Zagadnieniem wciąż budzącym wiele wątpliwości podatników jest opodatkowanie VAT tzw. bezumownego korzystania z rzeczy. Czy do wynagrodzenia z tytułu takiego korzystania należy doliczyć VAT?
Typowym przykładem takiej sytuacji jest przypadek, gdy wynajmujący lokal wypowiada umowę najmu lokalu i żąda opuszczenia lokalu przez najemcę. Najemca jednak zwleka i opuszcza lokal dopiero po kilku tygodniach od rozwiązania umowy. Wynajmującemu przysługuje wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z lokalu. Pojawia się pytanie, czy wynagrodzenie to powinno zostać podwyższone o VAT.
O tym, czy dochodzi do zaistnienia samego świadczenia na rzecz innej osoby, decyduje wola właściciela rzeczy i potencjalnego najemcy zawarcia umowy, na mocy której rzecz zostanie udostępniona najemcy. Jeżeli dana osoba korzysta z lokalu bez wiedzy albo bez zgody jego właściciela, to trudno mówić o istnieniu jakiegokolwiek świadczenia ze strony właściciela lokalu na rzecz tej osoby. Nie zmienia tego fakt domagania się przez właściciela lokalu odszkodowania za bezumowne korzystanie z rzeczy. Nie stanowi ono odpłatności za korzystanie z rzeczy, ale rekompensatę za zajęcie cudzej własności.
Zważywszy na charakter bezumownego korzystania z rzeczy przez dotychczasowego najemcę (dokonującego się bez zgody wynajmującego), a także na odszkodowawczy charakter wynagrodzenia, należy uznać, że bezumowne korzystanie z rzeczy nie jest czynnością opodatkowaną, a w konsekwencji wynagrodzenie nie będzie podwyższone o VAT.
Natomiast, jak trafnie wskazuje orzecznictwo sądów administracyjnych, każdy przypadek jest inny i generalnie konsekwencje podatkowe zależeć będą od okoliczności konkretnej sprawy (por. wyrok WSA w Gdańsku z 24 lipca 2007 r., sygn. akt I SA/Gd 71/07, wyrok WSA w Krakowie z 22 kwietnia 2010 r., sygn. akt I SA/Kr 388/10). Jeżeli właściciel lokalu przez dłuższy okres toleruje korzystanie z jego rzeczy przez osobę trzecią i pobiera z tego tytułu regularne opłaty, to trudno w tym przypadku mówić o braku umowy i odszkodowawczym charakterze opłat.
not. mgm