Dla rozliczenia podatku dochodowego od osób prawnych wydatek uznaje się za poniesiony w dniu ujęcia go w systemie księgowym spółki.
Nie tylko podatnicy, ale również organy podatkowe i sądy administracyjne mają problem z prawidłową interpretacją przepisów dotyczących definicji dnia poniesienia kosztu.

Poniesienie kosztów

Zgodnie z art. 15 ust. 4e ustawy o podatku dochodowego od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.) za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.
Zdaniem Agnieszki Poręby, doradcy podatkowego w Accreo Taxand, mimo że przepis ten jest jednoznaczny, to jego interpretacja może sprawiać problemy w zakresie zdefiniowania sformułowania „dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych”. Na podstawie tego wyrażenia można argumentować, że koszt można uznać za poniesiony nie w dniu zaksięgowania, tj. w dniu dokonania technicznej czynności ujęcia w księgach, ale w dniu, na który go zaksięgowano, tj. w dniu, w którym dany wydatek został zakwalifikowany jako koszt dla celów rachunkowości.

Różna interpretacja

Problem ten był rozpatrywany przez Naczelny Sąd Administracyjny, który w wyroku z 18 maja 2010 r. (sygn. akt II FSK 942/09) przeanalizował relację między definicją „dnia poniesienia kosztu” z art. 15 ust. 4e ustawy o CIT a przepisami ustawy o rachunkowości.
Jak mówi Katarzyna Wojtowicz-Janicka, doradca podatkowy w ECDDP lektura akt sprawy rodzi smutną refleksję odnośnie do zrozumienia przez organ podatkowy i sądy procesu dokonywania zapisów w księgach rachunkowych. Zdaniem organu podatkowego dzień poniesienia kosztu to dzień faktycznego księgowania i równocześnie dzień przeprowadzenia operacji gospodarczej, zaś według sądu pierwszej instancji dzień przeprowadzenia operacji gospodarczej to data wystawienia faktury.
Używanie takich wyrażeń jak: „dzień faktycznego księgowania”, „dzień wystawienia faktury” czy też „dzień operacji gospodarczej” to mętlik interpretacyjny.
Analiza poglądu wyrażonego przez organy podatkowe prowadzi do wniosku, że podstawą niekorzystnego dla podatnika rozstrzygnięcia był brak rozróżnienia pomiędzy datą faktycznego księgowania wydatku (tj. datą, kiedy następuje wprowadzenie zapisu do ksiąg) a datą, na jaką wydatek jest księgowany (przypisanie wydatku do okresu sprawozdawczego).
Sąd administracyjny pierwszej instancji uznał natomiast, że datą przeprowadzenia operacji gospodarczej jest dzień wystawienia faktury.
Ostatecznie NSA wskazał, że dniem poniesienia kosztu jest dzień, w którym zaksięgowano (koszt) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku) albo innego dowodu w razie jej braku.
Ważne!
Dniem poniesienia kosztu powinien być dzień jego ujęcia w księgach rachunkowych (zaksięgowania) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku)