Najwyższa Izba Kontroli skontrolowała powiązania budżetów jednostek samorządu terytorialnego z budżetem państwa w zakresie wybranych dochodów i wydatków w 2011 roku. Stwierdziła liczne naruszenia dyscypliny finansów publicznych. W związku z tym NIK do 23 maja 2012 r. skierowała siedem zawiadomień o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych. Dotyczą one sześciu osób.
– Planujemy skierowanie kolejnych zawiadomień o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych – wyjaśnia Katarzyna Kopeć, starszy specjalista z wydziału rzecznika prasowego departamentu organizacyjnego Najwyższej Izby Kontroli.
Sprawy o naruszenie dyscypliny rozpatrywane przez komisję orzekające I instancji / DGP
Zawiadomienia dotyczyły: nieterminowego przekazania do budżetu pobranych dochodów należnych Skarbowi Państwa, przekroczenia upoważnienia do dokonywania zmian w planie wydatków, niezłożenia przez członka komisji przetargowej pisemnego oświadczenia o braku lub istnieniu okoliczności powodujących wyłączenie z postępowania oraz zaniechania prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostce. Wszystkie te czyny są naruszeniem dyscypliny finansów publicznych.
Jak wynika z wniosków NIK, skutki tych nieprawidłowości zamknęły się w kwocie 64 mln zł. W tym same straty (czyli uszczuplenia środków) wyniosły 35 mln zł.
Jak wyjaśnia dr Tomasz Strąk z Katedry Zarządzania Finansami Uniwersytetu Szczecińskiego, NIK po stwierdzeniu, że doszło do naruszenia dyscypliny, ma obowiązek zawiadomić o tym rzecznika dyscypliny. Zgodnie z art. 93 ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz.U. nr 240, poz. 1429) takie obowiązki mają również inne organy kontrolne, np. urzędy kontroli skarbowej.
Na podstawie zawiadomienia od NIK rzecznik dyscypliny finansów publicznych wszczyna czynności sprawdzające. Jeśli po zbadaniu sprawy uzna, że są podstawy do ukarania kierownika jednostki lub urzędnika, kieruje wniosek o ukaranie przez komisję orzekającą. Podczas rozprawy przed komisją występuje on w roli oskarżyciela.
Biorąc pod uwagę sprawozdania z działalności komisji orzekających za 2011 r., z roku na rok liczba naruszeń kierowników jednostek rośnie. Można się spodziewać, że ta tendencja zostanie utrzymana. W lutym tego roku ustawa o odpowiedzialności została znowelizowana. W efekcie zakres odpowiedzialności rozszerzył się. Co więcej, zostali nią objęci wszyscy, którzy mają do czynienia ze środkami publicznymi.
Odpowiedzialność za publiczne pieniądze
Wójt, burmistrz, prezydent miasta, skarbnik i pracownicy – to osoby, które podlegają odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Za błędy np. przy przetargu, udzielaniu dotacji lub rozporządzaniu środkami unijnymi grożą im kary: upomnienia, nagany, pieniężne oraz zakazu sprawowania funkcji związanych z gospodarowaniem środkami publicznymi. Zawiadomienia o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych mogą kierować do rzeczników dyscypliny różnego rodzaju instytucje, w tym NIK.