Nieodpłatne nabycie majątku, czyli otrzymanie prezentu, podlega podatkowi od spadków i darowizn.
Wymiar należnego podatku uzależniony jest od stopnia pokrewieństwa, jaki łączy darczyńcę i obdarowanego, przy czym najbliższa rodzina z reguły podatku płacić nie musi. Dotyczy to małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwa, ojczyma i macochy.
– Jeżeli jednak wartość prezentu przekracza 9637 zł, obdarowany, który chce korzystać ze zwolnienia, musi zgłosić fakt otrzymania prezentu do właściwego urzędu skarbowego – podkreśla Jarosław Ziobrowski, prawnik w WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr.
W tym celu trzeba wypełnić specjalny formularz SD-Z2 w ciągu pół roku, licząc od dnia otrzymania prezentu.
– Jeżeli przedmiotem darowizny są środki pieniężne, należy odpowiednio udokumentować fakt ich otrzymania, przedstawiając np. wyciąg z rachunku bankowego – mówi Jarosław Ziobrowski.
Jeżeli termin zgłoszenia nie zostanie dochowany, od kwoty przekraczającej 9637 zł obdarowany będzie musiał odprowadzić należny podatek.
Pozostałe osoby, tj. dalsi członkowie rodziny oraz osoby obce, z pełnego zwolnienia korzystać nie mogą. Podatek obliczają według skali podatkowej od nadwyżki wartości prezentu ponad kwotę wolną. W przypadku dalszych krewnych wynosi ona 7276 zł.
Natomiast jeśli prezent pochodzi od osób niespokrewnionych (na przykład narzeczonego lub przyjaciół), podatku nie trzeba płacić, gdy jego wartość nie przekracza 4902 zł. Są to limity pięcioletnie.
– Urzędy skarbowe mogą sprawdzać wszelkie transakcje dokonywane między podatnikami, na przykład w ramach kontroli nieujawnionych źródeł przychodów – ostrzega Jarosław Ziobrowski.

Zwolnienia i wyłączenia szczególne

Piotr Liss, doradca podatkowy w RSM Poland KZWS, zwraca uwagę, że ustawa o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 93, poz. 768 z późn. zm.) zawiera też wyłączenia i zwolnienia szczególne. Nie podlega opodatkowaniu nabycie rzeczy nieznajdujących się na terytorium Polski lub praw wykonywanych poza Polską, jeśli w dniu nabycia obdarowany nie miał w Polsce stałego miejsca pobytu lub nie był obywatelem polskim.
– Przypadek ten dotyczy wszystkich grup podatkowych, przy czym jego zastosowanie jest mocno ograniczone – mówi Piotr Liss.

Transakcje między niespokrewnionymi

Poza tym ustawa przewiduje kilka zwolnień, które mogą mieć zastosowanie do transakcji między osobami niespokrewnionymi.
– Jednym z nich jest nabycie własności gospodarstwa rolnego, jeśli będzie ono prowadzone przez co najmniej 5 lat od daty nabycia – wymienia ekspert.
Od 2012 roku ze zwolnienia korzystają też darowizny na rzecz osób tworzących rodzinę zastępczą lub prowadzących rodzinny dom dziecka, jeśli środki te przeznaczone zostaną w ciągu roku na cele sprawowania pieczy zastępczej.
– Najbardziej jednak popularnym i dotyczącym najszerszej grupy podatników jest zwolnienie dotyczące nabycia nieruchomości budynkowej lub prawa do lokalu – stwierdza nasz rozmówca.
Podatek nie wystąpi w przypadku otrzymania nieruchomości o powierzchni mniejszej lub równej 110 mkw. Zwolnienie ograniczają jednak rygorystyczne warunki, a w przypadku osób niespokrewninych obejmuje ono tylko nabycie w drodze spadku.
– Dodatkowo nabywca w dniu nabycia nie może być właścicielem lub najemcą innego lokalu lub budynku, a będąc nim, musi przenieść własność lub wypowiedzieć umowę najmu – wymienia Piotr Liss.
Warunkiem utrzymania ulgi jest zamieszkiwanie w nabytej nieruchomości, będąc zameldowanym na stałe przez 5 lat.