Czytając broszurę MF na temat noweli VAT, można wyciągnąć błędne wnioski. Podatnicy zachowują prawo do odliczenia VAT m.in. od rat leasingowych lub od czynszu. Nie można – wbrew wyjaśnieniom resortu – odliczać VAT od paliwa do tych aut.
Jeśli podatnik ma samochód z kratką m.in. w leasingu, a umowa była zawarta przed 1 stycznia 2011 r. i zarejestruje umowę do 31 stycznia, to będzie miał prawo do odliczenia VAT od paliwa. Takie wnioski mogą wyciągnąć podatnicy, czytając broszurę Ministerstwa Finansów, zamieszczoną na stronie internetowej resortu. A to niestety nieprawda.
Artykuł 6 nowelizacji ustawy o VAT, która weszła w życie 1 stycznia 2011 r., nie dotyczy ograniczenia z art. 4, czyli paliwa, ale ograniczenia z art. 3 ust. 6. Z kolei ograniczenie z art. 4 dotyczy samochodów z art. 3 ust. 1 (osobowych i innych pojazdów) i nie ma znaczenia, czy samochody te są w leasingu czy nie i czy przysługuje podatnikowi pełne odliczenie VAT od czynszu lub raty leasingowych.
Być może MF miało coś innego na myśli, ale wyjaśnienia napisane są w taki sposób, że mogą wprowadzać podatnika w błąd. Tego typu wnioski potwierdzają niezależni eksperci.

Kiepska legislacja

Ustawa o VAT uznawana jest za jeden z kilku najważniejszych aktów prawnych w Polsce w szczególności dlatego, że przepisy te stosują na co dzień setki tysięcy, jeśli nie miliony osób. Dlatego, jak uważa Zbigniew Liptak, menedżer w Ernst & Young, tak bardzo razi w tej ustawie to, że nie jest ona pisana z myślą o tych rzeszach praktyków, lecz wydaje się być pisana z założeniem, że czytać ją będą wyłącznie osoby świetnie obeznane w kwestiach prawnych.
– Doskonałym przykładem tej niedobrej praktyki są zmiany wprowadzone od 1 stycznia 2011 r. – podkreśla Zbigniew Liptak.
Ekspert dodaje, że art. 41 wciąż stanowi, że stawka VAT wynosi 22 proc., i tylko w art. 146a jest wskazane, że przez trzy lata tej stawki nie stosuje się, lecz zamiast niej należy stosować stawkę 23 proc. Podobnie rzecz się ma z regulacjami dotyczącymi odliczania VAT od samochodów służbowych i od paliwa. Na próżno szukać tych regulacji w treści ustawy o VAT, gdyż regulacje obecnie obowiązujące zawarte są w art. 3 (samochody) oraz w art. 4 (paliwo) ustawy zmieniającej ustawę o VAT (a więc są to zmiany niewidoczne w tekście ustawy o VAT). Ta ostatnia regulacja stanowi, że w okresie najbliższych dwóch lat odliczenia VAT nie stosuje się do nabywanych przez podatnika paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu wykorzystywanych do napędu samochodów, które w rozumieniu obecnych przepisów przy ich nabyciu, leasingu itp. nie dają prawa do pełnego odliczenia VAT (tj. o których mowa w art. 3 ust. 1 ustawy zmieniającej ustawę o VAT).
– Czyli nawet jeśli nadal przysługuje prawo do odliczania VAT od samochodu ze względu na zarejestrowanie umowy leasingu w urzędzie skarbowym, to prawo takie nie przysługuje przy odliczaniu VAT od paliwa – stwierdza Zbigniew Liptak.



Nowela VAT

Zasady odliczenia VAT przy zakupie paliwa do samochodów reguluje art. 4 ustawy z 16 grudnia 2010 r. nowelizującej ustawę o VAT. Agnieszka Bieńkowska, doradca podatkowy, partner w MDDP, tłumaczy, że zgodnie z tym przepisem w okresie do końca 2012 r. nie ma możliwości odliczenia VAT od paliwa do samochodów osobowych oraz innych pojazdów o dopuszczalnej ładowności poniżej 3,5 tony (z wyjątkiem pojazdów wymienionych w art. 3 ust. 2). Dotyczy to także tzw. samochodów z kratką, które podatnik wynajmuje bądź leasinguje na podstawie umowy zawartej przed 1 stycznia 2011 r. i zarejestrowanej do 31 stycznia. To są dwie różne kwestie, regulowane dwoma różnymi przepisami – o paliwie mówi art. 4 nowelizacji, który odwołuje się do art. 3 ust. 1, o odliczeniu VAT od czynszu lub rat leasingowych z umów zawartych przed 1 stycznia 2011 r. natomiast art. 6 ustawy nowelizującej, który z kolei odwołuje się do art. 3 ust. 6.
– Nie ma między tymi przepisami żadnej korelacji, tak więc interpretacja, zgodnie z którą podatnicy posiadający auta w leasingu na podstawie umów zawartych przed 1 stycznia 2011 r. i korzystający w zakresie odliczenia VAT od czynszu/raty leasingowej z art. 6 mogą także odliczać VAT od paliwa tankowanego do tych samochodów, nie jest prawidłowa – ocenia Agnieszka Bieńkowska.

Okresy przejściowe

Niejasność regulacji jest związana nie tylko z broszurą MF, lecz także z faktem stosowania przez ustawodawcę przejściowych okresów obowiązywania poszczególnych ograniczeń w prawie do odliczania VAT. Na ten aspekt zwraca uwagę Michał Lejman, doradca podatkowy w Firmie Doradczej KPMG, który zauważa, że od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2012 r. generalną zasadą jest, że podatnicy nie mają prawa do odliczenia VAT (lub jego zwrotu) od paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu nabywanych do tzw. samochodów z kratką. Natomiast prawo takie przysługuje w stosunku do wskazanej przez ustawodawcę grupy pojazdów, m.in. samochodów wielozadaniowych, samochodów typu van, pickup, samochodów będących pojazdami specjalnymi, pojazdów samochodowych przeznaczonych do przewozu 10 osób łącznie z kierowcą itp., a więc tych pojazdów, w związku z nabyciem których podatnikom przysługuje pełne odliczenie VAT.
– Począwszy od 1 stycznia 2013 r., co do zasady, posiadacze samochodów z kratką odzyskają prawo do odliczenia podatku od nabywanych paliw. Oczywiście pod warunkiem, że ustawodawca nie dokona dalszych zmian przepisów – mówi Michał Lejman.

Prawa nabyte

Nowelizacja ustawy o VAT wprowadzająca ograniczenia w zakresie odliczania VAT od samochodów i paliwa zachowuje zatem niektóre prawa nabyte. Tomasz Siennicki, doradca podatkowy w Kolibski Nikończyk Dec & Partnerzy, mówi w rozmowie z „DGP”, że dotyczy to przede wszystkim tych podatników, którzy przed 1 stycznia 2011 r. zawarli umowę leasingu, najmu, dzierżawy lub inną podobną umowę, której przedmiotem były tzw. samochody z kratką. Podatnicy ci będą mogli kontynuować odliczenie VAT od rat leasingowych lub od czynszu najmu, pod warunkiem jednak, że zarejestrują taką umowę we właściwym urzędzie skarbowym do końca stycznia. W tym celu powinny się udać z umową do urzędu i uzyskać na jej egzemplarzu pieczęć potwierdzającą rejestrację.
– Zachowanie prawa do odliczenia VAT od rat leasingowych lub od czynszu nie oznacza, że podatnik będzie mógł odliczać VAT od paliwa do takich samochodów – zastrzega Tomasz Siennicki. Taka możliwość jest wyłączona.

Broszury to zły pomysł

Eksperci są zgodni, że lektura wyjaśnień MF może doprowadzić do mylnego wniosku, że podatnik, który użytkuje samochód z kratką na podstawie umowy leasingu zarejestrowanej w urzędzie, ma prawo do odliczenia także VAT od paliwa.
– Nie jest dobrze, jeśli wniosek można wysnuć z broszur informacyjnych publikowanych przez Ministerstwo Finansów, bo tych, którzy nie mają czasu na szczegółową lekturę przepisów, może to wprowadzać w błąd – ocenia Agnieszka Bieńkowska. Jest to ważne tym bardziej, że informacje publikowane w broszurach nie mają formalnie statusu interpretacji ogólnych, a więc ich treść nie jest wiążąca dla organów podatkowych i nie zapewnia ochrony podatnikom, którzy informacje te zastosują.