To na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta), zaopiniowany przez organy zarządzające drogami i ruchem na drogach, rada gminy, może ustalić strefę płatnego parkowania. Następuje to w drodze uchwały.
Zgodnie z ustawą o drogach publicznych korzystający z nich są obowiązani m.in. do ponoszenia opłat za parkowanie pojazdów samochodowych w strefie płatnego parkowania. Określoną przez radę gminy (radę miasta) opłatę pobiera się za parkowanie pojazdów samochodowych w strefie płatnego parkowania, w wyznaczonym miejscu, we wskazane w uchwale dni robocze, w określonych godzinach lub całodobowo. Zgodnie z przepisami strefę płatnego parkowania ustala się na obszarach charakteryzujących się znacznym deficytem miejsc postojowych, jeżeli uzasadniają to potrzeby organizacji ruchu. Rada gminy przed podjęciem uchwały w sprawie ustanowienia strefy płatnego parkowania musi dysponować informacjami potwierdzającymi spełnienie wskazanych powyżej przesłanek. Stan ten będą potwierdzały przykładowo raporty policyjne, czy też wykonane na zlecenie gminy badania natężenia ruchu. Ich brak może stanowić podstawę do stwierdzenia nieważności takiej uchwały przez wojewodę. Dodatkowo wskazać należy, że strefa płatnego parkowania może obejmować jedynie drogi publiczne (drogi krajowe, drogi wojewódzkie, drogi powiatowe, drogi gminne), a nie np. drogi wewnętrzne (np. drogi należące do spółdzielni mieszkaniowej czy wspólnot mieszkaniowych).

Ustanowienie strefy

To na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta), zaopiniowany przez organy zarządzające drogami i ruchem na drogach, rada gminy może ustalić strefę płatnego parkowania. Następuje to w drodze uchwały. Opłata za pierwszą godzinę parkowania pojazdu nie może przekraczać 3 zł. Jednocześnie rada gminy może wprowadzić opłaty abonamentowe lub zryczałtowane oraz zerową stawkę opłaty dla niektórych użytkowników drogi. W jej gestii leży również określenie sposobu pobierania opłaty.
Rada gminy co do zasady może wprowadzić opłaty za parkowanie od poniedziałku do piątku. Dopuszczalne jest jednak wprowadzenie opłat tylko w niektóre dni robocze. Płatne parkowanie może ograniczać się również do jednego dnia roboczego, np. w związku ze wzmożonym ruchem z uwagi np. na targi. Dodatkowo radni muszą wskazać sposób pobierania opłat za parkowanie. Najczęściej opłaty wnoszone są za pomocą parkometrów. Możliwe są również inne rozwiązania, jak np. za pomocą telefonu komórkowego. Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 30 kwietnia 2008 r. (sygn. akt II SA/Sz 159/2008) – rada ustalając strefę płatnego parkowania, określa równocześnie sposób pobierania opłaty.
Przez pojęcie – sposób – należy rozumieć formę, zasadę czy też ogół czynności technicznych umożliwiających osiągnięcie celu w postaci dokonania opłaty za parkowanie w strefie.
W praktyce najczęściej stosowanymi sposobami pobierania opłaty jest – wykupienie kart postojowych, korzystanie z parkometrów, wykupienie innych oznaczeń uiszczenia opłaty, opłacenie przy użyciu kart bankowych, itd. Opłatę można uiszczać również bezpośrednio osobie uprawnionej do jej pobrania, która kontroluje czas parkowania.
Stawki opłat mogą być zróżnicowane w zależności od miejsca parkowania.



Określenie opłaty

Przy ustalaniu stawek uwzględnia się progresywne narastanie opłaty przez pierwsze trzy godziny parkowania, przy czym progresja nie może przekraczać powiększenia stawki opłaty o 20 proc. za kolejne godziny w stosunku do stawki za poprzednią godzinę parkowania. Stawka opłaty za czwartą godzinę i za kolejne godziny parkowania nie może przekraczać stawki opłaty za pierwszą godzinę parkowania. Przykładowo w Warszawie opłaty takie wynoszą odpowiednio 3,00 zł, 3,60, 4,00, zaś we Wrocławiu 3 zł, 3,15 zł, i 3,30 zł.
Opłaty za parkowanie oraz opłaty dodatkowe przekazywane są do budżetów jednostek samorządu terytorialnego (w przypadku dróg samorządowych – gminy, miasta, powiatu lub województwa) lub na wyodrębniony rachunek bankowy Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad (w przypadku dróg krajowych, ekspresowych i autostrad).

Miejsca postojowe

Po uchwaleniu przez radnych strefy płatnego parkowania organ właściwy do zarządzania ruchem na drogach w uzgodnieniu z zarządcą drogi musi wyznaczyć miejsca przeznaczone na parkowanie, w tym miejsca przeznaczone na parkowanie oznakowanych pojazdów konstrukcyjnie przeznaczonych do przewozu osób niepełnosprawnych o obniżonej sprawności ruchowej lub pojazdów zaopatrzonych w kartę parkingową. Może również wyznaczyć zastrzeżone stanowiska postojowe (tzw. kopert) w celu korzystania z nich na prawach wyłączności w określonych godzinach lub całodobowo.

Opłata dodatkowa

W przypadku nieuiszczenia opłat, za postój pojazdów w strefach płatnego parkowania pobiera się opłatę dodatkową. Określa ją rada gminy (rada miasta). Również do jej kompetencji należy określenie sposobu jej pobierania. Wysokość opłaty dodatkowej nie może przekroczyć 50 zł. Opłatę dodatkową pobiera zarząd drogi, a w przypadku jego braku zarządca drogi. W sytuacji nieopłacenia postoju opłatę egzekwuje się w trybie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2005 r. nr 229, poz. 1954 ze zm.). Uiszczenie opłaty dodatkowej staje się więc wymagalne z chwilą nieopłaconego postoju w strefie. Zawiadomienie informujące kierowcę o konieczności takiej płatności, czyli karteczka zatknięta za wycieraczką auta, spełnia jedynie funkcję informacyjną. Opłata dodatkowa staje się wymagalna z chwilą stwierdzenia przez upoważnionego pracownika zarządcy drogi lub pracownika zarządu drogi faktu nieuiszczenia opłaty parkingowej (opłaty za parkowanie). Bez znaczenia pozostaje tu fakt, że umieszczenie powiadomienia o tej opłacie za wycieraczką zaparkowanego pojazdu nie stanowi doręczenia w rozumieniu przepisów k.p.a. Okres wymagalności opłaty dodatkowej trwa aż do momentu jej przedawnienia się. Wynosi on pięć lat i liczony jest od końca roku kalendarzowego, w którym opłata powinna zostać uiszczona. W konsekwencji z końcem 2009 r. przedawnią się wszystkie należności z tytułu braku opłat za parkowanie za rok 2004.



Niezbędne elementy uchwały
Rada gminy (rada miasta) podejmując uchwałę o ustanowieniu strefy płatnego parkowania:
● musi wskazać dni tygodnia i godziny, w ciągu których parkowanie pojazdów samochodowych uzasadnia pobieranie opłaty
● musi ustalić wysokość stawek opłaty za parkowanie, z tym że opłata za pierwszą godzinę parkowania pojazdu samochodowego nie może przekraczać 3 zł
● może wprowadzić opłaty abonamentowe lub zryczałtowane oraz zerową stawkę opłaty dla niektórych użytkowników drogi (np. preferencje dla mieszkańców strefy)
● zobowiązana jest określić sposób pobierania opłat za parkowanie.
Zwolnienia
Opłata w strefie płatnego parkowania nie dotyczy pojazdów:
● Policji, Inspekcji Transportu Drogowego, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Więziennej, Służby Celnej, służb ratowniczych
● zarządów dróg
● wojska, a także sił zbrojnych państw obcych, jeżeli umowa międzynarodowa, tak stanowi
● wykorzystywanych w ratownictwie lub w przypadku klęski żywiołowej
● autobusów szkolnych przewożących dzieci do szkoły
Dodatkowe zwolnienia od obowiązku uiszczenia opłat może wprowadzić rada gminy poprzez zastosowanie stawki zerowej dla niektórych użytkowników dróg.
Podstawa prawna
Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.).
Ustawa z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. z 2007 r. nr 19, poz. 115 ze zm.).