Rośnie zainteresowanie przedsiębiorstw realizacją dużych przedsięwzięć budowlano-montażowych w ramach konsorcjum. Jak takie transakcje rozliczać rachunkowo?
Ustawa o rachunkowości nie zawiera szczegółowych postanowień w tym zakresie. Bardziej przydatne są Międzynarodowe Standardy Rachunkowości, choć i one nie zawsze dają wystarczającą odpowiedź.
MSR 31 „Udziały we wspólnych przedsięwzięciach” nakazuje, by każdy ze wspólników przedsięwzięcia wykazywał w swoim sprawozdaniu finansowym proporcjonalny udział przychodów i ponoszonych kosztów z tytułu sprzedaży dóbr lub usług generowanych przez wspólne przedsięwzięcie. Przez wspólne przedsięwzięcie według MSR należy rozumieć ustalenia umowne, na mocy których dwie lub więcej stron podejmuje działalność gospodarczą podlegającą współkontroli. Z kolei współkontrola to określony w umowie ustalony podział kontroli nad działalnością gospodarczą, który występuje tylko wówczas, gdy strategiczne decyzje finansowe i operacyjne dotyczące tej działalności wymagają jednomyślnej zgody stron współkontrolujących (wspólników).
Inaczej należy rozliczyć przychody i koszty podwykonawcy realizującego określony zakres prac na rzecz głównego wykonawcy. W takiej sytuacji główny wykonawca wykazuje w swoim sprawozdaniu finansowym łączne przychody z tytułu realizowanego kontraktu, natomiast przychody podwykonawcy wykazywane są w sprawozdaniu jako koszty generalnego wykonawcy.
W praktyce nie zawsze jest łatwo określić, czy dana umowa jest wspólnym przedsięwzięciem wymagającym rozliczenia przychodów i kosztów proporcjonalnie, czy też jest umową podwykonawstwa.
Przykładowo przesłanki, które wskazują na udział w konsorcjum z obowiązkiem proporcjonalnego rozliczania przychodów i kosztów, są, gdy: spółka działa jako równorzędny uczestnik transakcji, posiada tytuł prawny do produktu w części projektu, ponosi ryzyko i osiąga korzyści wynikające z prawa własności do określonego fragmentu prac lub odpowiada solidarnie za całość prac wspólnie z innymi członkami konsorcjum.

dr Andre Helin, prezes BDO