Nadwyżka VAT powstała w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej, jednak w końcowych miesiącach przed likwidacją firmy. VAT zgodnie z deklaracjami został przepisywany z miesiąca na miesiąc bez wykazywania sprzedaży. Urząd skarbowy odmówił zwrotu naliczonego VAT z powodu braku sprzedaży w ostatnich miesiącach przed likwidacją firmy. Czy mam prawo do zwrotu?

PaweŁ JabŁonowski
doradca podatkowy, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy
Tak
Podatnik, który kończy działalność i w deklaracji wykazał nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym, powinien otrzymać zwrot podatku.
Jedną z podstawowych cech podatku VAT jest faktyczne opodatkowanie konsumpcji, innymi słowy VAT powinien być dla podatników neutralny. Ta zasada jest zapisana w Dyrektywie UE dotyczącej podatku od wartości dodanej i powinna być bezwzględnie przestrzegana, w przeciwnym razie VAT traci swój charakter, przyjmując w pewnej części cechy podatku obrotowego. Przepisy krajowe powinny zatem przewidywać prawo do odliczenia podatku lub do jego zwrotu w każdej sytuacji, w której towary lub usługi nie są przedmiotem ostatecznej konsumpcji.
Wobec powyższego zaskakująca jest treść art. 86 ust. 19 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, zgodnie z którym, jeżeli w okresie, w którym podatnik uzyskał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony, podatnik nie wykonał czynności opodatkowanych, kwotę podatku naliczonego za ten okres przenosi się do rozliczenia na następny okres rozliczeniowy. Z powyższego artykułu skorzystał organ podatkowy w przedmiotowym stanie faktycznym, odmawiając podatnikowi prawa do zwrotu nadwyżki podatku naliczonego. Powyższa praktyka narusza w sposób rażący neutralność podatku od towarów i usług i stoi w oczywistej sprzeczności z przepisami wspólnotowymi, które mają pierwszeństwo przed ustawodawstwem krajowym.
Z takiego założenia wyszedł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 18 października 2007 r. (sygn. akt III SA/Wa 599/07), w którym postawił tezę, że podatnik, który kończy działalność gospodarczą, a w złożonej deklaracji wykazał nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym, ma prawo do zwrotu podatku przewidzianego w art. 87 ust. 1 ustawy o VAT. Zdaniem sadu, przepis art. 86 ust. 19 powyżej powołanej ustawy jest jedynie przepisem technicznym, wskazującym na możliwość przeniesienia nadwyżki podatku na kolejne miesiące rozliczeniowe, ale jednocześnie nie uniemożliwia podatnikowi uzyskania bezpośredniego zwrotu podatku.
Teza WSA w Warszawie zasługuje na aprobatę. Wyłącznie taka interpretacja przepisów ustawy o podatku od towarów i usług pozwala na zachowanie zgodności regulacji polskiej ustawy o VAT z przepisami wspólnotowymi. Niestety organy podatkowe interpretują przedmiotowy przepis bez zastosowania się do podstawowych zasad, na których opiera się system podatku VAT, a w szczególności zasady neutralności. Powoduje to ekonomiczne obciążenie podatkiem od wartości dodanej samych przedsiębiorców.
W przedmiotowym stanie faktycznym jedynym wyjściem dla podatnika jest odwołanie się od decyzji naczelnika urzędu skarbowego. Na etapie organów podatkowych przedmiotowe argumenty mogą nie przynieść rezultatu, ale sąd administracyjny powinien podzielić stanowisko podatnika i uchylić niekorzystną decyzję. W powyższym przypadku podatnik nie tylko uzyska zwrot podatku, ale także odsetki za zwłokę jak przy powstaniu nadpłaty, a więc w wysokości równej wysokości odsetek za zwłokę pobieranych od zaległości podatkowych.
(MGM)
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 86 ust. 19, art. 87 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).