W przypadku śmierci podatnika gmina może dalej dochodzić swoich należności. W pierwszej kolejności wójt, burmistrz, prezydent miasta powinien ustalić spadkobierców. Gdy nie jest to możliwe, gmina powinna wystąpić do sądu o ich ustalenie.
W praktyce w gminach występują sytuacje, w których nie ma od kogo dochodzić zobowiązań bądź należności podatkowych z uwagi na śmierć podatnika. Bywa również, że należności te nie są regulowane przez rodziny podatnika. Przypadki takie dotyczą również podatku od nieruchomości. Zdarza się, że decyzja podatkowa informująca o obowiązku zapłaty podatku wraca do urzędu z adnotacją, że adresat nie żyje. To oznacza, że decyzja nie została doręczona. Nie zmienia to jedna faktu, że przedmiot opodatkowania, czyli np. nieruchomość, nadal istnieje. W takich przypadkach gminy nie są bezradne i mogą nadal skutecznie dochodzić swoich należności. Konieczne jednak jest przede wszystkim doprowadzenie do wstąpienia następcy prawnego zmarłego podatnika w jego prawa i obowiązki.

Tok postępowania

Na podstawie Ordynacji podatkowej w przypadku zwrotu do gminy decyzji określającej wymiar podatkowy z adnotacją, że podatnik nie żyje, a osoby trzecie, w tym również następcy prawni, nie regulują zobowiązań lub też takich osób, na które można byłoby scedować obowiązek podatkowy, nie ma, organ podatkowy (wójt, burmistrz prezydent miasta) powinien w formie postanowienia zawiesić postępowanie. Zgodnie z art. 201 Ordynacji podatkowej organ podatkowy zawiesza postępowanie w razie śmierci strony, jeżeli postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe (istnieje nieruchomość, za którą trzeba uiścić podatek) oraz gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Taki stan zobowiązuje wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do podjęcia działań zmierzających do rozstrzygnięcia przez sąd, kto nabywa prawa do spadku, a tym samym, kto wchodzi w prawa i obowiązki zmarłego podatnika. W tym celu wójt powinien ustalić następców prawnych zmarłego podatnika. W przypadku gdy organowi podatkowemu uda się ustalić spadkobiercę (np. postanowieniem sądu stwierdzającym nabycie spadku), podejmuje on zawieszone postępowanie. Następnie wydaje postanowienie o wszczęciu postępowania podatkowego w stosunku do spadkobiercy zmarłego podatnika, który z chwilą doręczenia decyzji wejdzie w jego prawa i obowiązki i stanie się nowym podatnikiem gminy.
Jeżeli jednak organ podatkowy ustali, że następcy prawni nie mają przyznanych praw do spadku, to wzywa ich do wystąpienia w oznaczonym terminie do właściwego organu lub sądu o przeprowadzenie postępowania spadkowego. Brak działania strony lub wniosku do sądu obliguje organ podatkowy do zwrócenia się z urzędu do właściwego organu lub sądu o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego.

Obowiązek spadkobiercy

W przypadku gdy podatnik nie regulował swoich zobowiązań i powstały należności podatkowe, może dochodzić tych należności od spadkobiercy. W tym celu wydaje się decyzję, w której określa wysokość zaległości podatkowej pozostawionej przez spadkodawcę, odsetki za zwłokę oraz koszty upomnienia i koszty postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec spadkodawcy powstałe do dnia otwarcia spadku. W przypadku gdy gmina nie wie, kto jest następcą prawnym zmarłego podatnika, musi wystąpić do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku. Po przeprowadzeniu postępowania sąd w postanowieniu określa spadkobierców. Mając ustalonego podatnika - spadkobiercę, organ podatkowy może dochodzić tych zaległości właśnie od niego. Na zapłatę zaległości spadkobierca ma 14 dni od daty doręczenia mu decyzji o wysokości zaległości podatkowych.
4 ETAPY DOCHODZENIA NALEŻNOŚCI PO ZMARŁYM PODATNIKU PRZEZ GMINĘ
1. Zawieszenie postępowania. Wójt, burmistrz, prezydent miasta (organ podatkowy) powinien zawiesić postępowanie w sprawie wydania decyzji podatkowej.
2. Następcy prawni. Organ podatkowy powinien znaleźć następców prawnych. W przypadku ich znalezienia należy odwiesić postępowanie i decyzję o wymiarze podatku doręczyć spadkobiercy.
3. Stwierdzenie nabycia spadku. Jeżeli ustalenie spadkobiercy nie było możliwe, wójt, burmistrz, prezydent miasta musi wystąpić do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku.
4. Postanowienie sądu. Prawomocne postanowienie sądu umożliwia gminie dochodzenie zaległych należności podatkowych od spadkobiercy podatnika.
Podstawa prawna
• Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.).