Określone jednostki finansów publicznych mogą zatrudnić firmę do prowadzenia audytu wewnętrznego. Umowę z usługodawcą trzeba jednak zawrzeć na co najmniej rok.

Ustawa z 27 lipca 2009 r. o finansach publicznych wprowadziła znaczne zmiany w prowadzeniu audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych. Od 1 stycznia 2010 r. obowiązują przepisy, które umożliwią przeprowadzanie tych czynności nie tylko audytorowi wewnętrznemu zatrudnionemu w jednostce, ale też usługodawcy zewnętrznemu. W obu przypadkach wymagane są te same kwalifikacje zawodowe.

Korzystanie z usługodawcy

Możliwość zatrudnienia firmy zewnętrznej będzie dotyczyć jedynie małych jednostek, tj.:

● państwowych jednostek budżetowych, jeżeli kwota ujętych w planie finansowym jednostki budżetowej dochodów lub kwota wydatków nie przekroczy 100 mln zł,

uczelni publicznych, jeżeli kwota ujętych w planie rzeczowo-finansowym przychodów lub kosztów nie przekroczy 100 mln zł,

● samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, które nie zostały utworzone przez jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli kwota ujętych w planie finansowym przychodów lub kosztów nie przekroczy 100 mln zł,

● agencji wykonawczych i państwowych funduszy celowych, jeżeli kwota ujętych w planie finansowym przychodów lub kosztów nie przekroczy 100 mln zł.

Powyższe jednostki będą mogły skorzystać z usługodawcy zewnętrznego również wtedy, gdy zatrudniają mniej niż 200 pracowników. Warunkiem przeprowadzenia audytu przez zewnętrznego usługodawcę jest uzyskanie zgody ministra kierującego działem administracji rządowej. Z usługodawcy zewnętrznego mogą ponadto skorzystać jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli ujęta w uchwale budżetowej jednostki kwota dochodów i przychodów oraz kwota wydatków i rozchodów jest niższa niż 100 mln zł.

Należy również pamiętać, że umowa zawarta przez jednostkę sektora finansów publicznych z usługodawcą powinna zawierać postanowienia gwarantujące prowadzenie audytu wewnętrznego zgodnie z przepisami ustawy o finansach publicznych.



Warunki zatrudnienia

W umowie należy też określić sposób postępowania z dokumentami, w tym także w formie elektronicznej, wytworzonymi dla celów prowadzenia audytu wewnętrznego, tak aby zapewnić ich dostępność, ochronę przed nieupoważnionym rozpowszechnianiem, uszkodzeniem lub zniszczeniem. Umowę z usługodawcą trzeba będzie zawierać co najmniej na rok.

Usługodawcą przeprowadzającym audyt wewnętrzny może być:

● osoba fizyczna, spełniająca warunki określone dla audytora wewnętrznego (zawarte w art. 286 nowej ustawy o finansach publicznych),

● osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, spełniająca warunki określone dla audytora wewnętrznego,

● spółka cywilna, spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna lub osoba prawna, która zatrudnia do prowadzenia audytu wewnętrznego osoby spełniające warunki określone dla audytora wewnętrznego.

Audytor wewnętrzny

Zgodnie z art. 286 nowej ustawy o finansach publicznych audytorem wewnętrznym może być osoba, która:

● ma obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub innego państwa, którego obywatelom, na podstawie umów międzynarodowych lub przepisów prawa wspólnotowego, przysługuje prawo podjęcia zatrudnienia na terytorium Polski,

● ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych,

● nie była karana za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe,

● posiada wyższe wykształcenie.

Dodatkowo wymagane jest posiadanie odpowiednich kwalifikacji do przeprowadzania audytu wewnętrznego. W ramach tych kwalifikacji ustawa wymienia m.in. złożenie w latach 2003–2006, z wynikiem pozytywnym egzaminu na audytora wewnętrznego przed komisją egzaminacyjną powołaną przez ministra finansów.



Można też posiadać jeden z międzynarodowych certyfikatów: Certified Internal Auditor (CIA), Certified Government Auditing Professional (CGAP), Certified Information Systems Auditor (CISA), Association of Chartered Certified Accountants (ACCA), Certified Fraud Examiner (CFE), Certification in Control Self Assessment (CCSA), Certified Financial Services Auditor (CFSA) lub Chartered Financial Analyst (CFA). Audytorem wewnętrznym będzie również mogła zostać osoba posiadająca uprawnienia biegłego rewidenta.

Nowe możliwości

Audytorami wewnętrznymi nie mogą już być inspektorzy kontroli skarbowej i kontrolerzy Najwyższej Izby Kontroli. W zamian wprowadzono dodatkową możliwość. Audytorami wewnętrznymi mogą być również osoby z dwuletnią praktyką w zakresie audytu wewnętrznego i studiami podyplomowymi w tym zakresie. Dyplom ten można zdobyć w jednostkach organizacyjnych, które w dniu jego wydania były uprawnione do nadawania stopnia doktora nauk ekonomicznych lub prawnych. Za praktykę w zakresie audytu wewnętrznego uważane jest także udokumentowane przez kierownika określonej jednostki wykonywanie czynności, w wymiarze czasu pracy nie mniejszym niż pół etatu, związanych z:

● przeprowadzaniem audytu wewnętrznego pod nadzorem audytora wewnętrznego,

● realizacją przez inspektorów kontroli skarbowej czynności z zakresu certyfikacji i wydawania deklaracji zamknięcia pomocy finansowej ze środków pochodzących z Unii Europejskiej, o których mowa w ustawie z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej,

● nadzorowaniem lub wykonywaniem czynności kontrolnych, o których mowa w ustawie z 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli.

Jeżeli zatem dana osoba będzie przez dwa lata wykonywać kontrolę, o której mowa w ustawie o NIK oraz ukończy studia podyplomowe z audytu na właściwej uczelni, będzie mogła zostać audytorem wewnętrznym w jednostkach sektora finansów publicznych.



Definicja audytu wewnętrznego

Audyt wewnętrzny jest działalnością niezależną i obiektywną, której celem jest wspieranie ministra kierującego działem lub kierownika jednostki w realizacji celów i zadań przez systematyczną ocenę kontroli zarządczej oraz czynności doradcze. Ocena dotyczy w szczególności:

● adekwatności,

● skuteczności

● efektywności

● kontroli zarządczej w dziale administracji rządowej lub jednostce.

Gdzie można uzyskać tytuł doktora umożliwiający świadczenie usług audytorskich

Wykaz jednostek organizacyjnych, które są uprawnione do nadawania stopnia doktora nauk ekonomicznych lub prawnych, zawarty jest w obwieszczeniu przewodniczącego Centralnej Komisji do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych z 11 kwietnia 2007 r. w sprawie wykazu jednostek organizacyjnych uprawnionych do nadawania stopni naukowych wraz z określeniem nazw nadawanych stopni (MP z 2007 r. nr 41, poz. 462). W celach informacyjnych zamieszczony jest on również na stronie internetowej: http://www.ck.gov.pl.

Podstawa prawna
Art. 272–287 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1240).