W przyszłym roku maksymalna grzywna za wykroczenia skarbowe będzie o 1380 zł wyższa niż obecnie, natomiast w przypadku najcięższych przestępstw podatkowych będzie to już wzrost o ponad 662 tys. zł.
Od 1 stycznia 2011 r. minimalne wynagrodzenie wzrośnie z 1317 zł do 1386 zł. Podwyżka płacy minimalnej oznacza nie tylko, że wzrosną pensje osób zarabiających najniższe stawki. Minimalna płaca to też wskaźnik wykorzystywany m.in. przy obliczaniu kar grzywny za wykroczenia skarbowe i przestępstwa skarbowe. Im jest ona wyższa, tym wyższe kary grożą nieuczciwym podatnikom. Podniesienie od przyszłego roku minimum płacowego o 69 zł spowoduje, że najwyższa kara za wykroczenie skarbowe wzrośnie o ponad 1,3 tys. zł. W przypadku kar grożących za przestępstwa, w tym najcięższe przewinienia podatkowe, będzie to już wzrost o ponad 662 tys. zł.

Kara za wykroczenie

Kara grzywny może zostać nałożona zarówno na sprawcę przestępstwa, jak i wykroczenia skarbowego. Kodeks karny skarbowy wyróżnia dwa rodzaje kar grzywny. W zależności od tego, czy czyn podatnika będzie zakwalifikowany jako przestępstwo, czy też jako wykroczenie, będzie to odpowiednio grzywna określona w stawkach dziennych lub określona kwotowo. Grzywnę kwotową za wykroczenie skarbowe sąd może orzec w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Łatwo zatem policzyć, że w przyszłym roku najniższa kara grzywny wyniesie 138,6 zł, zaś najwyższa 27 720 zł. W porównaniu do dzisiejszych kar minimalna grzywna za wykroczenie wzrośnie o 6,9 zł, natomiast najwyższa o 1380 zł (w tym roku grzywna za wykroczenia wynosi od 131,7 zł do 26 340 zł). Karę grzywny za wykroczenie można także nałożyć wyrokiem nakazowym. W takim wypadku nie może ona przekroczyć dziesięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, czyli w przyszłym roku wyniesie maksymalnie 13 860 zł. Wyrok nakazowy sąd wydaje jednoosobowo na posiedzeniu bez udziału stron.
W przypadku mniejszych przewinień podatkowych zwykle stosowane jest postępowanie mandatowe. Kończy się ono wymierzeniem mandatu sprawcy wykroczenia, który wymierza pracownik urzędu skarbowego. Maksymalna grzywna nałożona mandatem karnym w przyszłym roku wzrośnie z 2634 zł do 2772 zł, a zatem będzie wyższa o 138 zł. Grzywnę nałożoną mandatem należy zapłacić w ciągu 7 dni od daty jego przyjęcia.
Kara grzywny za przestępstwa skarbowe określana jest w stawkach dziennych. Wymierzając karę grzywny, sąd określa liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej.

Stawka dzienna

Najniższa liczba stawek wynosi 10, zaś najwyższa – 720. Minimalne wynagrodzenie ma wpływ na wysokość kary również w systemie grzywny w stawkach dziennych. Zgodnie z kodeksem karnym skarbowym wysokość jednej stawki nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia (46,2 zł) ani też przekraczać jej czterystukrotności (18 480 zł). Biorąc pod uwagę minimalną i maksymalną liczbę stawek (10 i 720), najniższa grzywna za przestępstwo w przyszłym roku wyniesienie 462 zł, natomiast najwyższa 13 305 600 zł. Oznacza to wzrost odpowiednio o 23 zł i 662 400 zł. Wyrokiem nakazowym można wymierzyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających wysokości 200 stawek dziennych, chyba że kodeks przewiduje karę łagodniejszą. Zatem w tym wypadku najwyższa kara wyniesie 3 696 000 zł.



Ustawowy próg

Wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę oprócz negatywnych skutków w postaci wyższych kar grzywny, może mieć również korzystne konsekwencje dla nieuczciwych podatników. Wynika to z tego, że wzrost płacy minimalnej wpływa na zwiększenie tzw. ustawowego progu między wykroczeniem a przestępstwem skarbowym. Wyjaśnijmy, że zgodnie z kodeksem karnym skarbowym o uznaniu czynu za przestępstwo lub wykroczenie często decyduje tzw. ustawowy próg, stanowiący kwotę uszczuplonego lub narażonego na uszczuplenie podatku. Dotyczy to takich przewinien, jak np.:
● nieskładanie w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji lub oświadczenia (mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania),
● uchylanie się od opodatkowania,
● nieujawnianie właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nieskładanie deklaracji,
● zatajenie prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności, posługiwanie się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innego podmiotu,
● podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w składanym oświadczeniu lub deklaracji.
Ustawowy próg wyznacza pięciokrotna wysokość minimalnego wynagrodzenia. W tym roku wynosi on 6585 zł, a w 2011 r. wzrośnie do 6930 zł. Jeżeli w przyszłym roku uszczuplona lub narażona na uszczuplenie należność publicznoprawna albo wartość przedmiotu czynu nie przekroczy powyższej kwoty, przewinienie podatnika zostanie zakwalifikowane jako wykroczenie skarbowe. W rezultacie dzięki podwyżce płacy podatnicy częściej poniosą łagodniejszą karę przewidzianą dla wykroczeń skarbowych.

Wartość czynu zabronionego

Wysokość płacy minimalnej ma także znaczenie przy ustalaniu małej, dużej i wielkiej wartości czynu zabronionego. Te ustawowe pojęcia wpływają na wymiar kary za przestępstwa skarbowe i przesądzają często o łagodniejszej lub surowszej kwalifikacji czynu. Po podwyżce płacy minimalnej, by wartość czynu została uznana za małą, nie będzie mogła przekroczyć 277 200 zł w czasie jego popełnienia, z dużą będziemy mieli do czynienia, gdy wartość czynu w momencie jego popełnienia wyniesie ponad 693 000 zł, a przy wielkiej musi przekraczać 1 386 000 zł.
Mała wartość często decyduje o wyłączeniu zastosowania kary pozbawienia wolności za przestępstwo skarbowe. Duża wartość oraz wielka wartość odgrywają ważną rolę przy stosowaniu nadzwyczajnego obostrzenia kary. Sąd stosuje nadzwyczajne obostrzenie kary, jeżeli sprawca:
● popełnia umyślnie przestępstwo skarbowe, powodując uszczuplenie należności publicznoprawnej dużej wartości albo
● popełnia umyślnie przestępstwo skarbowe, a wartość przedmiotu czynu zabronionego jest duża.
Natomiast wielka wartość stanowi podstawę do nadzwyczajnego obostrzenia kary w przypadku ustawowo wskazanych przestępstw skarbowych, np. uchylanie się od opodatkowania przez zaniechanie ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub niezłożenia stosowanej deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, gdy kwota uszczuplonej należności jest wielka.
Podstawa prawna
Art. 23, art. 47, art. 48 ustawy z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 111, poz. 765 z późn. zm.).