W jaki sposób można zmniejszyć wysokość podatku?

ZADAJ PYTANIE EKSPERTOWI
Paweł Jabłonowski
Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy
1. Z jakiego rodzaju odliczeń mogą korzystać osoby rozliczające roczny PIT?
Wysokość zobowiązania podatkowego można w pewnych granicach zmniejszyć, stosując różnego rodzaju ulgi podatkowe. Należy rozróżnić dwa sposoby odliczania ulg, pierwszy z nich to ulgi odliczane od dochodu jeszcze przed jego opodatkowaniem, np. ulga rehabilitacyjna, ulga na internet. Skorzystanie z tego typu ulgi może pomóc w uniknięciu niekorzystnych skutków progresywnego opodatkowania według skali, bowiem odliczeniu podlega dochód, zatem zmniejszenie wysokości dochodu może spowodować, że dochód będzie opodatkowany według niższej stawki, np. 19 proc. zamiast 30 proc.
Drugim rodzajem ulg są odliczenia bezpośrednio od podatku. Jest to najefektywniejszy sposób na zmniejszenie zobowiązania podatkowego, jednak w drodze wielokrotnych nowelizacji PIT ulgi tego typu zostały zmarginalizowane (nieobowiązujące już: ulga uczniowska, ulga z tytułu zatrudnienia pomocy domowej, ulgi związane z budownictwem mieszkaniowym).
2. W rozliczeniu podatkowym za 2007 rok nowością będzie możliwość odliczenia ulgi z tytułu wychowywania dzieci. Jakie warunki trzeba spełnić, aby uwzględnić taką ulgę?
W rozliczeniu za 2007 r. podatnicy mogą odliczyć ulgę w wysokości 1145,08 zł na każde dziecko. Kwota ulgi dotyczy łącznie obojga rodziców i może być odliczona w zeznaniu, według ich uznania, od podatku jednego z nich lub obojga - w odpowiednich proporcjach. Ważne jest tylko, aby suma odliczeń z zeznań obojga rodziców odpowiadała kwocie przysługującego im limitu. Z ulgi nie mogą skorzystać opiekunowie prawni, czyli osoby, które nie są rodzicami wychowywanych dzieci, ale tylko sprawują nad nimi opiekę. Ulga przysługuje jedynie rodzicom lub osobom, które dziecko przysposobiły. W przypadku rodziców, w stosunku do których orzeczony został rozwód lub separacja, odliczenie przysługuje temu, u kogo dzieci faktycznie mieszkają. Jeżeli przez część roku dzieci mieszkają u jednego z takich rodziców, a przez następną część u drugiego, to każdy z nich może odliczyć kwotę stanowiącą iloczyn liczby miesięcy pobytu dzieci i 1/12 limitu ulgi.
Z ulgi rodzinnej mogą korzystać tylko osoby rozliczające się z podatku dochodowego na zasadach ogólnych, według progresywnej skali podatkowej. Odliczenie nie przysługuje rodzicom korzystającym z innych form opodatkowania: ryczałtu, karty podatkowej lub podatku liniowego. Ta sama uwaga dotyczy rolników, którzy nie płacą podatku dochodowego. Ulga przysługuje na dzieci: małoletnie, otrzymujące zasiłek pielęgnacyjny (bez względu na wiek) oraz dzieci, które nie ukończyły 25 lat i uczą się w szkołach lub na studiach, pod warunkiem że w roku podatkowym uzyskały tylko dochody nieprzekraczające tzw. kwoty wolnej od podatku, z tytułu renty rodzinnej lub zwolnione z podatku. Podatnicy, którzy samodzielnie składają zeznania podatkowe, muszą wypełnić załącznik PIT/O. Następnie kwotę ulgi przenoszą do formularza PIT-37 lub PIT-36.
3. Czy internauci mogą w dalszym ciągu odliczać wydatki na użytkowanie sieci?
Tak, osoby korzystające z dostępu do internetu mogą pomniejszyć swój dochód o 760 zł rocznie. Jest to zatem typ ulgi odliczanej od dochodu. Odliczenie wydatków z tytułu użytkowania sieci internet w lokalu (budynku) będącym miejscem zamieszkania przysługuje każdemu, kto ma dochody opodatkowane progresywnie. Wysokość wydatków na internet ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie. Musi to być faktura wystawiona zgodnie z przepisami o VAT, a ponadto powinna zostać opłacona.
Trzeba pamiętać, że odliczenie na internet przysługuje tylko wtedy, gdy w grę wchodzi użytkowanie go w lokalu (budynku), w którym podatnik mieszka. Nie jest zatem istotne miejsce zameldowania, lecz miejsce zamieszkania. Nie można odliczać wydatków na internet, jeżeli podatnik korzysta z niego w miejscu, w którym prowadzona jest działalność gospodarcza. Ulga na internet nie jest tzw. ulgą małżeńską, w której obowiązuje jeden limit dla małżonków. Przysługuje zatem odrębnie każdemu z małżonków, o ile oczywiście uzyskuje on odpowiednie dochody i ma dowód poniesienia wydatku.
4. Jedną z najpopularniejszych ulg jest tzw. ulga rehabilitacyjna. Jakiego rodzaju wydatki możemy odliczyć w zeznaniu rocznym i w jaki sposób dokumentować prawo do ulgi?
Odliczeniu od dochodu podlegają także wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwianiem wykonywania czynności życiowych, poniesione w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne. Dochody utrzymywanych osób niepełnosprawnych nie mogą przekroczyć w ciągu roku 9120 zł. Odliczenia mogą wiązać się jedynie z wydatkami wyraźnie wskazanymi w ustawie, pod warunkiem że nie zostały sfinansowane (lub choćby dofinansowane) w całości ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W wypadku gdy taka pomoc miała miejsce, odliczeniu podlega jedynie różnica między poniesionymi wydatkami a kwotą dofinansowaną lub zwróconą w innej formie.
Większość wydatków objętych ulgą rehabilitacyjną odlicza się w wysokości faktycznie poniesionej, z wyjątkiem wydatków na: opłacanie przewodników, utrzymanie psa przewodnika, używanie samochodu w związku z dojazdem na zabiegi (obowiązuje limit odliczeń 2280 zł), a także zakup leków (odliczeniu podlega różnica między wydatkami faktycznie poniesionymi w danym miesiącu a kwotą 100 zł). Należy podkreślić, że niezbędnym warunkiem odliczenia wydatków na zakup leków jest stwierdzenie przez lekarza specjalistę, że niepełnosprawny powinien stosować je stale lub czasowo. Wszystkie odliczenia wydatków na cele rehabilitacyjne (także na leki) przysługujące w danym roku należy zsumować i odliczyć jako jedną kwotę, wykazując ją w załączniku PIT/O.
5. Jakie inne ulgi możemy uwzględnić w zeznaniu rocznym?
Od uzyskanego przez podatnika dochodu mogą być odliczane darowizny na cele szlachetne, z tym że odliczenie nie może przekraczać 6 proc. przychodu osiągniętego przez podatnika w danym roku. Chodzi tu o cele, które zostały określone w ustawie o działalności pożytku publicznego, cele kultu religijnego oraz cele krwiodawstwa realizowane przez honorowych krwiodawców, w wysokości ekwiwalentu pieniężnego za pobraną krew, określonego zgodnie z odrębnymi przepisami. Skorzystanie z powyższych ulg obwarowane jest spełnieniem szeregu warunków. Jeżeli dokonujemy darowizny na rzecz organizacji pożytku publicznego, to poza celem wskazanym w powyższej ustawie, także organizacja musi być jedną z określonych w przepisach ustawowych. Chodzi przede wszystkim o organizacje pozarządowe niebędące jednostkami sektora finansów publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej utworzone na podstawie ustawy, w tym fundacje i stowarzyszenia prowadzące działalność pożytku publicznego. Prawo do odliczenia darowizn od 2007 roku przysługuje także w przypadku darowizn na rzecz organizacji działających na podstawie przepisów regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Dokonanie darowizny wymaga udokumentowania w formie dowodu wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego. Darowizny inne niż pieniężne muszą być potwierdzone dokumentem, z którego wynika ich wartość, oraz oświadczeniem obdarowanego o ich przyjęciu. W przypadku dawców krwi, w dokumencie dotyczącym oświadczenia nabywcy darowizny o jej przyjęciu nie uwzględnia się wartości krwi, za którą dawca otrzymał ekwiwalent pieniężny. Ulgi te, wykazuje się w załączniku PIT/O.
Specyficzną ulgą, której nie dotyczy 6-proc. limit, o którym mowa powyżej, jest ulga na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą. Aby skorzystać z ulgi, należy kumulatywnie spełnić dwa warunki. Po pierwsze kościelna osoba prawna musi dostarczyć darczyńcy pokwitowanie odbioru. Po drugie, w ciągu dwóch lat od dnia przekazania darowizny dostarczyć darczyńcy sprawozdanie o przeznaczeniu jej na tę działalność.
6. W ustawie o PIT nie znajdziemy już tzw. ulg mieszkaniowych, jednak na zasadzie praw nabytych niektórzy podatnicy mogą kontynuować odliczenia. Jakich ulg dotyczy to uprawnienie?
Z ulgi remontowej można było korzystać do końca 2005 roku włącznie. Po 1 stycznia 2006 r. ulga została uchylona, jednak nierozliczona w tym okresie, może mieć pozytywne skutki finansowe także po tej dacie. Jeżeli przysługujące za 2005 rok odliczenie było wyższe niż podatek należny od danej osoby, nadwyżkę niepokrytą podatkiem można także odliczyć od podatku także za lata kolejne, aż do pełnego odliczenia.
Podatnicy, którzy w latach 1997-2001 nabyli prawo do odliczenia od podatku wydatków na cele mieszkaniowe (np. zakup gruntu, budowę budynku mieszkalnego, wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni mieszkaniowej, nadbudowę lub rozbudowę budynku na cele mieszkalne), a odliczenia te nie znalazły pokrycia w podatku obliczonym za powyższe lata, przysługuje im prawo do kontynuowania tych odliczeń.
Prawo do kontynuowania odliczeń dotyczy także tzw. ulgi z tytułu oszczędzania w kasie mieszkaniowej. Podatnicy, którzy w latach 1997-2001 nabyli prawo do odliczania od podatku wydatków z tytułu oszczędzania w kasie mieszkaniowej, a odliczenia te nie znalazły pokrycia w podatku, mają prawo do kontynuowania tych odliczeń na starych zasadach. Ponadto podatnicy, którzy ponieśli dalsze wydatki na kontynuację konkretnej inwestycji w okresie od 1 stycznia 2002 do 31 grudnia 2004, przysługuje im prawo do kontynuowania ulgi.
Natomiast podatnikom, którym w latach 2002-2006 został udzielony kredyt (pożyczka), przysługuje prawo do kontynuowania odliczeń w ramach tzw. ulgi odsetkowej wydatków na spłatę odsetek od tego kredytu (pożyczki), do upływu terminu spłaty określonego w umowie o kredyt (pożyczkę) zawartej przed 1 stycznia 2007 r., nie dłużej jednak niż do 31 grudnia 2027 r. Ulgę odlicza się od dochodu.
Notowała MAGDALENA MAJKOWSKA
PODSTAWA PRAWNA
Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Paweł Jabłonowski, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy / DGP