Podatnik może uwolnić się od odpowiedzialności karnej skarbowej, jeżeli złoży tzw. czynny żal, czyli zawiadomi urząd skarbowy o popełnionym wykroczeniu.
Dotkliwe grzywny za wykroczenie skarbowe grożą podatnikom za nieterminowe składanie deklaracji oraz uporczywe niepłacenie podatku. Odpowiedzialności karnej skarbowej można jednak uniknąć, składając tzw. czynny żal. Nie podlega karze podatnik, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ podatkowy, ujawniając istotne okoliczności czynu. Wynika to z art. 16 kodeksu karnego skarbowego (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 111, poz. 765 z późn. zm.). Ustawodawca przewiduje zatem możliwość zaniechania ukarania podatnika, który sam zawiadomił urząd skarbowy o popełnionym przewinieniu.
Trzeba pamiętać, że czynny żal będzie złożony skutecznie, jeżeli organ podatkowy nie miał wyraźnie udokumentowanej wiadomości o popełnieniu wykroczenia lub przestępstwa skarbowego. Bezskuteczne będzie zawiadomienie o popełnieniu przewinienia podatkowego, o którym organ podatkowy już wie. Oznacza to, że podatnik jako pierwszy musi zawiadomić urząd skarbowy o niezłożeniu deklaracji w terminie bądź niezapłaceniu podatku. Jeżeli zatem organ podatkowy sam stwierdzi, że podatnik mimo ciążącego na nim obowiązku nie złożył zeznania lub nie zapłacił podatku, to złożenie czynnego żalu nie będzie skuteczne.
Przepisy dopuszczają złożenie czynnego żalu na piśmie lub ustnie do protokołu. W praktyce najlepiej złożyć w urzędzie skarbowym pisemne zawiadomienie o niezłożeniu w terminie zeznania i niezapłacenia podatku. Podatnik powinien w nim podać swoje dane personalne, NIP oraz wskazać dokładnie, czego dotyczyło przewinienie. Czynny żal stosuje się bowiem pod warunkiem że podatnik ujawnił istotne okoliczności czynu. Trzeba również pamiętać, że samo złożenie pisma nie wystarczy. Jeżeli czyn zabroniony polega na uszczupleniu podatku, to czynny żal będzie skuteczny tylko pod warunkiem zapłaty należności, w terminie wyznaczonym przez urząd skarbowy.
Podstawa prawna
Art. 16 ustawy z 10 września 1991 r. – Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 111, poz. 765 z późn. zm.).