Tworzenie rezerw wynika z konieczności przyporządkowania do okresu sprawozdawczego kosztów, których jednostka jeszcze nie poniosła.

Firma mająca zobowiązania wynikające z przeszłych zdarzeń, których termin wymagalności lub kwota nie są pewne, musi utworzyć rezerwy, gdy wartość zobowiązań można wiarygodnie oszacować.

Zdarzenia przyszłe

Urszula Jachimowicz, koordynator projektów księgowych w PKF Centrum Rachunkowości, wyjaśnia, że rezerwy definiuje się jako zobowiązania, których kwota lub termin zapłaty nie są pewne. Istotą tworzenia rezerw na zobowiązania jest zabezpieczenie środków na rzecz przewidywanych kosztów lub strat, które powstały w danym okresie sprawozdawczym (np. roku obrotowym), a faktycznie będą poniesione w następnych okresach.

Ich tworzenie jest konieczne, gdy na jednostce ciąży obowiązek świadczenia – prawny lub zwyczajowy – wynikający z przeszłych zdarzeń. Musi też istnieć prawdopodobieństwo, że wypełnienie tego obowiązku spowoduje wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki. Ostatnim warunkiem jest możliwość wiarygodnego oszacowania kwoty wykonania obowiązku świadczenia.

Urszula Jachimowicz podkreśla, że rezerwy tworzy się na straty z transakcji gospodarczych w toku, w tym na udzielone gwarancje, poręczenia, operacje kredytowe. Jednostka powinna też utworzyć rezerwy na skutki toczącego się postępowania sądowego, kiedy istnieje duże ryzyko przegranej. Przyczyną mogą być też przyszłe zobowiązania spowodowane planowaną restrukturyzacją, do której obligują spółkę przepisy bądź umowy. Rezerwę w takim przypadku tworzy się oczywiście, jeśli plan restrukturyzacji pozwala wiarygodnie oszacować wartość przyszłych zobowiązań.



Szacowanie rezerw

Monika Byczyńska, biegły rewident w Baker Tilly Poland, odnosi się do kwestii ustalania kwoty rezerw. W tym celu należy oszacować niezbędne nakłady potrzebne do wypełnienia świadczenia. Przy dokonywaniu szacunku konieczne jest uwzględnienie wszystkich racjonalnych przesłanek oraz wzięcie pod uwagę dotychczasowych doświadczeń w podobnych transakcjach. W niektórych przypadkach może być konieczne zaangażowanie niezależnych ekspertów.

– Kwotę rezerwy można oszacować przy zastosowaniu różnych metod. Wybór metody należy dostosować do zaistniałych okoliczności oraz stopnia niepewności – przyznaje Monika Byczyńska.

W przypadku wyceny pojedynczego obowiązku, wynikającego np. z toczącego się postępowania sądowego, kwota rezerwy stanowić będzie szacunek przyszłego zobowiązania.

Jak twierdzi Monika Byczyńska, jeśli rozważamy utworzenie rezerwy np. na naprawy gwarancyjne, konieczne będzie uwzględnienie prawdopodobieństwa wystąpienia w przyszłości usterek produktów objętych gwarancją.

Monika Mazurek, księgowa z Auxilium, przyznaje, że rezerwę tworzy się w wysokości prawdopodobnych zobowiązań przypadających na bieżący okres sprawozdawczy. Zarachowuje się ją w ciężar kosztów działalności operacyjnej jednostki, mimo że zdarzenie nastąpi w następnych okresach sprawozdawczych. Powstanie zobowiązania, na które uprzednio utworzono rezerwę, zmniejsza jej wartość – wykorzystanie.

Niewykorzystane środki

Niewykorzystanie rezerwy w następstwie braku lub zmniejszenia ryzyka, na które była tworzona zwiększa pozostałe przychody operacyjne.

Monika Mazurek dodaje, że tworzenie rezerw nie stanokosztów uzyskania przychodów dla celów podatkowych, zaś rozwiązanie nie jest przychodem podatkowym.

Warunki ustalania rezerw sformułowane są w krajowym standardzie rachunkowości 6 oraz międzynarodowym standardzie rachunkowości 37