Na paragonie za kosmetykę gabinety spa wpisują: usługi opieki zdrowotnej. Dzięki temu zamiast płacić 23-proc. VAT, korzystają ze zwolnienia z tego podatku. To ryzykowne. Fiskus może za to wymierzyć grzywnę.
Właściciele niektórych salonów kosmetycznych czy gabinetów spa znaleźli sposób na ominięcie podatku od towarów i usług. Część z nich – zwłaszcza tych położonych w uzdrowiskach – obok odnowy biologicznej, kosmetyki czy masaży ma w swojej ofercie zabiegi rehabilitacyjne. Dzięki temu, bez względu na to, który zabieg wykonują – czy typowo kosmetyczny, czy rehabilitacyjny – na paragonie z kasy fiskalnej drukują: usługi opieki zdrowotnej zamiast usług kosmetycznych. W ten sposób nie płacą VAT, bo opieka zdrowotna jest z tego podatku zwolniona. Z kolei usługi kosmetyczne są objęte 23-proc. VAT.
Rozliczenia VAT gabinetów kosmetycznych / DGP
– Sylwestra spędziłam w ośrodku spa pod Warszawą. Skorzystałam z masażu relaksacyjnego i przeciwzmarszczkowego zabiegu na twarz. Przy regulowaniu rachunku właścicielka salonu poinformowała mnie, że dostanę paragon, bo muszę zapłacić prawie 1 tys. zł. Na paragonie przeczytałam, że zostałam objęta opieką zdrowotną – opisuje pani Magdalena ze stolicy.
Tego typu praktyki nie dziwią. Salony spa na takim manewrze sporo oszczędzają. Przykładowo od zabiegów za 1 tys. zł VAT to 230 zł. Przez kreatywną klasyfikację usług 230 zł zostaje w kasie gabinetu. Rocznie może się z tego uzbierać duża suma.

Cel terapeutyczny

Przepisy o VAT (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054) zwalniają z opodatkowania usługi medyczne służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia.
– O zastosowaniu zwolnienia z VAT decyduje cel świadczonych usług medycznych – wyjaśnia Krzysztof Smalira, konsultant w FL Tax.
Ponadto – jak dodaje Andrzej Pośniak, ekspert w CMS Cameron McKenna – usługa taka powinna być dokonana przez osobę wykonującą zawód medyczny, o którym mowa w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej, a więc osobę legitymującą się odpowiednimi kwalifikacjami do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie i określonej dziedzinie medycyny.
Usługi masażu w pewnych sytuacjach mogą być zwolnione z VAT.
– Muszą być jednak wykonywane w ramach terapii leczniczej, np. służyć rehabilitacji. Wtedy bowiem realizują one cel leczniczy – tłumaczy Krzysztof Smalira.
Z kolei sam fakt, że masaż wpływa korzystnie na samopoczucie lub estetykę ciała, nie wystarczy, aby uznać go za usługę zwolnioną z VAT. Taki masaż podlega opodatkowaniu stawką 23-proc.
W przypadku usług kosmetycznych, zwolnienie z VAT powinno obejmować te zabiegi estetyczne, które są elementem terapii leczniczej lub mają charakter rekonstrukcyjny, np. przywracają wygląd przed urazem lub chorobą.
– Usługi, których celem jest poprawa urody, a które nie są związane z celem leczniczym, powinny być opodatkowane podstawową stawką VAT – ostrzega Krzysztof Smalira.
Ekspert zauważa, że zdarza się, że trudno jest jednoznacznie ustalić, czy dane świadczenie realizuje cel medyczny i podlega zwolnieniu z VAT.
Należy jednak pamiętać, że omawiane zwolnienie powinno być interpretowane ściśle, jako że jest to wyjątek od ogólnej zasady mówiącej, że VAT objęta jest każda dostawa towarów i każda usługa świadczona odpłatnie przez podatnika, na co również zwrócił uwagę Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (sprawa C-473/08).
– Nienaliczenie VAT, podczas gdy usługa powinna być opodatkowana stawką VAT 23-proc., prowadzić może do zaniżenia zobowiązania podatkowego, a tym samym powstania zaległości podatkowej, której spłata będzie obarczona naliczonymi odsetkami ustawowymi za zwłokę – tłumaczy Andrzej Pośniak.
Nasi rozmówcy przypominają także, że zakres zwolnień z VAT dla usług medycznych w ostatnim okresie kilkakrotnie ulegał zmianom. Dlatego nawet jeśli zakład kosmetyczny błędnie zastosował zwolnienie, nie musiało to być rezultatem celowego działania.



Zasada opodatkowania

O zasadach opodatkowania VAT, w tym m.in. o właściwej stawce podatku, decyduje charakter wykonywanej usługi. Według Przemysława Skorupy, doradcy podatkowego w Deloitte, ważne jest przy tym to, że o charakterze danej czynności decydują faktycznie wykonywane czynności, a nie opis usługi na fakturze lub paragonie.
– Jeżeli w konkretnym przypadku podatnik wykonuje usługę kosmetyczną, podczas gdy opisuje ją w ewidencji jako usługę w zakresie ochrony zdrowia zwolnioną z opodatkowania, wówczas w ewidentny sposób unika opodatkowania VAT – ocenia Przemysław Skorupa.
W takim przypadku organ podatkowy może określić VAT w prawidłowej wysokości na podstawie ewidencji księgowej podatnika lub w drodze oszacowania, jeżeli fiskus uznałby ewidencję podatnika za nierzetelną.

Skutki oszustwa

Przepisy dość wyraźnie rozdzielają czynności zwolnione od opodatkowanych VAT.
– Jeśli podatnicy deklarują inną czynność, niż wykonali, popełniają zwykłe oszustwo, które jest czynem zabronionym – twierdzi Andrzej Nikończyk, doradca podatkowy, partner w KNDP.

Podatnik odpowiada za prawidłową klasyfikację usług i zapłatę VAT

Z takimi sytuacjami często możemy spotkać się w przypadku usług, gdzie weryfikacja wykonanej usługi przez organ podatkowy, udokumentowanej paragonem, jest niemożliwa. Organ nie jest bowiem w stanie ustalić nawet nabywcy, chyba że płatności dokonano kartą. W przypadku handlu towarami organy mogą weryfikować liczbę nabytych i sprzedanych towarów oraz wykryć oszustwo. Z tego względu w przypadku sprzedaży towarów częściej mamy do czynienia z działalnością w tzw. szarej strefie niż nieprawidłowym deklarowaniem, jak przy usługach.
Również Przemysław Skorupa jest zdania, że z praktyką ukrywania rzeczywistego charakteru świadczenia dla celów opodatkowania VAT można spotkać się zwłaszcza w branżach usługowych, takich, gdzie efekt wykonanej usługi nie jest bardzo widoczny. Takie praktyki mogą wystąpić zarówno w branży kosmetycznej, jak i medycznej (w zakresie usług niezwiązanych z ochroną zdrowia, profilaktyką). Podobne mechanizmy i kontrowersje związane ze zwolnieniem z VAT pojawiają się też w usługach kulturalnych.
– Niemniej jednak podatnicy prowadzący taki proceder powinni mieć świadomość poważnych konsekwencji, łącznie z sankcjami wynikającymi z kodeksu karnego skarbowego – ostrzega Przemysław Skorupa.
Z kolei Andrzej Nikończyk podkreśla, że sam paragon powinien zapewnić nabywcy możliwości sprawdzenia prawidłowego zaewidencjonowania transakcji.
Jego zdaniem w przypadku rozbieżności możemy wezwać policję, która jest niefinansowym organem dochodzenia, w celu wszczęcia postępowania wyjaśniającego. Jeśli zorientujemy się o tym później, lepiej powiadomić właściwy dla podatnika urząd skarbowy (gdy nie wiemy, który to, organ, w którym złożymy zawiadomienie, przekaże go właściwemu) lub urząd kontroli skarbowej.
Wszystkie zwolnienia trzeba interpretować ściśle
Wiesława Dróżdż, Ministerstwo Finansów
Zwolnione z VAT są usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, oraz dostawa towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, wykonywane w ramach działalności leczniczej przez podmioty lecznicze oraz usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, świadczone w ramach wykonywania zawodów: lekarza i lekarza dentysty; pielęgniarki i położnej; medycznych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o działalności leczniczej; psychologa.
Zwolnienia te mają charakter przedmiotowo-podmiotowy. Oznacza to, że zwolnieniu podlega określony rodzaj usług, wykonywanych przez podmioty lecznicze lub w ramach wykonywania zawodów medycznych.