Celnicy mogą zażądać zaświadczenia informującego o tym, że na eksport zabytku niepotrzebne jest pozwolenie.
Importowane zabytki nie podlegają cłu, o ile są klasyfikowane do jednego z kodów taryfy celnej w dziale 97. Stawki VAT mogą być różne w zależności od szczegółowej klasyfikacji. Natomiast przy wywozie zabytków potrzebne jest pozwolenie tylko w przypadku przedmiotów wymienionych w art. 51 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.
Za zabytek uważa się nieruchomości, ruchomości lub ich części będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na ich wartość historyczną, artystyczną lub naukową.
Zgody na jednorazowy stały wywóz zabytku za granicę udziela minister właściwy ds. kultury i dziedzictwa narodowego. Natomiast pozwolenia na czasowy wywóz musi udzielić wojewódzki konserwator zabytków. Z kolei wielokrotne indywidualne pozwolenie mogą uzyskać osoby fizyczne lub jednostki organizacyjne, a muzea i instytucje kultury muszą się starać o zgodę ogólną.
Należy też pamiętać o tym, że zabytki wpisane do rejestru, wchodzące w skład zbiorów publicznych, będące własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, a także te znajdujące się w inwentarzach muzeów lub zasobie bibliotecznym nie mogą być wywiezione na stałe.
– W wątpliwej sytuacji, gdy nie wiemy, czy przedmiot jest zabytkiem, zasadne będzie zwrócenie się do wojewódzkiego konserwatora zabytków – radzi Tomasz Nowak z Izby Celnej w Opolu.
Organy celne i Straż Graniczna mogą żądać dokumentu potwierdzającego, że wywożony przedmiot nie wymaga pozwolenia. Takim dokumentem jest np. ocena rzeczoznawcy albo faktura wystawiona przez podmiot specjalizujący się w obrocie zabytkami. Za wywóz zabytku bez pozwolenia grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
Katalog zabytków niewymagających zezwolenia
● Zabytki przywiezione spoza UE, które są objęte procedurą odprawy czasowej lub procedurą uszlachetniania czynnego.
● Zabytki spoza UE, które były objęte procedurą dopuszczenia do obrotu ze zwolnieniem od należności celnych przywozowych, jeżeli wywóz tych zabytków następuje przed upływem 5 lat od dnia dopuszczenia do obrotu.
● Zabytki przywiezione z terytorium UE na okres nie dłuższy niż 3 lata, jeżeli wywozu tych zabytków dokonuje się w Unii.
● Zabytki przywiezione przez osoby z przywilejami lub immunitetami dyplomatycznymi.
● Dzieła twórców żyjących.
● Zabytki, które mają potwierdzenie wwozu wystawione przez organ celny lub Straż Graniczną.