Informacje o stanie majątkowym podatnika fiskus może uzyskać bez jego pośrednictwa. Na przykład banki muszą informować urzędników o założonych kontach.

W podatkach dochodowych żądanie ujawnienia stanu majątku podatnika służy ustaleniu, czy podatnik nie zataja uzyskiwanych przychodów oraz daje podstawę do ich oszacowania.

Wojciech Pławiak, ekspert podatkowy w Ernst & Young, wyjaśnia, że w tym celu ustawodawca w Ordynacji podatkowej (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.) przewidział szczególny środek dowodowy w postaci oświadczenia o stanie majątkowym.

– Wątpliwości w orzecznictwie oraz doktrynie prawa podatkowego budzi kwestia, czy podatnik zobowiązany jest do udzielenia żądanej informacji – zauważa Wojciech Pławiak.

Zdaniem eksperta, przeważa stanowisko, że podatnik może nie wyrazić zgody na złożenie oświadczenia podobnie jak na przesłuchanie jako strony w toku postępowania podatkowego. Omawiane uprawnienie – żądanie danych o majątku – organów podatkowych realizowane jest w toku kontroli podatkowej tylko w stosunku do dwóch kategorii podmiotów: kontrolowanych osób fizycznych – samodzielnych podatników oraz osób fizycznych – wspólników kontrolowanej spółki nieposiadającej osobowości prawnej.

W praktyce znaczne wątpliwości budzi ogólny sposób sformułowania przepisu – nie wynika z niego np. czy wystarczy opisanie stanu majątku, czy też określenie konkretnych kwot.