Urząd skarbowy może prowadzić kontrole krzyżowe. Sprawdza wtedy nie tylko rozliczenia podatkowe przedsiębiorcy, ale także jego kontrahentów
Podatnik prowadzi działalność gospodarczą. Urząd skarbowy sprawdza poprawność jego rozliczeń z dwoma kontrahentami.
– Czy urząd skarbowy w ramach kontroli u mnie w firmie może sprawdzić też moich kontrahentów – pyta pan Paweł ze Szczecina.
Tak, ma takie uprawnienia. Zasady i tryb przeprowadzenia kontroli krzyżowej przez organy podatkowe reguluje Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).

Zasady kontroli

Kontrola krzyżowa przeprowadzana jest wyłącznie w wyniku pojawienia się zastrzeżeń co do prawidłowości lub rzetelności dokumentów posiadanych przez obie strony transakcji na skutek prowadzonego przez organ podatkowy postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej u jednego z podmiotów tej transakcji.
Oznacza to – jak tłumaczy Krzysztof Ścipień, doradca podatkowy w BDO, biuro w Katowicach – że czynności wykonywane w ramach kontroli krzyżowej mają charakter pochodny w stosunku do wszczętego wcześniej postępowania podatkowego czy kontroli podatkowej.
Jakub Wydra, ekspert w Firmie Doradczej KPMG, dodaje, że w związku z prowadzonym postępowaniem podatkowym lub kontrolą podatkową organ podatkowy może zażądać od kontrahentów podatnika wykonujących działalność gospodarczą przedstawienia dokumentów, w zakresie objętym kontrolą u podatnika, w celu sprawdzenia ich prawidłowości i rzetelności.

Zakres czynności

Przedmiotem kontroli krzyżowej jest sprawdzenie dokumentów w zakresie objętym kontrolą u podatnika pod kątem ich prawidłowości i rzetelności.
Krzysztof Ścipień zauważa, że zakresem przedmiotowym kontroli krzyżowej mogą być objęte wyłącznie dokumenty, które mają związek przyczynowy z transakcjami gospodarczymi przeprowadzonymi przez podatnika z kontrahentem w okresie objętym kontrolą. Generalnie będą to faktury zakupu i sprzedaży, rejestry i deklaracje VAT, umowy, a także dowody zapłaty podatku, pod warunkiem że są nierozerwalnie związane z przeprowadzaną kontrolą u podatnika.
– Kontrahenci podatnika muszą wiedzieć, jakie dokumenty mają przedstawić do krzyżowego sprawdzenia. Na ogół otrzymują pisemne wezwanie, z którego to wynika – podpowiada Krzysztof Ścipień.
Ekspert dodaje, że w wezwaniu powinna być również informacja o sposobie ich dostarczenia. Mogą być one przedłożone osobiście przez kontrahenta, dostarczone przez jego pełnomocnika lub przesłane za pośrednictwem poczty.
– W ramach kontroli krzyżowej organy podatkowe nie mogą badać poprawności rozliczeń podatkowych kontrahenta kontrolowanego podatnika ani żądać dokumentów pozostających poza zakresem prowadzonego postępowania lub kontroli podatkowej – stwierdza Jakub Wydra.



Wyjaśnia też, że organy podatkowe nie mogą również gromadzić materiału dowodowego w postaci innej niż dokumentacja podatkowa, objęta zakresem postępowania lub kontroli podatkowej. Oznacza to, że w ramach kontroli krzyżowej organy podatkowe nie są uprawnione do przeprowadzenia dowodu np. z przesłuchania świadka.
Właściwym do przeprowadzenia kontroli krzyżowej – jak dodaje Jakub Wydra – jest organ właściwy miejscowo dla podatnika. Przepisy dopuszczają jednak możliwość przeprowadzenia czynności kontroli krzyżowej przez organ właściwy dla kontrahenta podatnika w przypadku, gdy miejsce zamieszkania, siedziba lub miejsce wykonywania działalności kontrahenta podatnika znajdują się poza obszarem działania organu przeprowadzającego kontrolę.
Jakub Wydra podsumowuje, że kontrola krzyżowa jest instrumentem wykorzystywanym przez organy podatkowe najczęściej w trakcie kontroli podatkowych dotyczących rozliczeń VAT.
Ważne!
Określenie „kontrola krzyżowa” nie jest pojęciem ustawowym, a jedynie określeniem wykorzystywanym w praktyce
Jak fiskus przeprowadzi kontrolę krzyżową
ROZPOCZĘCIE KONTROLI
W celu wszczęcia kontroli krzyżowej nie jest wymagane zachowanie szczególnych procedur polegających na doręczeniu zawiadomienia o zamiarze przeprowadzenia kontroli czy też osobnego upoważnienia do jej przeprowadzenia.
PROWADZENIE CZYNNOŚCI
Kontrolą krzyżową mogą być objęte podmioty wykonujące działalność gospodarczą. Nie ma ona zastosowania do kontrahentów podatnika, którzy nie prowadzą działalności gospodarczej zdefiniowanej w art. 3 pkt 9 Ordynacji podatkowej, a więc o charakterze non-profit.
Zakończenie wykonywania działalności gospodarczej przez określonego przedsiębiorcę nie oznacza definitywnego zakazu przeprowadzenia kontroli krzyżowej.
W konsekwencji możliwe jest sprawdzenie tych dokumentów, które dotyczą okresu objętego kontrolą, w którym dany podmiot wykonywał działalność gospodarczą, nawet po zakończeniu działalności gospodarczej. Potwierdził to również minister finansów w piśmie z 12 lipca 2005 r. (nr SP1/768/033-235/1584/04/AA).
ZAKOŃCZENIE DZIAŁAŃ
Z przeprowadzonych w ramach kontroli krzyżowej czynności sporządza się protokół, który podpisują osoby obecne przy czynnościach kontrolnych.