W przypadku opodatkowania marży istotny jest status podmiotów, od których nabywane są towary bądź usługi.
Spółka cywilna kupuje przedmioty kolekcjonerskie – monety. Otrzymuje fakturę VAT z adnotacją, że „zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług odprowadzono 23 proc. VAT od marży”. Monety skupuje również z innych państw unijnych, np. Czech. Następnie je odprzedaje, wystawiając fakturę VAT marża, na której podaje cenę netto, VAT oraz wartość brutto. Spółka ma wątpliwości, czy postępuje prawidłowo. – Jak właściwie rozliczyć takie transakcje, wypełnić deklarację VAT oraz zaewidencjonować sprzedaż w podatkowej księdze przychodów i rozchodów – pyta wspólnik.

Nie dla każdego

Podatnicy sprzedający przedmioty kolekcjonerskie, w tym monety, mogą wybrać szczególny sposób rozliczeń VAT, tj. opodatkowanie wyłącznie marży. Karolina Gierszewska, dyrektor Departamentu Podatków Pośrednich w ECDDP, tłumaczy, że marża to różnica między całkowitą kwotą, jaką ma zapłacić kupujący, a ceną nabycia towaru przez jego sprzedawcę, pomniejszona o kwotę podatku (art. 120 ust. 4 ustawy o VAT; t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.).
Dla opodatkowania marży dostawy towarów istotny jest status podmiotów, od których monety są nabywane. Ich katalog określa art. 120 ust. 10 ustawy o VAT. Mają one jedną wspólną cechę, a mianowicie nie przysługiwało im prawo do odliczenia VAT naliczonego, gdyż same rozliczają się w procedurze marży, w ogóle nie są podatnikami VAT (np. osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej) albo są nimi, ale pozbawionymi prawa do odliczenia (z uwagi na zwolnienie podmiotowe lub przedmiotowe na warunkach określonych w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT).
– Mówiąc w pewnym skrócie, procedura marży polega na tym, że podatnicy nie odliczają VAT dotyczącego nabywanych przedmiotów, ale sprzedając je, również nie naliczają VAT od ich wartości, lecz od wartości marży, jaką realizują na pośrednictwie – mówi Marcin Zawadzki, menedżer w Dziale Doradztwa Podatkowego Ernst & Young.
Przemysław Powierza, doradca podatkowy, partner w RSM Poland KZWS, zwraca uwagę, że także faktury z innych państw członkowskich umożliwiają zastosowanie procedury VAT marża. Warunki, jakie należy spełnić, są takie same jak w stosunku do zakupów krajowych – np. nabycie towarów musi nastąpić na zasadach odpowiadających regulacjom VAT marża w innym państwie członkowskim (przy ich odpowiednim udokumentowaniu).
– W sytuacji gdy w kraju wysyłki monet sprzedaż została opodatkowana na zasadach marży, polska spółka nie rozlicza nabycia tych monet jako wewnątrzwspólnotowego nabycia towaru w Polsce, musi jednak mieć dokumenty jednoznacznie potwierdzające nabycie na zasadach marży – podkreśla Karolina Gierszewska.
Z kolei w sytuacji, gdy dokonano wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów i skorzystano z prawa do obniżenia podatku naliczonego, nie ma możliwości sprzedaży tego towaru na zasadach marży. – Zastosowanie znajdą wtedy ogólne zasady opodatkowania – podkreśla Przemysław Powierza.

Dane na fakturze

Ponieważ spółka kupuje monety od firm rozliczających się procedurą marży (co wynika z adnotacji umieszczonej na fakturze), sama jest uprawniona do takiego sposobu opodatkowania przy zbyciu monet. Zamieszcza jednak niewłaściwe dane na wystawianych przez siebie fakturach.
Przemysław Powierza tłumaczy, że powinna wystawiać faktury VAT z dopiskiem „procedura marży – przedmioty kolekcjonerskie i antyki”. W porównaniu ze zwykłą fakturą nie zwiera ona takich danych, jak np.: cena jednostkowa netto, wartość sprzedaży netto, stawka podatku oraz sumy wartości sprzedaży netto i kwoty podatku od tych wartości.
– Jedyną kwotą podaną na fakturze powinna być zatem wartość należności ogółem, a nie cena netto oraz kwota VAT – podkreśla Przemysław Powierza.
Jak wskazuje Marcin Zawadzki, podawanie wyłącznie kwoty brutto (bez wyodrębniania kwoty podatku) w procedurze VAT marża pozwala na ukrycie przed nabywcą zysku zrealizowanego na transakcji. Stąd wskazywanie VAT należnego na dokumentach potwierdzających odsprzedaż mogłoby nieopatrznie ten zysk ujawnić.

Konieczna korekta

W przypadku gdy spółka, która stosuje rozliczenia VAT marża, podaje na fakturach osobno kwoty netto i kwoty podatku, organy podatkowe mogą uznać, że wystawia ona faktury w sposób wadliwy. Takie postępowanie zagrożone jest sankcjami karnymi skarbowymi (art. 62 kodeksu karnego skarbowego; t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 186). Przemysław Powierza tłumaczy, że szczególne wymogi dotyczące wykazywania na takiej fakturze wyłącznie kwoty brutto (bez wyodrębnienia VAT naliczonego) są podyktowane tym, aby nie wprowadzać w błąd kontrahentów, którzy mogliby pokusić się o odliczenie osobno wykazanego podatku.
W ocenie eksperta w takiej sytuacji dodatkowo istnieje ryzyko zastosowania przez organy podatkowe art. 108 ust. 1 ustawy o VAT.
– Sprzedawca musiałby więc zapłacić podatek, który błędnie podał na fakturze – mówi Przemysław Powierza.
Dlatego zdaniem eksperta nieprawidłowo wystawione faktury spółka powinna jak najszybciej skorygować.

Wystawienie deklaracji

Dokonywane transakcje powinny być przez spółkę odpowiednio rozliczone w deklaracji VAT-7. Przemysław Powierza tłumaczy, że spółka wyodrębnia z kwoty należności ogółem wartość marży, a następnie oblicza kwotę podatku metodą „w stu”. Przykładowo przyjmijmy, że należność ogółem wynosi 12 000 zł, z czego marża równa jest 2000 zł. Obliczenie podatku (przy 23-proc. stawce VAT) wyglądać będzie następująco: 23 / 123 x 2000 zł = 373,98 zł. Wartość netto marży wynosi 1626,02 zł. Należy wpisać ją w deklaracji VAT-7 w pozycji 29, z kolei w polu 30 ujmujemy VAT. Pozostałej kwoty (w przykładzie będzie to 10 000 zł) nie wykazuje się w deklaracji.
– Również nie ujmujemy w niej kwot wynikających z faktur zakupowych wystawionych w procedurze marży, albowiem prawo do odliczenia podatku naliczonego jest tutaj wyłączone – mówi ekspert RSM Poland KZWS.

Rozliczenie w księgach

Nasz rozmówca dodaje, że ewidencjonując taką sprzedaż, w podatkowej księdze przychodów i rozchodów należy w kolumnie 7 wskazać przychód ze sprzedaży w wysokości odpowiadającej cenie sprzedaży brutto pomniejszonej o VAT obliczony od marży.
Ponieważ na fakturze nie wskazujemy kwoty podatku, to należy go obliczyć samodzielnie.
– Pomocna do tego celu może być ewidencja, do której prowadzenia zobowiązani są zgodnie z art. 120 ust. 15 ustawy o VAT podatnicy prowadzący także sprzedaż opodatkowaną na zasadach ogólnych – podpowiada Przemysław Powierza.
Powinna ona zawierać m.in. dane pozwalające określić wysokość zastosowanej marży. Posiłkując się powyższym przykładem, kwota do wpisania w kolumnie 7 wynosić będzie 11 626,02 zł (12 000 zł – 373,98 zł).
– Ponieważ spółka otrzymuje fakturę, na której wskazano wyłącznie kwotę brutto, bez możliwości wyodrębnienia VAT naliczonego i odliczenia go, to cała ta kwota powinna być ujęta w księgach podatkowych wspólników jako koszt – mówi Marcin Zawadzki.
Wpisuje się ją kolumnie 10 podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Magdalena Szczepańska, konsultant podatkowy w Departamencie Podatków Bezpośrednich ECDDP, zwraca uwagę, że zgodnie z par. 19 ust. 2 rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. z 2003 r. nr 152, poz. 1475 z późn. zm.) zapisów dotyczących sprzedaży należy dokonywać jeden raz dziennie po zakończeniu dnia, nie później niż przed rozpoczęciem działalności w dniu następnym.
– Jeżeli jednak podatnik w danym dniu wystawia wiele faktur, wówczas może dokonać jednego wpisu dotyczącego sprzedaży – takiego, jaki wynikać będzie z dziennego zestawienia faktur sprzedaży – radzi nasza rozmówczyni.
W przypadku gdy sprzedaż jest ewidencjonowana na kasie rejestrującej, wówczas zgodnie z par. 20 ust. 1 rozporządzenia zapisy w księgach dotyczące sprzedaży dokonywane będą na podstawie danych wynikających z raportów dobowych skorygowanych o wartości dotyczące zwrotów towarów wynikające z odrębnych ewidencji.
– Podatnik może też dokonywać zapisów w księdze w oparciu o dane wynikające z miesięcznych zestawień raportów dobowych – mówi Magdalena Szczepańska.
Wyjaśnia, że należy to zrobić na koniec każdego miesiąca, w terminie nie późniejszym niż do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni.
Podmiot stosujący szczególną formę opodatkowania na zasadzie marży nie może oddzielnie na wystawianych przez siebie fakturach wykazywać podatku od sprzedaży towarów