Zagraniczne firmy, które mają zwrot VAT, muszą założyć konto w Polsce. Bo choć ustawa o VAT przewiduje zwrot różnicy podatku tylko na rachunek krajowy, to naruszenie unijnej zasady swobody świadczenia usług i przepływu kapitału.
Wiele zagranicznych firm, które robią interesy w Polsce rejestruje się w naszym kraju dla celów VAT. Okazuje się jednak, że mają kłopoty z odzyskaniem należnej im różnicy podatku, bo mają konta bankowe tylko w swoim macierzystym kraju. Fiskus nie chce zwracać podatku na zagraniczne konta, bo polskie przepisy przewidują zwrot tylko na konto w polskim banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej (SKOK).
Zwrot na rachunek bankowy
Zgodnie z ustawą o VAT zwrot różnicy pomiędzy kwotą podatku naliczonego a kwotą podatku należnego następuje na rachunek bankowy podatnika. Dotyczy to podmiotów zarejestrowanych dla celów VAT, zarówno firm polskich, jak i zagranicznych.
I nie byłoby problemu, gdyby nie słowniczkowa definicja rachunku bankowego przewidziana w ustawie o VAT. Wynika z niej, że rachunkiem bankowym jest rachunek w banku lub SKOK-u, które mają siedzibę na terytorium Polski.
– Z literalnej wykładni tej regulacji wynika, że zarejestrowany w Polsce podatnik VAT mający siedzibę za granicą zmuszony jest posiadać rachunek w polskiej instytucji bankowej – mówi Łukasz Kupiec z KPMG.
I fiskus trzyma się tego literalnego brzmienia przepisu i nie chce zwracać nadwyżki VAT na konta zagraniczne. Jednak jest spora liczba firm z siedzibą w innym kraju unijnym, które choć są zarejestrowane dla celów VAT w Polsce, nie mają u nas konta. Konta firmowe mają założone w bankach we własnych krajach.
W praktyce niektóre firmy zagraniczne są zmuszane do otwierania konta w Polsce nawet dla jednego zwrotu. Tymczasem organ podatkowy nie ma żadnego problemu, żeby zwrócić VAT na konto zagraniczne dla tzw. nierezydentów, czyli firm, które nie są zarejestrowane w Polsce dla celów tego podatku. Potrąca sobie tylko koszty przelewu.

Obowiązkowe konto w Polsce

Eksperci podatkowi są zgodni: polskie przepisy naruszają podstawowe zasady TWE.
– Wymóg dokonywania zwrotu różnicy VAT na rachunek bankowy podmiotu zagranicznego w banku mającym siedzibę na terytorium Polski znacząco ogranicza takie podmioty w faktycznej możliwości uzyskania zwrotu środków finansowych – uważa Rafał Dębowski, adwokat z Kancelarii Adwokackiej Dębowski i Wspólnicy.
W jego ocenie taka regulacja jest niezgodna z zasadami wspólnego rynku obowiązującymi na terenie Unii Europejskiej. Siedziba banku na terenie Polski nie powinna być wyznacznikiem możliwości realizacji przelewu, gdyż to faktycznie utrudnia uzyskanie zwrotu różnicy podatku. Ponadto zdaniem Rafała Dębowskiego dyskryminuje zagraniczne banki, które mają siedzibę w Unii Europejskiej. Dyskryminowane są nawet banki zagraniczne, które prowadzą działalność gospodarczą w Polsce za pośrednictwem swoich oddziałów, bo siedzibę mają poza Polską.
Andrzej Nikończyk, doradca podatkowy, partner w Kancelarii KNDP Kolibski Nikończyk Dec i Partnerzy, również uważa, że te przepisy naruszają zasady unijne poprzez przymus posiadania rachunku bankowego w Polsce. Zwłaszcza że firma zagraniczna najczęściej posiada już konto w swoim kraju.
– Najprawdopodobniej chodzi o to, że za przelewy zagraniczne pobierane są dodatkowe opłaty – domyśla się Andrzej Nikończyk.



Zwrot dla nierezydentów

Problem związany ze zwrotem podatku zagranicznym podmiotom można jednak łatwo rozwiązać. Wystarczy wprowadzić zasadę, że jeśli zwrot dokonywany jest na rachunek w banku zagranicznym, fiskus ma prawo do pomniejszenia go o kwotę opłaty za przelew. Zwłaszcza że zwroty na konta zagraniczne są już dokonywane. Polski ustawodawca przewidział taką możliwość w przypadku wspomnianych tzw. nierezydentów, czyli firm, które nie zarejestrowały się dla celów VAT w naszym kraju i nie dokonują w Polsce czynności opodatkowanych VAT.
– Rozporządzenie określające zasady zwrotu w tym przypadku stanowi, że gdy jest on dokonywany na rachunek w banku zagranicznym, urząd skarbowy nie ponosi kosztów związanych z dokonaniem zwrotu – podkreśla Łukasz Kupiec.
Inaczej mówiąc, fiskus przesyłając pieniądze na konto zagraniczne, ma prawo do potrącenia opłaty za przelew z wypłacanej należności. Podatnik dostaje pieniądze na konto w swoim kraju, ale ponosi koszty wyższej opłaty za przelew.

Trybunał jest przeciwny

Jakie są szanse na zmianę stanowiska organów podatkowych co do zwrotu VAT na konta zagraniczne? Adrian Jonca, doradca podatkowy z kancelarii Beiten Burkhardt, który w imieniu jednej z unijnych spółek domaga się zwrotu VAT na konto założone za granicą, jest dobrej myśli. Nie ma wątpliwości, że ustawa o VAT narusza traktat wspólnotowy, zwłaszcza zasadę swobody świadczenia usług oraz przepływu kapitału. Trybunał Sprawiedliwości UE zajmował się już podobną kwestią.
– Sprawa C-356/08 dotyczyła austriackich przepisów o wypłacie refundacji do leków, które mogły być dokonywane tylko na konta w Austrii i to w konkretnym banku. Trybunał w orzeczeniu z 25 czerwca 2009 r. nie miał wątpliwości, że taka regulacja jest niezgodna z Traktatem WE, gdyż ogranicza zasadę swobody – przypomina Adrian Jonca.

Skarga do sądu

Organy podatkowe w kwestii zwrotu VAT dla podmiotów zagranicznych stoją na jednolitym stanowisku, więc jedynym rozwiązaniem wydaje się złożenie skargi do sądu administracyjnego. Adrian Jonca zauważa, że sądy są związane tylko konstytucją i ustawami. W konsekwencji powinny orzec, że polskie przepisy są niezgodne z traktatem, i odmówić zastosowania spornego przepisu. W jego ocenie nie ma potrzeby zmiany przepisów, potrzebna jest zmiana praktyki stosowania prawa. Oczywiści przepisy powinny być zmienione, żeby uciąć dyskusję i wyeliminować naruszenie przepisów UE. Będzie to jednak tylko zmiana redakcyjna.
Nie ma wątpliwości, że obecnie obowiązujące przepisy prowadzą do dyskryminacji i zmuszają do zakładania rachunków w Polsce. To może zniechęcać zagraniczne firmy do robienia interesów w naszym kraju, bo takie bariery biurokratyczne generują dodatkowe koszty i komplikują życie.
Ważne!
Na wniosek podatnika złożony wraz z deklaracją urząd skarbowy jest obowiązany zwrócić różnicę VAT w terminie 25 dni, licząc od dnia złożenia rozliczenia, w przypadku gdy kwoty podatku naliczonego wynikają z faktur, dokumentów celnych, deklaracji importowej i zostały w całości zapłacone