Na początku kwietnia spółka PKP Cargo ogłosiła, że zamknęła sprawozdanie za 2011 r., do którego audytor nie miał żadnych zastrzeżeń. Został w nim wykazany zysk 398 mln zł. Rok wcześniej (tj. w raporcie za 2010 r.) zysk netto wyniósł 61,9 mln zł. Wówczas spółka została oskarżona o kreatywną księgowość. Dodatni wynik był bowiem możliwy, ponieważ zaksięgowano stratę w wysokości 125,1 mln zł nie w księgach 2010, ale jako tę z lat ubiegłych.
Spółka wyjaśniała więc, że strata 125,1 mln zł dotyczyła kosztu wynikającego z dokonanej po raz pierwszy przez PKP Cargo SA w 2010 r. wyceny zobowiązań z tytułu odpisów na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych na rzecz byłych pracowników oraz z tytułu świadczeń przejazdowych dla emerytów, rencistów i członków rodzin. Spółka dokonała tej wyceny według stanu na 31 grudnia 2009 r. i 31 grudnia 2010 r. Koszt wynikający z początkowego utworzenia rezerwy w kwocie dotyczącej poprzednich lat został ujęty w pozycji zysk (strata) z lat ubiegłych.

Koszty związane z latami poprzednimi ujawnione w następnych latach nie powinny obciążać rachunku zysków i strat w roku ujawnienia

Ewa Jakubczyk-Cały, prezes zarządu PKF Consult, wyjaśnia, że ustawodawca w ustawie o rachunkowości przewidział sytuację, w której istotne informacje mające wpływ na sprawozdanie finansowe zostaną otrzymane dopiero po dacie zatwierdzenia tego sprawozdania. Zgodnie z art. 54 ustawy o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 z późn. zm.) jeżeli w roku obrotowym jednostka stwierdziła popełnienie w poprzednich latach obrotowych błędu, w następstwie którego nie można uznać sprawozdania (za rok lub lata poprzednie) za spełniające wymagania rzetelności, to kwotę korekty spowodowanej usunięciem tego błędu odnosi się na kapitał własny i wykazuje jako „zysk/strata z lat ubiegłych”.
– Oznacza to, że jeżeli koszt dotyczył lat poprzednich, a ujawniony został w następnych latach obrotowych, to jego ujęcie następuje z chwilą ujawnienia, lecz skutek finansowy odzwierciedlony będzie jako korekta wyników lat ubiegłych, a nie roku obrotowego, w którym ujawniono ten koszt – twierdzi Ewa Jakubczyk-Cały.
Dodaje, że w takim przypadku konieczne jest przekształcenie danych porównawczych za poprzedni rok obrotowy. W dodatkowych informacjach należy też ujawnić rodzaje błędów popełnionych w poprzednich latach oraz kwoty korekt w podziale na okresy sprawozdawcze.
Radosław Gumułka, prezes Grupy Gumułka – Audyt, podkreśla, że biegły rewident wydał pozytywna opinię o sprawozdaniu za 2010 r. Potwierdza to, że jest ono zgodne z przepisami.