Firmy w związku ze złą kondycją finansową mogą nie dysponować środkami na wypłatę jednorazowego wynagrodzenia dla swoich udziałowców, np. za umarzane akcje. Zamiast wynagrodzenia mogą przydzielić świadectwa użytkowe, dzięki czemu rozłożą w czasie ciężar wypłaty jednorazowego wynagrodzenia.
Posiadaczom świadectw przysługuje takie samo prawo do dywidendy jak posiadaczom udziałów, a przychody ze świadectw rozlicza się tak jak w przypadku przychodów z papierów wartościowych.
Problem przy rozliczeniu powstanie jednak gdy posiadaczem świadectwa będzie były akcjonariusz spółki komandytowo-akcyjnej (SKA), który wyzbył się akcji spółki.
Czy ma on obowiązek rozliczać na bieżąco podatek od przychodów spółki, czy tylko raz w momencie wypłaty dywidendy. Takie pytania kierują do organów podatnicy we wnioskach o interpretacje. Wynika to z tego, że na podstawie obecnie obowiązujących przepisów pozycja akcjonariusza SKA jest zrównana z pozycją innych wspólników spółek osobowych, a przepisy nie uwzględniają szczególnej konstrukcji SKA.
– Konsekwencją tego jest to, że akcjonariusze są opodatkowani podatkiem dochodowym nie w chwili wypłaty dywidendy, lecz na bieżąco, w odpowiedniej proporcji do dochodów uzyskiwanych przez spółkę, tj. od wirtualnych dochodów – mówi Marek Kozaczuk, radca prawny w Kancelarii Dewey & LeBoeuf Grzesiak.
W jego ocenie posiadacze świadectw użytkowych uzyskują dochody z kapitałów pieniężnych i są opodatkowani dopiero w chwili wypłaty dywidendy przypadającej na te świadectwa.
Taki pogląd potwierdzają też organy podatkowe (np. dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 4 lipca 2011 r., nr IPPB2/415-326/11-4/MG). Stanowisko to należy ocenić pozytywnie, bowiem organy podatkowe w kwestii opodatkowania akcjonariuszy SKA z tytułu posiadanych przez nich akcji prezentują generalnie niekorzystne stanowisko.
Według Marka Kozaczuka przywrócenie do obrotu gospodarczego świadectw użytkowych (wcześniej były to akcje użytkowe) jest odpowiedzią na brak precyzyjnych reguł opodatkowania akcjonariuszy SKA. Obecne interpretacje organów w zakresie świadectw użytkowych nie zawierają jednak odpowiedzi na wszystkie wątpliwości. Problemem jest to, czy wydanie świadectw użytkowych w miejsce umorzonych akcji może mieć negatywny wpływ na wysokość podatku akcjonariuszy, którzy pozostali w spółce.