Kontrahent podatnika, który w ramach kontroli krzyżowej utrudnia fiskusowi prowadzenie czynności, może być ukarany grzywną z kodeksu karnego skarbowego
Pierwsza tzw. kontrola krzyżowa, czyli weryfikacja faktur VAT, zakończyła się u kontrahenta znalezieniem dwóch rachunków od kontrolowanego podatnika. W późniejszym czasie znaleziono u niego dodatkowych 28 faktur od podatnika, co miało wpływ na ustalenia kontrolne. Ponowna kontrola u podatnika przez uwzględnienie brakujących dokumentów była pozytywna.
– Czy kontrahent może odpowiadać za utrudnianie kontroli przez nieokazanie czy ukrycie dokumentów – pyta pan Marek z Zakopanego.
Lesław Mazur, doradca podatkowy w Ernst & Young, wyjaśnia, że organy podatkowe mogą żądać od kontrahentów podatnika przedstawienia różnego rodzaju dokumentów w celu sprawdzenia prawidłowości i rzetelności informacji podawanych przez kontrolowanego podatnika. W czasie kontroli podatnika w celu weryfikacji dokonanej sprzedaży organy podatkowe mogą występować do kontrahentów podatnika o przedstawienie rachunków, faktur VAT.

Uprawnienia organów

Krzysztof Ścipień, doradca podatkowy w BDO, biuro w Katowicach, wskazuje na art. 274c par. 1 Ordynacji podatkowej (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.), który upoważnia organ podatkowy, w związku z prowadzonym postępowaniem podatkowym lub kontrolą podatkową, do zażądania od kontrahentów podatnika wykonujących działalność gospodarczą przedstawienia dokumentów w zakresie objętym kontrolą u podatnika, w celu sprawdzenia ich prawidłowości i rzetelności.
Aby zrealizować ten obowiązek, kontrahenci podatnika powinni zostać poinformowani w formie pisemnej o prowadzonym postępowaniu kontrolnym (kontrola krzyżowa), a także zakresie przedmiotowym tej kontroli, tj. wskazanie dokumentów, które powinni okazać.
– Osoba, do której zwrócono się z takim żądaniem, zobowiązana jest współdziałać z organami podatkowymi. W przeciwnym razie może narazić się na odpowiedzialność karną skarbową za udaremnianie lub utrudnianie wykonywania czynności kontrolnych – ostrzega Lesław Mazur.

Odpowiedzialność karna

Odpowiedzialność karna w omawianym zakresie istnieje tylko wówczas, gdy zachowanie kontrahenta było umyślne, tzn. że miał on zamiar udaremnić lub utrudnić czynności organów albo przynajmniej przewidywał taką możliwość i na nią się godził.
– Nie można z samego faktu nieprzedstawienia organom żądanych dokumentów wyciągać automa- tycznego wniosku, że kontrahent popełnił już przestępstwo/wykroczenie skarbowe – uważa ekspert Ernst & Young.
Różne mogą być bowiem tego przyczyny, jak chociażby przeoczenie, które samo w sobie wyklucza umyślność. Z tych względów trudno pociągnąć kontrahenta podatnika do odpowiedzialności i to nawet wówczas, gdy jego przeoczenie w rzeczywistości utrudniło prowadzone przez organ czynności, tak jak w omawianej sprawie.

Wysokość sankcji

Zgodnie z art. 83 kodeksu karnego skarbowego (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 111, poz. 765 z późn. zm.) osoba, która udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej urzędnikowi uprawnionemu do przeprowadzenia czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli skarbowej lub czynności kontrolnych w zakresie szczególnego nadzoru podatkowego, może odpowiadać za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe.
– Zachowaniem zagrożonym sankcją jest m.in. nieokazanie – wbrew żądaniu – księgi lub innego dokumentu dotyczącego prowadzonej działalności gospodarczej – tłumaczy Krzysztof Ścipień.
Nadmienia także, że przestępstwo określone w par. 1 art. 83 kodeksu karnego skarbowego może być popełnione zarówno przez działanie, jak i przez zaniechanie, natomiast od strony podmiotowej czyn ten może być popełniony wyłącznie umyślnie i to zarówno z zamiarem bezpośrednim, jak i zamiarem ewentualnym.
Krzysztof Ścipień ocenia, że za swoje zachowanie kontrahent podatnika może zostać ukarany karą grzywny do wysokości 720 stawek dziennych, tj. obecnie w granicach od 31 608 zł do 12 643 200 zł, ponieważ nie przedstawił wszystkich żądanych dokumentów, czym utrudnił przeprowadzenie kontroli.
Maksymalna grzywna z kodeksu karnego skarbowego
● 12 643 200 zł – za przestępstwo (wymierzana przez sąd)
● 26 340 zł – za wykroczenie (wymierzana przez sąd)
● 2634 zł – za wykroczenie (wymierzana przez organ podatkowy)