Do 31 stycznia 2008 r. konieczne jest przesłanie do właściwego urzędu skarbowego wypełnionego formularza PIT-4R. Jest to deklaracja roczna o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy. Niestety nie istnieją żadne oficjalne wyjaśnienia, w jaki sposób prawidłowo dokonać jego wypełnienia. Przeanalizujmy zatem krok po kroku najważniejsze kwestie w tym zakresie.

Obowiązek składania omawianej deklaracji dotyczy płatników pobierających zaliczki od pracowników. Sam formularz można pobrać ze strony internetowej Ministerstwa Finansów lub w urzędach skarbowych. Zgodnie z przepisami prawa, dokument ten powinien być przesłany do właściwego urzędu skarbowego w terminie do 31 stycznia roku następującego po roku podatkowym, w którym pobrano zaliczki. Dodatkowo zaznaczyć należy, że w przypadku zaprzestania prowadzenia działalności przez płatników przed upływem tego terminu deklaracja ta powinna być złożona do dnia zakończenia działalności. Natomiast w przypadku płatników - osób prowadzących gospodarstwo domowe, które zawarły umowę aktywizacyjną (zatrudnienie pomocy domowej), obowiązek złożenia deklaracji PIT-4R istnieje w dniu ustania obowiązku pobierania zaliczek.
Powinien on zostać przesłany do naczelnika urzędu skarbowego według miejsca zamieszkania płatnika, a w przypadku jeśli płatnik nie jest osobą fizyczną - według siedziby bądź ewentualnie według miejsca prowadzenia działalności, jeśli płatnik nie posiada siedziby.
Obowiązek złożenia
Do złożenia PIT-4R zobowiązany jest każdy pracodawca bez względu na to, czy jest osobą fizyczną, prawną czy też jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej. Należy w nim wykazać przede wszystkim obliczony i pobrany podatek w formie zaliczek miesięcznych od wszystkich wypłat należności dokonanych swoim pracownikom w ciągu całego poprzedniego roku.
Przypomnijmy, że kwoty pobranych zaliczek na podatek dochodowy pracodawcy muszą przekazywać w ciągu roku na rachunek urzędu skarbowego w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały one pobrane.
W celu poprawnego wypełnienia formularza, w pierwszej kolejności należy podać w nim dane identyfikacyjne płatnika. W pozycji 1 należy wpisać przyznany jemu numer identyfikacji podatkowej. Należy zwrócić uwagę, by w przypadku jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, np. spółek cywilnych, pamiętać, iż płatnikiem jest spółka, a nie jeden ze wspólników. Kolejne części A i B (poz. od 5 do 18) formularza dotyczą miejsca i celu składania deklaracji PIT-4R, a także danych adresowych płatnika.
W zależności od tego, czy płatnikiem jest osoba fizyczna czy jednostka niebędąca osobą fizyczną, należy odpowiednio wypełnić kolejną pozycję. W przypadku osoby fizycznej w poz. 8 należy wpisać nazwisko, pierwsze imię, datę urodzenia i PESEL płatnika, w pozostałych przypadkach pełną nazwę firmy oraz REGON.
Wykazanie zaliczek
W części C deklaracji wykazuje się zaliczki na podatek dochodowy za poszczególne miesiące danego roku. Należy pamiętać, iż wszystkie zaliczki należy wykazać w wartościach pomniejszonych zgodnie z przepisami ustawy o składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Pierwszy wiersz dotyczy zaliczek na podatek dochodowy obliczony od dochodów, o których mowa w art. 31 i art. 42e ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, oraz zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez zakłady pracy, a w spółdzielniach pracy - wypłat z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej. Część ta powinna także zostać wypełniona w sytuacji, gdy za zakład pracy wypłaty wynagrodzeń dokonuje komornik sądowy lub podmiot niebędący następcą prawnym zakładu pracy, przejmujący jego zobowiązania, wynikające ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, z uwagi na fakt, iż podmioty te także zobowiązane są do poboru zaliczek na podatek. Należy zaznaczyć, iż w celu naliczenia zaliczek powinny one stosować najniższą stawkę podatkową określoną w skali.
W tym zakresie konieczne jest zatem podanie szczegółowych informacji dotyczących liczby pracowników (poz.19-24 i 31-36) oraz kwot należnych zaliczki (poz. 25-30 i 27). Dodać należy, iż wszystkie dane należy wykazać z podziałem na poszczególne miesiące.
W drugim wierszu (43-54) wpisać należy kwoty dotyczące zaliczek na podatek od dochodów, o których mowa w art. 33-35 ustawy o PIT. Do tych dochodów zaliczają się przede wszystkim:
  •  dniówki obrachunkowe (art. 33 ust. 3 ustawy o PIT),
  •  emerytury i renty, renty strukturalne, renty socjalne, świadczenia i zasiłki przedemerytalne (art. 34 ust. 7 ustawy o PIT),
  •  emerytury i renty zagraniczne (art. 35 ust. 3 ustawy o PIT).
Następnie należne zaliczki za poszczególne miesiące z obu tych wierszy (1 i 2) trzeba zsumować i wykazać w wierszu trzecim (poz. 55-66).
Ograniczony pobór zaliczek
Zaliczki na podatek, których pobór został ograniczony, wykazać należy w wierszu 4 (poz. 67-78) i 5 (poz. 79-90). W celu wyjaśnienia, należy zaznaczyć, iż zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli świadczenia w naturze, świadczenia ponoszone za podatnika lub inne nieodpłatne świadczenia przysługują podatnikowi za okres dłuższy niż miesiąc, przy obliczaniu zaliczek za poszczególne miesiące przyjmuje się ich wartość w wysokości przypadającej na jeden miesiąc. Natomiast jeżeli nie jest możliwe określenie, jaka część tych świadczeń przypada na jeden miesiąc, a doliczenie całej wartości w miesiącu ich uzyskania spowodowałoby niewspółmiernie wysoką zaliczkę w stosunku do wypłaty pieniężnej, zakład pracy, na wniosek podatnika, ograniczy pobór zaliczki za dany miesiąc i pobierze pozostałą część zaliczki w następnych miesiącach roku podatkowego. Te zaliczki właśnie należy wykazać w tej części formularza. Wiersz 4 dotyczy zaliczek, których pobór został ograniczony, natomiast w wierszu 5 wykazać należy zaliczki pobrane w miesiącach następnych po ich ograniczeniu. Jeśli np. płatnik na wniosek podatnika ograniczy pobór jego zaliczki w maju, będzie zobowiązany do jej pobrania w pozostałej części począwszy od czerwca.
Dopłaty i nadpłaty
W wierszu 6 należy wykazać dodatkowo pobrany podatek wynikający z rozliczenia za rok ubiegły. Konstrukcja formularza dopuszcza wykazanie tego podatku tylko za okres czterech pierwszych miesięcy roku (styczeń - kwiecień). Wynika to jasno z art. 37 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z jego treścią, różnicę między podatkiem wynikającym z rocznego obliczenia a sumą zaliczek pobranych za miesiące od stycznia do grudnia pobiera się z dochodu za marzec roku następnego. Różnicę tę, na wniosek podatnika, pobiera się z dochodu za kwiecień roku następnego. Ponadto zaznaczyć należy, iż w razie gdy stosunek uzasadniający pobór zaliczek ustał w styczniu lub w lutym, różnicę pobiera się z dochodu za miesiąc, za który pobrana została ostatnia zaliczka. Pobraną różnicę płatnicy wpłacają na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje właściwy dla płatnika naczelnik urzędu skarbowego, łącznie z zaliczkami za te miesiące. Jeżeli z obliczenia rocznego wynika nadpłata, zalicza się ją na poczet zaliczki należnej za marzec, a jeżeli po pobraniu tej zaliczki pozostaje nadpłata, płatnik zwraca ją podatnikowi w gotówce. Zwrócone nadpłaty w gotówce płatnik potrąca z kwot pobranych zaliczek przekazywanych urzędom skarbowym, wykazując je w deklaracji PIT-4R. I właśnie tę nadpłatę należy wykazać w wierszu 7 omawianego formularza. Do podania tych informacji zobowiązani są płatnicy, którzy na podstawie wniosku złożonego przez swoich pracowników dokonali za nich rozliczenia podatku rocznego.
Inne przychody
W deklaracji PIT-4R w odrębnych wierszach należy wykazać pobrany podatek przekazany na PFRON oraz zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych (wiersz 8, poz. 105-116).
W wierszu 9 natomiast należy wykazać zaliczki na podatek pobrane od należności wynikającej z umowy aktywizacyjnej, o której mowa w art. 35a ust. 1. Chodzi tu o osoby prowadzące gospodarstwo domowe, które zawarły umowę aktywizacyjną na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, a które są obowiązane jako płatnicy do poboru miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy. Warto zaznaczyć, iż do naliczenia jej wysokości należy stosować najniższą stawkę określoną w skali podatkowej PIT.
Wiersz 10 formularza dotyczy zaliczek wynikających ze świadczeń z tytułu działalności wymienionej w art. 13 pkt 2, 4-9 oraz 18 ustawy o PIT, czyli m.in.:
  •  z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych,
  •  z działalności polskich arbitrów uczestniczących w procesach arbitrażowych z partnerami zagranicznymi,
  •  otrzymywanych przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek,
  •  osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym, oraz płatników i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej,
  •  otrzymywanych przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych,
  •  uzyskanych na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej, z praw majątkowych, np. z praw autorskich i praw pokrewnych.
Kwota do przekazania
W wierszu 11 wykazuje się pobrany podatek do urzędu skarbowego za wszystkie miesiące roku podatkowego. W pozycjach od 141 do 152 należy odpowiednio zsumować kwoty za poszczególne miesiące z wierszy: 3, 5, 6, 9 i 10 (należnych zaliczek), a następnie odjąć sumę kwot z wierszy 4, 7 i 8 (czyli kwot zmniejszających wysokość należnego podatku, wynikających z nadpłat, zaliczek o ograniczonym poborze oraz wpłat podatku przekazanego na PFRON czy zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Jeśli różnica w którymś miesiącu jest liczbą ujemną, należy wpisać 0.
Wynagrodzenie płatnika
W wierszu 12 formularza PIT-4R znajduje się miejsce na obliczenie wynagrodzenia przysługującego płatnikowi z tytułu terminowego wpłacania podatku dochodowego za poszczególne miesiące. Prawo to wynika z art. 28 Ordynacji podatkowej.
Zgodnie z jego brzmieniem, płatnikom i inkasentom przysługuje zryczałtowane wynagrodzenie z tytułu terminowego wpłacania podatków pobranych na rzecz budżetu państwa. Obecnie kwota przysługującego płatnikom wynagrodzenia wynosi 0,3 proc. kwoty pobranego podatku. Kwoty te należy zaokrąglić do pełnych złotych.
Na zakończenie, w wierszu 13 formularza należy obliczyć kwoty do wpłat. W celu dokonania poprawnej kalkulacji od kwot za poszczególne miesiące z wiersza 11 należy odpowiednio odjąć kwoty z wiersza 12. Jeśli różnica w danym miesiącu jest liczbą ujemną, należy wpisać 0.
Konieczne jest zwrócenie uwagi, iż w przypadku niewpłacenia w obowiązującym terminie kwot wykazanych w wierszu 13 lub wpłacenia ich w niepełnej wysokości, deklaracja PIT-4R będzie stanowiła dla organu podatkowego podstawę do wystawienia wykonawczego tytułu egzekucyjnego.
Informacyjnie warto wskazać jeszcze, iż w poz. 177 omawianego formularza możliwe jest dokonanie wyjaśnienia różnic pomiędzy kwotą pobranego podatku a kwotą podatku wpłaconego.
Konieczny podpis
Ostatnim elementem formularza jest część E. Zawiera ona oświadczenie płatnika lub osoby wyznaczonej do obliczenia i pobrania podatku, że znane są jej sankcje wynikające z kodeksu karnego skarbowego dotyczące odpowiedzialności za uchybienie obowiązkom płatnika. Należy wpisać imię, nazwisko osoby odpowiedzialnej, a ona sama powinna się podpisać.
KRZYSZTOF KOŚLICKI
PODSTAWA PRAWNA
■ Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
PIT-4R strona 1 / DGP
PIT-4R strona 2 / DGP
PIT-4R strona 3 / DGP
PIT-4R strona 4 / DGP