Wszystkich formalności dotyczących założenia firmy w Portugalii można dopełnić w jednym urzędzie. Portugalia ma jednak złożony system podatkowy. Wysokość niektórych stawek podatkowych zależy od tego, czy działalność prowadzona jest w Portugalii czy na Azorach lub Maderze.

Podatnik, który zamierza rozpocząć działalność gospodarczą w Portugalii wszystkich związanych z tym formalności dopełni w jednym miejscu.
Jak wyjaśnił Michał Galejczuk, starszy konsultant w dziale doradztwa podatkowego Accreo Taxand tym jednym urzędem jest centrum formalności przedsiębiorcy (CFE).
- Jest to instytucja podzielona na wyspecjalizowane gabinety i funkcjonuje w każdym większym mieście Portugalii. W pierwszej kolejności należy tam zgłosić proponowaną nazwę spółki oraz złożyć podanie o wydanie tymczasowej karty identyfikacyjnej dla osoby prawnej w gabinecie krajowego rejestru osób prawnych. Dla otrzymania tego dokumentu niezbędne jest złożenie druków model 11 (dwa egzemplarze), model 10 oraz zaświadczenie o wniesieniu właściwych opłat (około 40 euro) - podkreślił Michał Galejczuk.
Dodał, że następnie należy się udać do biura notarialnego CFE i sporządzić akt notarialny. Po złożeniu wszystkich wymaganych dokumentów, w ciągu jednego dnia można m.in. otrzymać numer identyfikacji podatkowej, numer ubezpieczenia społecznego, zarejestrować spółkę w rejestrze handlowym oraz złożyć deklarację rozpoczęcia działalności dla celów podatkowych. Rejestracja pracowników powinna nastąpić w ciągu 24 godzin od ich zatrudnienia.
Formy działalności
Podstawowymi formami prowadzenia działalności gospodarczej w Portugalii są spółka akcyjna (Sociedade Anonima - SA) oraz spółka udziałowa, tj. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Sociedade por quotas - LDA).
Z informacji Mateusza Stańczyka, konsultanta w dziale doradztwa podatkowego Accreo Taxand, wynika, że minimalny kapitał zakładowy dla założenia SA to 50 tys. euro. Wpłaty na kapitał zakładowy mogą być dokonywane zarówno w formie pieniężnej, jak i niepieniężnej. Działalność w formie SA może prowadzić co najmniej pięciu akcjonariuszy. Odpowiedzialność spółki ograniczona jest do wartości kapitału zakładowego.
- Z kolei minimalny kapitał w przypadku zakładania LDA wynosi 5 tys. euro. Minimalna wartość każdego udziału to 100 euro. Wpłaty do spółki mogą być dokonywane zarówno w formie pieniężnej, jak i niepieniężnej. Odpowiedzialność spółki ograniczona jest do wartości kapitału zakładowego - tłumaczył Mateusz Stańczyk.
Według niego z uwagi na relatywnie niski poziom wymaganego kapitału zakładowego jest to najczęściej wybierana forma prowadzenia działalności w Portugalii. Istnieje również jednoosobowa odmiana tej spółki (Sociedade unipessoal por quotas). Wówczas jedyny wspólnik jest zobowiązany do wniesienia całości kapitału zakładowego. Podobnie jak w przypadku regularnej LDA minimum to wynosi 5 tys. euro.
Siedem stawek PIT
Michał Galejczuk podkreślił, że podatnicy będący rezydentami Portugalii podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w zakresie PIT. Podatnicy niebędący rezydentami podlegają natomiast opodatkowaniu w zakresie dochodu osiągniętego w Portugalii.
- Rezydentem jest osoba przebywająca tam przynajmniej przez 183 dni w roku. Podatnik może również zostać potraktowany jako rezydent, nawet jeżeli przebywał mniej niż 183 dni, ale na dzień 31 grudnia posiadał mieszkanie/dom - co mogłoby wskazywać na zamiar dłuższego pozostania w Portugalii. Rezydencję należy określać z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania - zwrócił uwagę Michał Galejczuk.
Stwierdził też, że stawek PIT jest aż siedem, a skala podatkowa charakteryzuje się wysoką progresywnością.
Możliwe są różnego rodzaju odliczenia od podstawy opodatkowania. W przypadku zatrudnienia na podstawie umowy o pracę odliczyć można m.in. alternatywnie 72 proc. 12-krotności minimalnego wynagrodzenia lub równowartość składek wpłacanych na ubezpieczenie społeczne.
Rozliczenia firm
Podatek dochodowy od osób prawnych nałożony jest na dochody portugalskich przedsiębiorstw - rezydentów. Jak wskazał Mateusz Stańczyk, stawka CIT wynosi co do zasady 25 proc. Należy jeszcze pamiętać o dodatkowym gminnym podatku, który efektywnie może podwyższyć stawkę podstawową do 26,5 proc.
Spółki posiadające siedzibę na terytorium Azorów lub Madery korzystają z obniżonych stawek IRC - pomiędzy 17,5 a 22,5 proc. w zależności od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej i roku, w którym działalność została rozpoczęta.
- Naturalnie dopuszczalne są różnego rodzaju odliczenia pomniejszające podstawę opodatkowania. Są to m.in. wydatki związane z prowadzoną działalnością, odsetki od kredytów, różnice kursowe, odpisy amortyzacyjne, straty - dodał Mateusz Stańczyk.
Podkreślił też, że w przypadku gdyby podatnik w danym roku podatkowym osiągnął stratę podatkową, zachowuje on możliwość rozliczenia jej przez sześć następnych lat (dla porównania - w Polsce okres ten wynosi jedynie pięć lat).
Jako wydatki niepodlegające odliczeniu eksperci Accreo Taxand wymieniają przykładowo kary, odsetki od pożyczek udzielonych przez udziałowców, o ile ich oprocentowanie przekracza określony dozwolony pułap, wydatki poniesione na rzecz rezydentów rajów podatkowych.
Termin do złożenia deklaracji dotyczących CIT upływa ostatniego roboczego dnia maja roku następującego po roku podatkowym. W przypadku gdy rok podatkowy nie jest tożsamy z rokiem kalendarzowym, termin upływa ostatniego dnia roboczego piątego miesiąca po zakończeniu roku podatkowego. W trakcie roku podatkowego natomiast podatnicy wpłacają zaliczki (w lipcu, wrześniu i grudniu) oszacowane na podstawie wysokości przychodów osiągniętych w poprzednim roku podatkowym.
Obowiązki VAT
Podobnie jak w innych krajach Unii Europejskiej w myśl portugalskiego prawa podatkiem od towarów i usług objęte są: dostawa towarów, świadczenie usług, wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów oraz eksport i import towarów.
- Niektóre usługi, mimo że wykonywane są przez nierezydentów, również podlegają portugalskiemu VAT, jako że miejscem ich świadczenia jest Portugalia. Są to m.in. usługi reklamowe, usługi księgowe, konsultingowe, usługi bankowe - ostrzegał Mateusz Stańczyk.
Michał Galejczuk zwrócił natomiast uwagę na fakt, że stawki VAT, podobnie jak stawki CIT, różnią się w zależności od tego, czy podatnik posiada siedzibę na terytorium kontynentalnym Portugalii, czy też na terytorium Azorów lub Madery.
Zwolnieniem z VAT objęte są usługi, takie jak m.in. usługi bankowe i finansowe, usługi związane z edukacją, usługi medyczne, usługi ubezpieczeniowe, sprzedaż i wynajem nieruchomości.
Deklaracje VAT muszą być składane miesięcznie. Wyjątek stanowią podatnicy, których roczne przychody ze sprzedaży nie przekroczyły 498 797,90 euro - którzy składają deklaracje kwartalnie.
Portugalscy przedsiębiorcy mają obowiązek przechowywania dokumentacji księgowej i podatkowej przez dziesięć lat. Po upływie trzech lat można uzyskać zgodę od właściwego organu skarbowego na przechowywanie tych danych w formie cyfrowej.
- Portugalia wydaje się być państwem przyjaznym rozwojowi biznesu. Sprzyja temu stosunkowo ograniczona liczba formalności, z którymi związane jest rozpoczęcie biznesu. Z drugiej jednak strony obciążenia podatkowe są porównywalne z istniejącymi w Polsce, a przy pewnym poziomie dochodów nawet wyższe niż w Polsce. Być może jest to jeden z powodów, dla których wciąż niewielu polskich przedsiębiorców bierze pod uwagę tę lokalizację jako teren przyszłych inwestycji - podsumowali eksperci Accreo Taxand.
Ewa Matyszewska
Skala PIT i stawki VAT w Portugalii / DGP