Premia pieniężna udzielona kontrahentowi obniża VAT podobnie jak rabat - orzekł w poniedziałek NSA w uchwale siedmiu sędziów. Sąd dodał, że nie ma w ustawie o VAT przepisu, na podstawie którego można byłoby karać za brak korekty faktury po udzieleniu premii.

Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego zapadła na skutek pytania prawnego, jakie zadał jeden ze składów orzekających NSA w sprawie dotyczącej spółki HJ Heinz. Chodziło o premie pieniężne udzielane przez podatników kontrahentom za zrobienie zakupów o określonej wielkości lub za terminową zapłatę za kupowane towary i usługi.

Powodem pytania prawnego do NSA były rozbieżności w ocenie skutków podatkowych takich premii. Według pierwszego podejścia udzielenie kontrahentowi premii pieniężnej nie jest opodatkowane VAT i powinno być dokumentowane wystawieniem jedynie noty korygującej. Zgodnie z takim poglądem premia pieniężna nie jest rabatem obniżającym podstawę opodatkowania, bo nie można przyporządkować jej do konkretnej dostawy towarów, ani nie można jej uznać za świadczenie usługi.

Ponadto o tym, czy motywacyjne wynagrodzenie dla kontrahenta jest premią pieniężną czy rabatem, powinna decydować przyjęta przez podatnika strategia gospodarcza. Tak uznał NSA m.in. w wyrokach z 24 kwietnia 2011 r. (sygn. I FSK 432/10), z 31 sierpnia 2011 r. (sygn. I FSK 1202/10) i z 7 kwietnia 2011 r. (sygn. I FSK 630/10).

Drugie podejście, prezentowane dotąd głównie przez organy podatkowe, sprowadza się do tego, że premię pieniężną należy traktować jak rabat obniżający podstawę opodatkowania VAT, a podatnicy udzielający premii powinni wystawiać faktury korygujące obrót.

Podczas rozprawy 25 czerwca br. przedstawiciele Ministerstwa Finansów przypomnieli, że ani w polskich, ani w unijnych przepisach nie ma definicji rabatu. Podkreślili także, że rabat w swoim znaczeniu gospodarczym nie różni się niczym od premii pieniężnej, skoro jego celem jest zmotywowanie kontrahenta do dalszego robienia interesów z podatnikiem udzielającym premii. Ponadto premia nie jest niczym innym, jak zwrotem części wcześniej zapłaconego wynagrodzenia i bezspornie da się powiązać z dokonanymi dostawami towarów - mówili pełnomocnicy MF.

Przekonywali, że podatnicy udzielający premii pieniężnych powinni wystawiać zbiorcze faktury korygujące, a ewentualne błędy w ich wystawianiu powinny być karane na podstawie art. 108 ustawy o VAT. Przepis ten mówi, że podatek należny powinno się zapłacić od każdej wystawionej faktury, a przepis ten stosuje się odpowiednio także, gdy podatnik wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku wyższą od kwoty podatku należnego.

W poniedziałkowej uchwale (sygn. II FPS 2/12) Naczelny Sąd Administracyjny zgodził się z resortem finansów, że udzielenie premii pieniężnej powinno być traktowane jak rabat obniżający podstawę opodatkowania w VAT i powinno być dokumentowane wystawieniem faktury korygującej.

Sąd podkreślił jednak, że wbrew twierdzeniom ministerstwa brak jest w ustawie o VAT przepisów, na podstawie których można by karać podatników, którzy nie skorygują obrotu i faktury VAT z tytułu udzielenia premii pieniężnej. NSA zasugerował obecnym na sali przedstawicielom Ministerstwa Finansów, by ewentualnie podjąć prace legislacyjne w tym zakresie.

Zdaniem Marii Kukawskiej, eksperta podatkowego kancelarii Stone & Feather Tax Advisory, poniedziałkowe stanowisko NSA oznacza, że kupujący zawyżali we wcześniejszych rozliczeniach podatek naliczony, a sprzedawcy zawyżali obrót i podatek należny.