Podmioty, których rok obrotowy pokrywa się z kalendarzowym, rozpoczęły już przygotowania do sporządzenia sprawozdania za 2011 rok.
Firmy muszą wyodrębnić w poszczególnych elementach sprawozdania finansowego salda i operacje dotyczące jednostek powiązanych. Ich definicje określa ustawa o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 z późn. zm.).
Piotr Bejger, starszy menedżer w PwC, spotkał się z sytuacją, że polska spółka kapitałowa należąca do koncernu międzynarodowego kupowała część towarów od spółki z Francji. Przy tym francuska spółka była kontrolowana w 50 proc. przez koncern, a w pozostałych 50 proc. przez inną jednostkę niepowiązaną z koncernem (struktura typu joint venture). Zarząd polskiej spółki uznał, że spółka francuska jest jednostką powiązaną i na dzień bilansowy zobowiązania wobec tej jednostki zostały wykazane jako zobowiązania od jednostek powiązanych.

Lista podmiotów powiązanych jest zawarta w art. 3 ustawy o rachunkowości

– Jednostkami powiązanymi są m.in. jednostki stowarzyszone i współzależne z naszą jednostką, a także będące pod wspólną kontrolą z daną jednostką – twierdzi ekspert.
Spółka francuska nie była pod kontrolą koncernu. Także dla polskiej spółki nie była to ani jednostka stowarzyszona, ani współzależna. Według Piotra Bejgera jeśli więc żadne z kryteriów nie zostało spełnione, rozrachunki z tą spółką nie mogą być wykazywane jako rozrachunki z jednostkami powiązanymi.
Z kolei Bartosz Marciniak, starszy konsultant w PwC, wyjaśnia problem, który powstał w sytuacji, gdy w grudniu trzyosobowy zarząd spółki z o.o. przyznał sobie premię roczną oszacowaną na podstawie spodziewanych wyników za cały rok. Wypłata wynagrodzenia dokonana została w lutym następnego roku po zatwierdzeniu wyniku przez zgromadzenie wspólników i formalnym udzieleniu absolutorium zarządowi. W zarządzie zasiadają wyłącznie wspólnicy tej spółki.
Na dzień bilansowy spółka wykazała w sprawozdaniu finansowym zobowiązanie wobec członków zarządu w pozycji: Zobowiązania od jednostek powiązanych – Inne.
Bartosz Marciniak wyjaśnia, że jednostkami powiązanymi są co do zasady spółki prawa handlowego. Członkowie zarządu nie spełniają tego kryterium definicji jednostki powiązanej. Zobowiązanie z tytułu przyznanego wynagrodzenia powinno być zatem wykazane w pozycji zobowiązań krótkoterminowych wobec pozostałych jednostek jako zobowiązanie z tytułu wynagrodzeń.

Jednostkami powiązanymi z danym podmiotem są jej jednostki dominujące, znaczący inwestorzy, jej jednostki zależne, współzależne i stowarzyszone oraz jednostki znajdujące się wraz z tym podmiotem pod wspólną kontrolą, a także wspólnik jednostki współzależnej. Definicje tych podmiotów są zawarte w art. 3 ust. 1 pkt 35-41 ustawy o rachunkowości.