Rozliczanie różnic kursowych nigdy nie było łatwe dla podatników. Po zmianie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wprowadzonych od 1 stycznia 2007 r., podatnikom nie daje spokoju kwestia, który dzień jest właściwy dla potrzeb rozliczenia zakupów od kontrahentów zagranicznych i zastosowania kursu średniego NBP z dnia poprzedzającego taki dzień - czy jest to dzień wystawienia faktury przez zagranicznego kontrahenta czy też dzień faktycznego zaewidencjonowania wydatku?

Robert Pasternak
partner Deloitte
Przez pół roku obowiązywania zmian w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych pojawiły się już odmienne interpretacje organów podatkowych w tym zakresie. Na przykład według Naczelnika Łódzkiego Urzędu Skarbowego do przeliczenia waluty obcej przyjąć należy datę wynikającą z otrzymanej faktury (rachunku) według kursu średniego NBP z dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury (postanowienie z dnia 13 kwietnia 2007 r., sygn. ŁUS-II-2-423/103/07/AG). Z kolei Naczelnik Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie wyraził zupełnie inne zdanie - kursem właściwym dla celów podatku dochodowego od osób prawnych jest kurs średni NBP z dnia poprzedzającego dzień poniesienia kosztu, którym jest dzień jego faktycznego zaewidencjonowania w księgach po średnim kursie NBP z dnia poprzedzającego dzień zaewidencjonowania (postanowienie z dnia 3 kwietnia 2007 r., sygn. 1472/ROP1/423-132/07/RM). Jednocześnie, w tym ostatnim postanowieniu organ przyznaje, że przedmiotowa kwestia została uregulowana w ustawie podatkowej odmiennie od reguł wyrażonych na gruncie przepisów ustawy o rachunkowości. Jednak, zdaniem organu, pomimo istniejącej rozbieżności z ustawą o rachunkowości, dla celów podatkowych należy stosować przepisy ustawy podatkowej, gdyż jest ona aktem prawnym, zgodnie z którym wykazuje się oraz uiszcza zobowiązanie podatkowe.
Interesującą kwestią jest fakt, że oba organy opierają swoje stanowiska na interpretacji tych samych przepisów ustawy - art. 15 ust. 4e oraz art. 15a ust. 7.
Zgodnie z art. 15a ust. 7 (mającym zastosowanie w przypadku podatników, którzy nie skorzystali z możliwości ustalania różnic kursowych według zasad rachunkowości) za koszt poniesiony uważa się koszt wynikający z otrzymanej faktury (rachunku) albo innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku). Artykuł art. 15 ust. 4e definiuje, który moment uznaje się za dzień poniesienia kosztu - jest nim dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) np. na podstawie otrzymanej faktury (rachunku). Nie jest do końca jasne, który dzień ma na myśli ustawodawca w tym przepisie, używając określenia „dzień, na który ujęto koszt”. Księgowi często interpretują, że „na który ujęto” oznacza jednoznacznie dzień wystawienia faktury przez zagranicznego kontrahenta, bo na ten dzień jest ujmowany wydatek w księgach i jeżeliby celem ustawodawcy było wskazanie innego dnia, zostałoby użyte np. wyrażenie „dzień, w którym ujęto koszt”. Z drugiej strony taka interpretacja np. w przypadku potrącania dla potrzeb podatkowych kosztów pośrednich prowadziłaby do ujęcia takich wydatków jako kosztów uzyskania przychodów wcześniej niż dzień, gdy faktura została otrzymana przez podatnika.
Niestety poglądy doktryny również nie są jednolite - chociaż przeważa stanowisko bardziej praktyczne - tj., iż właściwy jest kurs średni NBP z dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury przez zagranicznego kontrahenta. Za praktycznym podejściem przemawiają także względy finansowe, gdyż prowadzenie podwójnej księgowości - pomimo że jest niecelowe, często może się wiązać z dodatkowymi kosztami u podatników.
Szkoda, że zmiany przepisów, które w swojej istocie miały/mają wpływać na uproszczenie rozliczeń podatkowych, znowu powodują niepewność podatników i zapewne trzeba będzie zaczekać, np. na wyrok sądu, interpretację Ministra Finansów lub kolejną zmianę przepisów, aby wątpliwości podatników w tej sprawie zostały rozwiane.
Not. EM
Robert Pasternak, Partner Deloitte / DGP