Konsekwencją zwrotu w całości lub części środków zgromadzonych na indywidualnych kontach emerytalnych (IKE) podatnika jest obowiązek zapłaty PIT. Fiskus i fundusze prowadzące indywidualne konta emerytalne odmiennie jednak podchodzą do zasad obliczania dochodu, który ma zostać opodatkowany 19-proc. podatkiem
Podatnicy oszczędzający na indywidualnych kontach emerytalnych nie muszą płacić podatku dochodowego od osób fizycznych. Przepisy ustawy o PIT przewidują bowiem zwolnienie z podatku. Zasada ta nie dotyczy jednak osób, które zmieniają IKE i składają zlecenie częściowego lub całkowitego zwrotu środków zgromadzonych na indywidualnym koncie emerytalnym. Podatnicy ci mają obowiązek zapłaty podatku, który pobierają i odprowadzają do fiskusa fundusze inwestycyjne prowadzące indywidualne konta emerytalne. Fundusze nie zawsze jednak wiedzą, ile podatku należy odprowadzić, ponieważ nie mogą się zgodzić co do definicji dochodu podlegającego opodatkowaniu. Spór o to, jak liczyć dochód, rozstrzygnął ostatnio Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu (wyrok z 21 grudnia 2010 r., sygn.akt I SA/Po 755/10).

Zwolnienie z PIT

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 58a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 z późn.zm.) zwolnione od podatku są dochody z tytułu oszczędzania na indywidualnym koncie emerytalnym, w rozumieniu przepisów o indywidualnych kontach emerytalnych, uzyskane w związku z:
a) gromadzeniem i wypłatą środków przez oszczędzającego,
b) wypłatą środków dokonaną na rzecz osób uprawnionych do tych środków po śmierci oszczędzającego,
c) wypłatą transferową.
Z tym że zwolnienie nie ma zastosowania, w przypadku gdy oszczędzający gromadził oszczędności na więcej niż jednym indywidualnym koncie emerytalnym, chyba że przepisy te przewidują taką możliwość.
Podatnicy zmieniający IKE mogą jednak złożyć zlecenie zwrotu. Jak wyjaśnił skarżący w sprawie rozstrzygniętej przez WSA, zgodnie z art. 37 ustawy o IKE oszczędzający na IKE może złożyć zlecenie zwrotu skutkujące wypłatą zgromadzonych na koncie środków. Zlecenie może mieć dwie formy: zwrot całkowity lub częściowy. Zgodnie z art. 41 ust. 4 w związku z ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych fundusze prowadzące IKE mają obowiązek pobierania zryczałtowanego podatku dochodowego od wypłat dokonywanych na rzecz osób oszczędzających na IKE, prowadzonego w ramach tych funduszy. Jak wynika natomiast z art. 30a ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT, od dochodu oszczędzającego na indywidualnym koncie emerytalnym z tytułu zwrotu albo częściowego zwrotu, w rozumieniu przepisów o indywidualnych kontach emerytalnych, środków zgromadzonych na tym koncie, pobiera się 19-proc. zryczałtowany podatek dochodowy.
Jak wyjaśnił skarżący fundusz, metoda obliczania dochodu stanowiącego podstawę opodatkowania określona jest w art. 30a ust. 8 ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem, w przypadku zwrotu całkowitego dochodem jest różnica między kwotą stanowiącą wartość środków zgromadzonych na IKE a sumą wpłat na IKE. Natomiast w przypadku częściowego zwrotu dochodem jest kwota zwrotu pomniejszona o kwotę stanowiącą iloczyn kwoty zwrotu i wskaźnika stanowiącego udział sumy wpłat na IKE do wartości środków zgromadzonych na tym koncie.

Opodatkowany dochód

Spór w omawianej sprawie dotyczył sposobu obliczenia dochodu, w przypadku gdy oszczędzający zmieniał IKE. Sąd przyznał rację podatnikowi. Stwierdził, że organ podatkowy błędnie określił sposób obliczania sumy wpłat. Zdaniem ministra finansów za sumę wpłat należy uznać sumę wpłat według stanu i wartości z dnia ich wpływu na bieżące IKE, z którego dokonywany jest zwrot oszczędzającemu. Natomiast zdaniem sądu wpłata środków pieniężnych dokonywana przez oszczędzającego na IKE może mieć tylko jedną wartość – tj. wartość z chwili jej wnoszenia. Sąd przyznał też rację skarżącemu, że przez sumę wpłat na IKE należy rozumieć wszelkie wpłaty, z których pochodzą środki zgromadzone na IKE, w tym również wpłaty dokonywane na wcześniejsze IKE lub PPE (pracownicze programy emerytalne) prowadzone wcześniej na rzecz oszczędzającego.
Ważne!
Zwolnione od podatku są dochody z tytułu oszczędzania na indywidualnym koncie emerytalnym. Jeśli jednak oszczędzający zmienia IKE i wypłaca wszystkie środki zgromadzone na IKE lub ich część, to będzie musiał zapłacić PIT
Podstawa prawna
Art. 21 ust. 1 pkt 58a, art. 30a ust. 8, art. 30a ust. 1 pkt 10, art. 41 ust. 4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 z późn.zm.).