Najbliższa rodzina nie zapłaci podatku, gdy zgłosi darowiznę w urzędzie skarbowym. Urzędy skarbowe przy zgłoszeniu SD-Z2 żądają umów lub kopii dowodów osobistych. Zdaniem MF i ekspertów podatkowych zachowanie urzędników jest niezgodne z prawem.
Otrzymanie darowizny od najbliższej rodziny, np. od rodzica, jest zwolnione z podatku. Wystarczy, że obdarowany w ciągu pół roku od otrzymania datku zgłosi ten fakt w urzędzie skarbowym. Służy do tego formularz SD-Z2. Załatwienie tej formalności wydaje się banalnie proste. Niestety, to tylko złudzenie. Sprawę utrudniają bowiem urzędnicy skarbowi. Tworzą pozaustawowe wytyczne, komplikujące zgłoszenie darowizny. Przykładowo Urząd Skarbowy w Piasecznie przy składaniu przez podatnika formularza SD-Z2 z wykazaną darowizną dla ojca poprosił o kopie dowodów osobistych – syna i ojca. Urzędnik na tej podstawie chciał sprawdzić stopień pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym.
Mamy też inny przykład. Tym razem fantazją wykazał się Urząd Skarbowy w Pińczowie. W tym przypadku chodziło o darowiznę pieniędzy między córką a matką. Urzędnik nakazał poza kopią dowodów podatniczek przynieść dowód wpłaty bądź pisemną umowę darowizny.
Ministerstwo Finansów jest zdziwione tymi przykładami. Resort wyjaśnił, że przy składaniu SD-Z2 podatnicy nie muszą dołączać ani dowodów przekazania darowizny, ani umów, ani kserokopii dowodów osobistych.
– W celu potwierdzenia przysługującego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn organ podatkowy może przeprowadzić czynności sprawdzające, żądając od podatnika niezbędnych dokumentów, np. dowodu przekazania pieniędzy na konto bankowe obdarowanego – stwierdza Magdalena Kobos z MF.
W wymienionych przypadkach urzędy nie rozpoczynały czynności sprawdzających.

Warunki ustawowe

Podatnicy, którzy są blisko spokrewnieni i przekazują sobie darowizny, skorzystają ze zwolnienia od podatku, jeśli spełnią pewne warunki. Paweł Jabłonowski, szef Departamentu Podatkowego Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna, wymienia, że konieczne jest, po pierwsze, dokonanie w przewidzianym terminie zgłoszenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2. Po drugie (ale tylko w niektórych przypadkach dokonania pieniężnej darowizny lub takiego polecenia), udokumentowanie otrzymania środków pieniężnych za pomocą dowodu przekazania ich na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez SKOK lub za pomocą przekazu pocztowego.
– Nie ma podstaw dla żądania urzędu skarbowego dołączenia do składanego zgłoszenia SD-Z2 dokumentów innych niż wskazane, związane z darowizną lub poleceniem, mającymi charakter pieniężny – stwierdza Paweł Jabłonowski.



Zeznania do złożenia

Zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 93, poz. 768) na podatniku ciąży obowiązek ujawnienia zaistniałych sytuacji powodujących powstanie obowiązku podatkowego. W tym celu ustawodawca wprowadził dwa formularze. Spadkobiercy lub obdarowani muszą złożyć zgłoszenie SD-Z2 lub zeznanie SD-3.
Gabriela Nowicka, prawnik w Auxilium, tłumaczy, że podatnicy muszą dostarczyć dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania, ale wyłącznie w przypadku składania w urzędzie skarbowym zeznania podatkowego o nabyciu praw lub rzeczy majątkowych (SD-3). W przypadku zgłoszenia SD-Z2, nie dołącza się żadnych dokumentów.

Bez dokumentów

Eksperci są zgodni: organy podatkowe niesłusznie nakładają dodatkowe obowiązki na osoby zgłaszające nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych na formularzu SD-Z2. Tomasz Rysiak, ekspert w Kancelarii Prawniczej Magnusson, przypomina, że zarówno przepisy ustawy, jak i rozporządzenia wykonawczego nie przewidują obowiązku dołączania jakichkolwiek dodatkowych dokumentów do tego formularza. Tym samym podatnicy mogą uznać żądania fiskusa w tym zakresie za nieuzasadnione i niezłożenie dodatkowej dokumentacji nie powinno wpływać na zwolnienie z podatku.
Również Tomasz Piekielnik, doradca podatkowy, partner w spółce doradztwa podatkowego Piekielnik i Partnerzy, potwierdza, że wymóg dołączenia do zgłoszenia SD-Z2 jakichkolwiek innych dokumentów nie znajduje podstawy w obowiązujących przepisach. Poza tym nie można żądać od podatnika przedstawienia umowy darowizny, w sytuacji gdy umowa ta nie została sporządzona na piśmie. Tym bardziej niezrozumiały jest wymóg dołączenia do zgłoszenia kserokopii dowodów osobistych stron umowy.
– Ewentualne uzasadnienie tego wymogu, np. potrzebą weryfikacji danych osobowych obdarowanego i darczyńcy, prowadziłoby do absurdalnej konkluzji, że każde zgłoszenie, czy też złożenie zeznania rocznego lub deklaracji podatkowej wymaga przedstawienia kserokopii dowodu tożsamości – ocenia Tomasz Piekielnik.



Czynności sprawdzające

Żądanie przedstawienia dodatkowych dokumentów w przypadku zgłaszania darowizny mogłoby zostać do podatnika skierowane dopiero na etapie postępowania sprawdzającego.
– O tych czynnościach podatnik musi być powiadomiony na piśmie. Uprzednie żądanie przedstawienia dokumentów jest bezpodstawne – stwierdza Karolina Kierod, ekspert w spółce doradztwa podatkowego Piekielnik i Partnerzy.
Nasza rozmówczyni dodaje, że na żądanie podatnika pracownik urzędu skarbowego powinien przyjąć zgłoszenie SD-Z2 bez dodatkowych dokumentów.
– W sytuacji gdy tego nie zrobi, podatnik ma prawo do złożenia skargi na bezczynność organu podatkowego – radzi Karolina Kierod.
Również Gabriela Nowicka podpowiada, że gdy mamy do czynienia z niesłusznym żądaniem przedstawienia dokumentu, podatnik powinien poprosić o dokładne wyjaśnienie przyczyny z podaniem podstawy prawnej przez urzędnika. Gdy ten nie spełni naszej prośby, można wnieść skargę na działania urzędu.
NASZYM ZDANIEM
Ewa Matyszewska
ewa.matyszewska @infor.pl
Wprowadzenie zwolnienia z podatku od spadków i darowizn dla najbliższej rodziny było ukoronowaniem długoletnich postulatów podatników. Aby nie dochodziło do nadużyć, Ministerstwo Finansów, jako warunek skorzystania z ulgi, nakazało zgłaszać darowizny lub spadki w urzędzie skarbowym. Początkowo na takie zgłoszenie podatnicy mieli miesiąc. Jednak praktyczne trudności z dotrzymaniem tego terminu spowodowały, że został od wydłużony do sześciu miesięcy. Zatem nawet resort finansów potrafi odłożyć korzyści fiskalne na rzecz dobra podatników. Szkoda, że przykładu z MF nie biorą urzędnicy skarbowi. Mimo że żaden przepis tego nie wymaga, nadgorliwi pracownicy fiskusa żądają od podatników zgłaszających darowizny, dodatkowych dokumentów, np. kserokopii dowodów osobistych. Wszystko po to, by potwierdzić stopień pokrewieństwa i fakt przekazania darowizny. Zapomnieli tylko o tym, że w nowych dowodach nie ma już informacji, ile i jakie dzieci posiada podatnik. Niedługo więc zażądają od nas badań genetycznych.
Opodatkowanie darowizn / DGP