Zniesienie współwłasności jest obciążone podatkiem od czynności cywilnoprawnych tylko w przypadku wystąpienia spłat lub dopłat.
Katalog czynności podlegający opodatkowaniu na podstawie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 101, poz. 649 z późn. zm.) zawiera nie tylko transakcje sprzedaży, ale też m.in. umowy o zniesienie współwłasności. W przypadku umów o zniesienie współwłasności podatkowi od czynności cywilnoprawnych (PCC) podlega jedynie część dotycząca spłat lub dopłat. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy o zniesienie współwłasności i ciąży na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział we współwłasności.
Andrzej Suwiński, starszy konsultant w kancelarii Paczuski, Taudul, Korszla, Grochulski Doradcy Podatkowi, tłumaczy, że w ramach współwłasności określonej rzeczy (np. nieruchomości) prawo własności do nich przysługuje niepodzielnie kilku osobom. Przez zniesienie współwłasności należy rozumieć likwidację stosunku prawnego łączącego współwłaścicieli.
Niezależnie od tego, czy zniesienie współwłasności następuje w drodze umowy pomiędzy współwłaścicielami, czy w trybie sądowym, czynność ta może zostać dokonana m.in. poprzez podział fizyczny przedmiotu współwłasności albo przez przyznanie go na własność jednemu ze współwłaścicieli. Z dopłatami mamy do czynienia w razie podziału fizycznego nieruchomości w sytuacji, gdy jeden ze współwłaścicieli przejmuje część wspólnego mienia, ale wartość otrzymanej części nie wyczerpuje wartości jego udziału we współwłasności. Zadaniem dopłat jest wyrównanie powstałych różnic. Natomiast konieczność dokonania spłat powstaje, gdy nieruchomość zostaje przyznana jednemu ze współwłaścicieli z jednoczesnym obowiązkiem wypłacenia pozostałym właścicielom równowartości przypadających im udziałów we wspólnej nieruchomości.
Andrzej Suwiński dodaje, że jeśli w wyniku zniesienia współwłasności nieruchomości nie wystąpią elementy umowy odpłatnej (tj. żaden ze współwłaścicieli nie będzie dokonywał spłat lub dopłat na rzecz drugiego współuprawnionego), to dokonanie tej czynności nie będzie podlegało PCC. W przeciwnym przypadku zniesienie współwłasności będzie rodzić obowiązek podatkowy w zakresie PCC – choć wyłącznie w części obejmującej spłaty/dopłaty.
2 proc. wynosi PCC od zniesienia współwłasności nieruchomości, rzeczy ruchomych, użytkowania wieczystego