Od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2011 r. w 6 krajowych obszarach ryzyka urzędnicy fiskusa przeprowadzili 77 025 kontroli podatkowych, w tym 47 994 to kontrole, w których wykryto błędy podatkowe skutkujące ujawnieniem uszczupleń na 1 023 820 649 zł. Skarbówka najszybciej łapie podatników nieregulujących zaliczek. 85-proc. skuteczność pozwoliła wykryć ponad 166 mln zł uszczupleń.
Wyniki kontroli podatkowych za 2011 rok / DGP
Średnia efektywność tych kontroli, rozumiana jako stosunek kontroli, w których wystąpiły naruszenia przepisów prawa podatkowego do ogólnej liczby przeprowadzonych kontroli podatkowych (tj. kontroli zakończonych w rozumieniu art. 291 par. 4 ustawy – Ordynacja podatkowa) w 2011 r. kształtowała się na poziomie 62,31 proc. (w 2010 r. było to 58,46 proc.). To dane z najnowszego podsumowania Krajowego Planu Dyscypliny Podatkowej 2011.
Można stwierdzić, że dodatkowy 1 mld zł w budżecie to kolejny sukces po 800 mln zł z kontroli skarbowych, o których informowaliśmy we wczorajszym DGP.

Analiza ryzyka

W DGP przez kilka ostatnich tygodni informowaliśmy o obszarach ryzyka kontroli opracowanych przez Ministerstwo Finansów na 2012 r. Z naszych publikacji wynika, że pod lupę fiskusa praktycznie z automatu wpadają m.in. podatnicy: ukrywający dochody, wykazujący straty, nieregulujący w trakcie roku zaliczek na podatek dochodowy, żądający wysokich zwrotów VAT.
W ubiegłym roku ta lista była bardzo podobna. Z informacji MF wynika, że przyjęty na 2011 r. model analizy ryzyka oraz typowania podmiotów do kontroli zakładał szeregowanie podmiotów na podstawie ogólnego wskaźnika ryzyka. Kontrole podatkowe były realizowane wobec podmiotów o najwyższej wartości ogólnego wskaźnika ryzyka.
– Przeprowadzone czynności trafnie wytypowanych podmiotów przełożyły się na efekty finansowe w postaci ujawnionych wysokich kwot uszczupleń podatkowych – potwierdzają urzędnicy.

Prowadzone czynności

W ubiegłym roku najwięcej kontroli podatkowych przeprowadzono w zakresie wykazywania znacznych zwrotów w podatku od towarów i usług lub częstotliwych nadwyżek podatku naliczonego nad należnym do przeniesienia – 30 651 kontroli, co stanowi blisko 40 proc. ogólnej liczby kontroli.
Na drugim miejscu były czynności u podatników lub płatników podatku dochodowego, którzy nie dokonywali wpłat należnego podatku bądź zaliczek na podatek za poszczególne miesiące lub kwartały – 19 088 kontroli (25 proc.).
Trzecie miejsce w zakresie liczby kontroli przypadło podatnikom, którzy wykazywali znaczne przychody i jednocześnie niskie dochody lub straty z tytułu działalności gospodarczej oraz dokonywali odliczeń strat z lat poprzednich – 11 651 (15 proc.).
Z kolei biorąc pod uwagę kwoty wykrytych błędów podatkowych, najwyższe kwoty ujawnionych uszczupleń ujawniono w wyniku kontroli przeprowadzonych również w obszarze zwrotów VAT – 548,6 mln zł.
Według MF rezultat ten jest konsekwencją dużej liczby kontroli przeprowadzonych w zakresie sprawdzenia prawidłowości rozliczania podatku od towarów i usług.
Urzędnicy są zdania, że niepokojący jest fakt, że wzrost uszczupleń w tym obszarze jest znaczny i wyniósł ponad 300 mln zł tj. o ponad 55 proc. w porównaniu z 2010 r., co wskazuje na wzrost nadużyć w przedmiotowym obszarze.



Wykryte uchybienia

Lista najczęściej popełnianych przez podatników błędów to prawie 40 pozycji. W zakresie VAT występują kłopoty z: błędnym określeniem szczególnego momentu powstania obowiązku podatkowego, zastosowaniem błędnych kursów walut, niewykazywaniem wewnątrz- wspólnotowych nabyć towarów.
U przedsiębiorców z niskimi dochodami i wysokimi stratami najczęściej występują sytuacje: ewidencjonowania w kosztach zdarzeń gospodarczych niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, ewidencjonowania faktur zakupu niemających związku z osiąganym przychodem, nieprawidłowym ustalaniem odpisów amortyzacyjnych.
Z kolei podatnicy wnioskujący o zwroty VAT przyłapywani są na: dokonywaniu czynności z pominięciem kasy rejestrującej, niewykazywaniem do opodatkowania przychodów wynikających z wystawionych faktur, ewidencjonowaniu faktur zakupu w kwotach nieodpowiadających wielkościom faktycznym czy opodatkowaniem sprzedaży według niewłaściwych stawek.
U płatników urzędnicy najczęściej spotykają się z: niedokonywaniem wpłat zaliczek na podatek dochodowy w ciągu roku, niewywiązywaniem się z obowiązku płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych, nieterminowym uiszczaniem należności podatkowych.
U tzw. przedsiębiorców znikających, którzy prowadzą działalność gospodarczą i nagle znikają z rejestrów urzędniczych, kontrolerzy notują: nieskładanie wymaganych deklaracji, prowadzenie niezarejestrowanej firmy, brak dokumentacji podatkowej.
W ostatnim obszarze ryzyka, czyli przy transakcjach internetowych, najczęstsze błędy dotyczą: zaniżania przychodów przez niewykazywanie sprzedaży dokonywanej za pośrednictwem portali aukcyjnych, prowadzenie niezarejestrowanej działalności gospodarczej, dokonywanie czynności sprzedaży z pominięciem kasy rejestrującej.
Obecnie resort finansów pracuje nad identyfikacją ryzyka oraz przygotowaniem dokumentów i propozycji dotyczących ustalenia listy zagrożeń określających główne kierunki działań urzędów skarbowych w zakresie kontroli podatkowej na lata 2013 – 2015.
Stawiamy na edukację podatnika
Wiesława Drożdż, Ministerstwo Finansów
Kontrole i wykrywanie przez urzędników nieprawidłowości to tylko część naszej pracy. Zaobserwowaliśmy, że duża część błędów podatkowych jest popełniana nieumyślnie (wynika z nieznajomości przepisów podatkowych) w związku z tym prowadzimy działania informacyjne.
Elementem tych działań są karty informacyjne opracowane dla obszarów będących przedmiotem wzmożonego zainteresowania urzędów skarbowych w ramach prowadzonych kontroli podatkowych oraz czynności sprawdzających.
Karty są udostępniane podatnikom przez zamieszczanie ich na tablicach informacyjnych we wszystkich urzędach skarbowych oraz na stronach internetowych. Zawierają one podstawowe informacje o obowiązkach wynikających z przepisów prawa podatkowego, co ma ułatwić podatnikom prawidłowe rozliczanie się z budżetem.
Odpowiednio wskazane działania mają doprowadzić do sytuacji, w której z jednej strony podatnicy będą popełniali mniej błędów podatkowych, a z drugiej strony typowanie podmiotów do kontroli podatkowych będzie skuteczniejsze.