Znowelizowane przepisy ustawy o VAT określają, że usługi medyczne są zwolnione z VAT, ale tylko te, które służą profilaktyce, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia.
Od 2011 roku czynności zwolnione z podatku, które zostały wyszczególnione w obowiązującym do końca 2010 roku załączniku nr 4 do ustawy o VAT, zostały przeniesione do tekstu tej ustawy. Jednocześnie zakres zwolnień w niektórych przypadkach został określony w inny sposób. Dotyczyło to również usług związanych z ochroną zdrowia, które pod nazwą usług medycznych wykonywanych w zakładach opieki zdrowotnej i w formie praktyki indywidualnej są zwolnione z VAT.

Zawężone zwolnienie

W brzmieniu obowiązującym od 2011 roku w ustawie o VAT określono, że zwolnione z tego podatku będą usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, wykonywane przez zakłady opieki zdrowotnej.
Zwolnieniem zostaną też objęte usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, świadczone przez:
● lekarzy i lekarzy dentystów,
● pielęgniarki i położne,
● osoby wykonujące inne zawody medyczne, czyli osoby, które uprawnione są do udzielania świadczeń zdrowotnych, oraz osoby legitymujące się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny,
● psychologów.
Oznacza to, że zwolnienie z VAT dotyczy tylko zakresu opieki medycznej, związanej z profilaktyką, zachowaniem, ratowaniem, poprawą oraz przywracaniem do zdrowia (dotyczy również profilaktyki zdrowotnej i terapeutyki). Zwolnieniu podlegają więc usługi świadczone przez publiczne i prywatne zakłady opieki zdrowotnej, a także m.in. lekarzy, pielęgniarki oraz pozostałe osoby wykonujące inne zawody medyczne. Zawężenie zakresu stosowania zwolnienia spowoduje, iż niektóre specyficzne usługi medyczne zostaną objęte stawką 23 proc.

Poprawa urody

Zmodyfikowanie przepisów ustawy o VAT przy usługach medycznych oznacza, że usługi poprawiania urody, czyli operacje plastyczne, które do końca 2010 roku były zwolnione z VAT, zostały objęte tym podatkiem. Od 2011 roku dotychczas zwolnione z VAT operacje plastyczne są objęte podstawowa stawką, czyli 23-proc. podatkiem. Jedynie operacje plastyczne, które wpływają na poprawę zdrowia lub ratują przed jego utratą, np. korekta skrzywionej przegrody nosowej lub zmiażdżonego nosa po wypadku, mogą skorzystać ze zwolnienia.
Firmy medyczne mogą się spotkać z taką sytuacja, że część ich usług będzie objęta VAT, a część nadal zwolniona, np. laboratoria medyczne. Od tego roku część usług będzie opodatkowana, ze względu na cel niezwiązany z profilaktyką, zachowaniem, ratowaniem, przywracaniem i poprawą zdrowia, np. usługi genetyczne, operacje plastyczne, sądowe.

Zwolnienia pozaustawowe

Trzeba pamiętać też, że ze zwolnienia na podstawie przepisów wykonawczych do ustawy o VAT korzystają usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, oraz dostawa towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, wykonywane przez uczelnie medyczne.
Dodatkowo zwolnione z VAT będzie świadczenie usług i dostawa towarów (z wyłączeniem towarów akcyzowych), wykonywane przez podmioty, których działalność jest zwolniona od podatku m.in. na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT (czyli zakłady opieki zdrowotnej), w związku z organizowaniem imprez połączonych ze zbiórką pieniędzy wyłącznie na potrzeby tej działalności zwolnionej, pod warunkiem że:
● środki pieniężne pozyskane z tych czynności zostaną przeznaczone w całości na potrzeby działalności zwolnionej,
● zwolnienie z podatku nie spowoduje naruszenia warunków konkurencji,
● podmioty nie naruszają przepisów o zbiórkach publicznych.



Nieodpłatne świadczenie

Z rozliczeniem usług opieki medycznej wiąże się jeszcze jedna wątpliwość, która jest związana z refakturowaniem. Dotyczy to sytuacji, gdy pracodawcy fundują pakiety medyczne swoim pracownikom.
Uznając nieodpłatne przekazanie usług obcych za tożsame z nieodpłatnym świadczeniem na rzecz pracowników, należałoby naliczać 23-proc. podatek od pakietów fundowanych pracownikom. Przyjmując taką interpretację, organy podatkowe zapewne będą się odnosiły do art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, który stanowi podstawę do opodatkowania nieodpłatnie świadczonych usług na cele osobiste m.in. podatnika lub jego pracowników. Jednak opodatkowanie tego typu świadczeń będzie uzależnione od praktyki, którą przyjmą organy podatkowe.
Transport sanitarny
Ze zwolnienia korzystają również usługi transportu sanitarnego wykonywanego specjalistycznymi środkami transportu lądowego, wodnego i lotniczego
Definicja ZOZ
Zakładem opieki zdrowotnej jest:
● szpital, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, sanatorium, prewentorium, hospicjum stacjonarne, inny niewymieniony z nazwy zakład przeznaczony dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonym, stałym pomieszczeniu,
● przychodnia, ośrodek zdrowia, poradnia, ambulatorium,
● pogotowie ratunkowe,
● medyczne laboratorium diagnostyczne,
● pracownia protetyki stomatologicznej i ortodoncji,
● zakład rehabilitacji leczniczej,
● żłobek,
● ambulatorium lub ambulatorium z izbą chorych jednostki wojskowej, Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Biura Ochrony Rządu, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz jednostki organizacyjnej Służby Więziennej,
● stacja sanitarno-epidemiologiczna,
● wojskowy ośrodek medycyny prewencyjnej,
● jednostka organizacyjna publicznej służby krwi,
● inny zakład spełniający warunki określone w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej.
Czym są świadczenia zdrowotne
Świadczeniem zdrowotnym są działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania, w szczególności związane z:
● badaniem i poradą lekarską,
● leczeniem,
● badaniem i terapią psychologiczną,
● rehabilitacją leczniczą,
● opieką nad kobietą ciężarną i jej płodem, porodem, połogiem oraz nad noworodkiem,
● opieką nad zdrowym dzieckiem,
● badaniem diagnostycznym, w tym z analityką medyczną,
● pielęgnacją chorych,
● pielęgnacją niepełnosprawnych i opieką nad nimi,
● opieką paliatywno-hospicyjną
● orzekaniem i opiniowaniem o stanie zdrowia,
● zapobieganiem powstawaniu urazów i chorób poprzez działania profilaktyczne oraz szczepienia ochronne
● czynnościami technicznymi z zakresu protetyki i ortodoncji,
● czynnościami z zakresu zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze.
Podstawa prawna
Art. 2 – 3 ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 14, poz. 89 z późn. zm.).
Art. 43 ust. 1 pkt 18 – 20 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).
Par. 13 ust. 1 pkt 23 i 24 rozporządzenia ministra finansów z 22 grudnia 2010 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 246, poz. 1649).