Nowelizacja ustawy o VAT, która weszła w życie 1 stycznia 2008 r., wprowadziła niekorzystną zmianę, jeśli chodzi o kryteria uznania nieodpłatnie wydanych towarów za prezenty małej wartości. Jakie w związku z tym powstały kontrowersje?
Nie wchodząc w szczegóły funkcjonowania nowych zasad (które znane są już podatnikom), a także abstrahując od kwestii ich nieprecyzyjności, warto zastanowić się, czy są one zgodne z prawem wspólnotowym. Artykuł 16 Dyrektywy 2006/112 nakazuje, aby nieodpłatne wydanie towarów niskiej wartości nie podlegało opodatkowaniu. Celem tego przepisu jest przede wszystkim uwolnienie podatników od ciężaru administracyjnego związanego z opodatkowaniem przypadków masowych wydań o jednostkowo niewielkiej wartości. Opodatkowanie takich przypadków wiązałoby się z nieproporcjonalnie dużym wysiłkiem po stronie podatników (a często praktycznie byłoby niemożliwe) w porównaniu z wpływami budżetowymi z opodatkowania tego typu wydań. Niestety Dyrektywa nie definiuje, czym są prezenty o niskiej wartości. Pozostawia ona w tym zakresie swobodę państwom członkowskim. Swoboda ta ograniczona jest jednak ogólnymi zasadami prawa wspólnotowego. Przede wszystkim zastosowanie znajdzie tu zasada skuteczności (efektywności), zgodnie z którą m.in. państwo członkowskie zobowiązane jest do takiej implementacji prawa wspólnotowego, żeby korzystanie z uprawnień nadanych przez to prawo jednostkom było skuteczne. Zatem przepisy krajowe muszą być tak skonstruowane, aby korzystanie z praw wynikających z przepisów wspólnotowych nie było nadmiernie utrudnione lub praktycznie niemożliwe.
Nowe kryteria definiowania prezentów małej wartości, które w zasadniczym zakresie nakazują odwoływać się do ceny, którą obdarowany musiałby zapłacić, gdyby ją nabył odpłatnie, przeczą zasadzie skuteczności. Aby nie opodatkować wydania towaru o niewielkiej wartości, podatnik zmuszony jest bowiem do analizowania, ile na danym rynku musiałaby zapłacić osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, kupując taki lub podobny towar (ceny te mogą się istotnie różnić między poszczególnymi sklepami). Obowiązek taki należy uznać za nadmierne utrudnienie, często zaś określenie takiej ceny może być praktycznie niemożliwe. Nowe regulacje w praktyce oznaczają, że skorzystanie z uprawnienia do nieopodatkowywania towarów o niskiej wartości, które podatnikom nadaje art. 16 Dyrektywy, jest w wielu przypadkach nadmiernie utrudnione lub praktycznie niemożliwe. Zatem należy uznać, że nowe regulacje naruszają prawo wspólnotowe w tym zakresie.
Jerzy Martini
doradca podatkowy Baker & McKenzie
Not. EM
