Koniec roku podatkowego wiąże się ze wzmożonymi kontrolami fiskusa. Urzędnicy ruszają na łowy tuż przed wygaśnięciem zobowiązań podatkowych. 31 grudnia 2010 r. wygasną zobowiązania z roku 2004.
Koniec każdego roku podatkowego wiąże się ze wzmożonymi działaniami kontrolnymi fiskusa. Armia urzędników rusza na łowy, tuż przed wygaśnięciem zobowiązań podatkowych. 31 grudnia 2010 r. wygasną zobowiązania z roku 2004. Stąd obecnie prowadzone postępowania podatkowe i kontrole skarbowe skupiają się głównie na rozliczeniach tego roku. Trzeba podkreślić, że to nie są zwykłe kontrole. Zazwyczaj są to postępowania w zakresie nieujawnionych źródeł przychodów.
– Tego typu praktyka jest bardzo niekorzystna dla podatników – ostrzegają eksperci z kancelarii KNDP Kolibski, Nikończyk, Dec & Partnerzy.

Kluczowy koniec roku

Istotą prowadzonych postępowań podatkowych zmierzających do ustalenia zobowiązania z tytułu opodatkowania dochodu nieznajdującego pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów lub pochodzącego ze źródeł nieujawnionych jest konieczność wydania przez organy podatkowe decyzji przed upływem 5 lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin do złożenia zeznania rocznego dla podatników podatku dochodowego od osób fizycznych, za rok podatkowy, którego dotyczy decyzja. Przykładowo – jak wskazuje Michał Dec, doradca podatkowy z kancelarii KNDP Kolibski, Nikończyk, Dec & Partnerzy, decyzje ustalające zobowiązanie podatkowe za 2004 r. muszą zostać wydane i doręczone podatnikom do końca tego roku.
– Dlatego też w trakcie piątego, ostatniego roku na wydanie decyzji postępowanie fiskusa jest szczególnie aktywne – potwierdza Michał Dec.
Nasz rozmówca dodaje, że regułą jest, iż organy prowadzą postępowania w trakcie ostatniego roku, w którym możliwe jest wydanie decyzji podatkowej. Obecnie zdecydowana większość prowadzonych postępowań dotyczy 2004 r., a jedynie część z nich 2005 r.
– Praktyka ta jest bardzo niekorzystna dla podatników. Mogą oni nie być już w stanie udokumentować wielu dowodów osiąganych dochodów po upływie tego okresu, jak również nie pamiętają oni wielu faktów mających istotne znaczenie dla ustaleń faktycznych – podkreśla Michał Dec.
Zdaniem naszego rozmówcy jest to szczególnie dotkliwe w ramach postępowania, w którym główny ciężar wykazania pochodzenia legalności zgromadzonych środków spoczywa na podatnikach.

Rozpoczęcie czynności

Postanowienia o wszczęciu takich postępowań z reguły są doręczane podatnikom na początku roku kalendarzowego (styczeń danego roku). Marek Kolibski, doradca podatkowy z kancelarii KNDP Kolibski, Nikończyk, Dec & Partnerzy, wyjaśnia, że wszczęcie postępowania na początku roku daje organowi możliwość przeprowadzenia wnikliwego postępowania dowodowego. Ustalenie sytuacji finansowej podatnika nie tylko w trakcie badanego okresu, ale również w latach poprzedzających ten okres wymaga prowadzenia postępowania trwającego przeciętnie ok. 9 – 12 miesięcy.
– Znane są jednak sytuacje, że postępowania są wszczynane w II połowie roku. W wielu sytuacjach powoduje to, że postępowanie nie zostanie przeprowadzone w sposób rzetelny, a podatnik wielokrotnie nie ma możliwości podjęcia skutecznej obrony – ostrzega Marek Kolibski.

Zainteresowania fiskusa

Po rozpoczęciu postępowania w sprawie nieujawnionych źródeł przychodów w pierwszej kolejności fiskus zwraca uwagę na wydatki podatników. Arkadiusz Gerwel, aplikant adwokacki z kancelarii KNDP Kolibski, Nikończyk, Dec & Partnerzy, stwierdza, że na podstawie różnicy pomiędzy wartością wydatków a uzyskanymi przychodami ustala się zobowiązanie podatkowe. Sam fakt poniesienia wydatków o dużej wartości jest znany fiskusowi już przed wszczęciem postępowania. Takie postępowania nie są bowiem wszczynane przez organy podatkowe w ciemno.
– Wynikają on z posiadanych przez organy danych, np. aktów notarialnych, które są obligatoryjnie przesyłane przez notariuszy władzom skarbowym, oraz przeprowadzonych przed wszczęciem postępowania czynności weryfikacyjnych – zwraca uwagę Arkadiusz Gerwel. Organy podatkowe są również w posiadaniu deklaracji od podatku od czynności cywilnoprawnych wskazujących na fakt nabywania rzeczy ruchomych lub praw majątkowych od osób fizycznych, udzielonych pożyczek oraz informacji o udzielonych darowiznach zgłaszanych do opodatkowania przez osoby fizyczne.



Michał Dec dodaje, że kolejne źródło informacji dla fiskusa mogą stanowić informacje o dokonanych przez podatnika odliczeniach bądź wykorzystanych przez niego ulgach podatkowych (np. wydatkach poniesionych w ramach dawnej ulgi remontowej lub dawnych ulg mieszkaniowych), które podatnicy sami dostarczają organom podatkowym w zeznaniach podatkowych.
– Wydatki tego rodzaju zawsze pomniejszają kwoty zgromadzonych przez podatników oszczędności, na które powołują się podatnicy w trakcie trwającego postępowania – sugeruje Michał Dec. W następnych latach podstawę takich informacji mogą stanowić wnioski o zwrot VAT na materiały budowlane, w których podatnicy szczegółowo przedstawiają zestawienie poniesionych wydatków na cele mieszkaniowe.
– Inne wydatki są ustalane przez organy podatkowe na podstawie oświadczeń o poniesionych wydatkach w badanym okresie, do których zobowiązują podatników w trakcie trwającego postępowania – wyjaśnia Marek Kolibski.
Nasi rozmówcy wyjaśniają, że w trakcie postępowania organy podatkowe badają także dochody uzyskane przez podatników w badanym okresie oraz w trakcie kilku lat poprzedzających poniesienie wydatków na podstawie posiadanych zeznań podatkowych.
Organy podatkowe nie będą jednak dociekać, czy podatnik uzyskał inne dochody, które są zwolnione z podatku dochodowego, a nie zostały wykazane w deklaracjach podatkowych. W takich sytuacjach ciężar dowodu ciąży na samym podatniku.
Chodzi tu przede wszystkim o wykazanie wielokrotnie znacznych dochodów takich jak odsetki od lokat bankowych, otrzymane pożyczki, nie-podlegające zgłoszeniu darowizny, odszkodowania, diety, dochody zagraniczne podlegające zwolnieniu, zyski z giełdy sprzed 2004 r., nagrody i wygrane niepodlegające zgłoszeniu.
Nieujawnione źródła
Jeśli fiskus wykaże, że podatnik zataił dochody, będzie on musiał zapłacić 75-proc. podatek dochodowy.
Skąd fiskus bierze informacje:
● będące w posiadaniu urzędu skarbowego zeznania i deklaracje złożone przez podatników i płatników, a także informacje wynikające z rejestrów opłaty skarbowej, rejestrów podatku od czynności cywilnoprawnych, informacji o rachunkach bankowych,
● informacje uzyskiwane od sądów, komorników sądowych lub notariuszy,
● informacje przekazywane przez wywiad skarbowy,
● informacje uzyskiwane od innych organów państwowych (policja, prokuratura)
● informacje pochodzące z urzędów gmin, banków,
● informacje przekazywane przez osoby anonimowe.
Co może podatnik w trakcie kontroli:
● czynnie uczestniczyć w czynnościach urzędu,
● przedstawiać wszystkie dowody zgodne z prawem potwierdzające jego racje,
● powoływać świadków,
● mieć wgląd do akt sprawy na każdym etapie kontroli (może sporządzać z nich notatki i kopie),
● może wnieść zastrzeżenia do protokołu z kontroli.