uzyskuje żadnych dochodów. Przyjeżdża do kraju tylko na urlop, aby odwiedzić rodziców, u których jest w dalszym ciągu zameldowany. Podatnik uważa, że w takiej sytuacji nie musi rozliczać się z norweskich dochodów w Polsce. Podatnik nie udokumentował (dla celów podatkowych) miejsca zamieszkania w Norwegii, tj. nie przedłożył wydanego przez właściwy organ administracji podatkowej certyfikatu rezydencji, który by informował o miejscu zamieszkania lub siedzibie za granicą dla celów podatkowych ani też nie złożył w urzędzie informacji dotyczącej zmiany miejsca zamieszkania. W związku z tym podlega w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Umowa podpisana między Polską a Norwegią jako metodę unikania podwójnego opodatkowania przewiduje metodę wyłączenia z progresją. W związku z przepisami ustawy o PIT, jeżeli podatnik, o nieograniczonym obowiązku podatkowym oprócz dochodów podlegających opodatkowaniu osiągał również dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwolnione od podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych umów międzynarodowych – podatek określa się w następujący sposób: do dochodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym dodaje się dochody zwolnione od tego podatku i od sumy tych dochodów oblicza się podatek według określonej skali podatkowej. Następnie ustala się stopę procentową tego podatku do tak obliczonej sumy dochodów, którą w następnej kolejności stosuje się do dochodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym. W omawianym przypadku podatnik uzyskuje dochód z wynagrodzenia za pracę w Norwegii, który zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania podlega opodatkowaniu tylko w tym kraju, w Polsce jest ono zwolnione z opodatkowania, ale jego wysokość ma wpływ na obliczenie podatku od pozostałego dochodu podlegającego opodatkowaniu w Polsce. Podatnik w Polsce nie uzyskał w 2006 roku żadnych dochodów, lecz wyłącznie dochody podlegające opodatkowaniu w Norwegii, tak więc za 2006 rok nie ma obowiązku składania zeznania podatkowego w Polsce.

Natomiast jeżeli podatnik o nieograniczonym obowiązku podatkowym osiąga również dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania nie stanowi o zastosowaniu metody wyłączenia z progresją lub z państwem, w którym dochody są osiągane, Rzeczpospolita Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, dochody te łączy się z dochodami ze źródeł przychodów położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W tym przypadku od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w obcym państwie. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w państwie obcym.

PRZYKŁAD: ROZLICZENIE POLAKA PRACUJĄCEGO W USA Podatnik w roku 2006 był zatrudniony przez firmę konsultingową z USA jako inżynier nadzoru. W roku 2006 zdecydowaną część czasu, wyłączając okres urlopu w trakcie zatrudnienia, podatnik spędził za granicą. W kraju nie korzystał w ogóle z żadnych świadczeń i nie podejmował pracy. Od 1999 roku jest rozwiedziony i nie posiada dzieci. Nie jest też właścicielem żadnych nieruchomości. Zdaniem podatnika jego centrum interesów życiowych znajduje się za granicą. Niestety w omawianej sytuacji nie ma podstaw do stwierdzenia, że podatnik zmienił rezydencję podatkową. Samo przebywanie za granicą nie oznacza utraty miejsca zamieszkania w Polsce. W przypadku uzyskiwania dochodów z pracy najemnej wykonywanej w państwie, z którym Polska nie zawarła stosownej umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, a dochody te zostały tam (w państwie źródła) opodatkowane podatkiem tego samego rodzaju, wówczas przy opodatkowaniu tych dochodów w kraju zastosowanie znajduje metoda odliczenia proporcjonalnego. Jej konstrukcję określa art. 27 ust. 9 ustawy o PIT, zgodnie z którym od sumy dochodów (uzyskanych w kraju i za granicą) oblicza się podatek dochodowy według skali podatkowej i od tego podatku odejmuje się kwotę podatku zapłaconego za granicą. Przy czym odliczenie podatku nie może przekroczyć tej części podatku, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w obcym państwie. W sytuacji, gdy za granicą nie pobrano podatku, wówczas w Polsce dochód ten podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach.

Metody unikania podwójnego opodatkowania w swoich rozliczeniach podatkowych muszą stosować osoby pracujące za granicą. Przykładowo: spółka zatrudniła na podstawie umowy o pracę pracownika i określiła jego miejsce świadczenia pracy we Francji. Pracownik będzie wykonywał usługi u francuskiego klienta spółki przez okres dłuższy niż 183 dni w danym roku podatkowym. Czy jest możliwe zwolnienie płatnika z obowiązku pobierania zaliczek na podatek dochodowy w Polsce? Na podstawie polsko-francuskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania pensje, płace i podobne wynagrodzenia, które osoba fizyczna mająca miejsce zamieszkania w umawiającym się państwie osiąga z pracy najemnej, podlegają opodatkowaniu tylko w tym państwie, chyba że praca wykonywana jest w drugim umawiającym się państwie. Jeżeli praca jest tam wykonywana, wówczas osiągnięte za nią wynagrodzenia podlegają opodatkowaniu w tym drugim państwie. Natomiast wynagrodzenia, jakie osoba fizyczna mająca miejsce zamieszkania w umawiającym się państwie osiąga z pracy najemnej, wykonywanej na terenie drugiego umawiającego się państwa, podlegają opodatkowaniu tylko w pierwszym państwie, jeżeli: odbiorca przebywa w drugim państwie podczas jednego lub kilku okresów nieprzekraczających łącznie 183 dni w danym roku podatkowym; wynagrodzenia są wypłacane przez pracodawcę lub w imieniu pracodawcy, który nie ma w tym drugim państwie miejsca zamieszkania lub siedziby; wynagrodzenia nie są ponoszone przez zakład lub stałą placówkę, którą pracodawca posiada w drugim państwie. Równoczesne spełnienie wszystkich wymienionych warunków decyduje o tym, że wynagrodzenie za pracę wykonywaną we Francji będzie opodatkowane w Polsce. Niespełnienie któregokolwiek z tych warunków oznacza, że wynagrodzenie za pracę wykonywaną we Francji podlega opodatkowaniu zarówno we Francji, jak i w Polsce. W celu zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu należy zastosować metodę wyłączenia z progresją. W przypadku spółki, w okresie, w którym spełnione są opisane warunki, dochód pracownika podlegać będzie opodatkowaniu wyłącznie w Polsce. W tym okresie nie dochodzi do podwójnego opodatkowania dochodu pracownika. Następnie, po upływie 183 dni wykonywania pracy we Francji, wynagrodzenie pracownika podlegać będzie opodatkowaniu zarówno we Francji, jak i w Polsce, przy czym we Francji opodatkowaniu podlegać będzie dochód uzyskany od pierwszego dnia, w którym praca wykonywana była we Francji. W konsekwencji spółka jako płatnik ma obowiązek naliczania i poboru zaliczek na podatek dochodowy od wypłacanych wynagrodzeń oddelegowanemu do pracy we Francji pracownikowi do momentu nieprzekroczenia 183 dni w danym roku podatkowym. Natomiast dochód uzyskany z tytułu pracy wykonywanej na terytorium Francji po upływie 183 dni w ciągu danego roku podatkowego podlega opodatkowaniu we Francji. Zgodnie bowiem z polsko-francuską umową dochód ten podlega opodatkowaniu we Francji, a w Polsce jest zwolniony od opodatkowania, jednak dla ustalenia stawki podatku od pozostałych dochodów podatnika podlegających opodatkowaniu w Polsce stosuje się stawkę podatku wyliczoną dla całego dochodu (tzn. tego uzyskanego w Polsce i tego z zagranicy). Jeżeli zaś pracownik nie będzie uzyskiwał w danym roku podatkowym innych dochodów podlegających opodatkowaniu w Polsce, zastosowanie będzie miała tzw. metoda wyłączenia z progresją i spółka będzie wówczas zwolniona od poboru zaliczek na podatek dochodowy od wypłacanych wynagrodzeń.

IZBA SKARBOWA W SZCZECINIE O NOWEJ UMOWIE Z WIELKĄ BRYTANIĄ

W dniu 27 grudnia 2006 r. prezydent ratyfikował konwencję między Rzeczpospolitą Polską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od zysków majątkowych, podpisaną 20 lipca 2006 r. w Londynie. Nowa konwencja, która zastąpi umowę z dnia 16 grudnia 1976 r. (Dz.U. z 1978 r. nr 7, poz.20), weszła w życie z dniem 27 grudnia 2006 r., a jej postanowienia będą miały zastosowanie do dochodów uzyskanych w roku podatkowym rozpoczynającym się w dniu (lub po dniu) 1 stycznia 2007 r. Najważniejszą zmianą przewidzianą w nowej konwencji jest zmiana metody unikania podwójnego opodatkowania. Dotychczasową metodę odliczenia proporcjonalnego zastąpiono metodą wyłączenia z progresją, co oznacza, że osoby mające w Polsce miejsce zamieszkania dla celów podatkowych, natomiast pracujące w Zjednoczonym Królestwie nie będą musiały opodatkowywać w Polsce dochodu uzyskanego z tego tytułu. Nowa umowa zrówna sytuację podatkową takich osób z sytuacją polskich podatników w większości państw Unii Europejskiej. Obecnie dochód uzyskany za granicą jest opodatkowany w Polsce, jednak podatek zapłacony za granicą jest odliczany od podatku należnego w kraju, przy czym odliczenie to nie może przekroczyć kwoty podatku polskiego przypadającej na dochód uzyskany za granicą. Nowa konwencja wprowadza metodę wyłączenia z progresją, która polega na tym, że uzyskany za granicą dochód jest zwolniony w Polsce z opodatkowania, przy czym dla ustalenia stawki podatku od pozostałych dochodów osiągniętych w Polsce stosuje się stawkę podatku wyliczoną dla całości dochodu (polskiego i zagranicznego).